Dushanbe

Dushanbe
Душанбе
Dushanbe; Душанбе
	; Lambang
	; Lambang
	Dushanbe Wewengkoné Dushanbe ing Tajikistan
	Koordhinat: 38°32′12″N 68°46′48″E / 38.53667°N 68.78000°EKoordhinat: 38°32′12″N 68°46′48″E / 38.53667°N 68.78000°E
Nagara	Tajikistan
Pamaréntahan
• Walikutha	Rustam Emomali
Laladan
• City	124,6 km2 (481 sq mi)
Élepasi	706 m (2,316 ft)
Cacah warga (2014)
• City	778,500
• Pepadhet	0,62/km2 (1,6/sq mi)
• Métro	1 051 200
Zona wektu	Wektu ing Tajikistan (UTC+5)
• Usum panas (DST)	Wektu ing Tajikistan (UTC+5)
Situs wèb	www.dushanbe.tj

Dushanbe (Basa Tajik: Душанбе, Duşanbe) ya iku kutha krajané Tajikistan lan mujudaké kutha sing paling gedhé ing kana. Dushanbe tegesé Senèn ing basa Tajik.^[2]^[3] Jeneng iku dijupuk saka salah sawijining désa sing duwé pasar sing ramé saben dina Senèn. Nganti taun 1929, kutha iki dikenal ing basa Ruslan minangka Dyushambe (Rusia: Дюшамбе, Dyushambe), lan saka 1929 nganti 1961 dikenal minangka Stalinabad (Basa Tajik: Сталинобод, Stalinobod). Ngancik taun 2014, cacahé padunung ing Dushanbe wis ana 778.500 wong.

Sajarah

Dumunung ing tempurnaning rong kali, Varzob lan Kofarnihon, Dushanbe iku minangka kutha krajané nagara Tajikistan. Sanajan sisa arkéologi titimangsané saka abad ka-5 SM wis ditemokaké ing laladan kono, Dushanbe tetep dianggep minangka wewengkon sing ora luwih saka désa cilik nganti awal abad ka-20.

Ing taun 1676, ana tulisan sing kawitan sing nyebutaké ngenani désa Dushanbe. Tulisan iku ana ing prapatan, papané bazar dianakaké sabne dina Senèn, mula saka iku, jenengé dadi Dushanbe-Bazar (Basa Tajik: Душанбе Бозор, Dushanbe Bozor)^[4] saka Dushanbe, kang tegesé Senèn ing basa Pèrsi, sing kanthi barès tegesé - dina kapindho (du) sawisé Setu (shambe - wusanané saka basa Shabbat Ibrani - שבת, bokmenawa saka Yunani Byzantium σάμβατον).^{[butuh sitiran]} Ing désané, ana luwih saka 500 somah lan padunung cacah 8.000 wong.

Ngancik taun 1826, kutha iki dijuluki Dushanbe Qurghan (Basa Tajik: Душанбе Қурғон, Dushanbe Qurghon, kanthi panambang qurƣon saka basa Turki qurğan, tegesé "bètèng") Russified minangka Dyushambe (Дюшамбе). Gambar bumi sing pisanan nuduhaké yèn Dyushambe iki digambar ing taun 1875. Ing wektu iku, kutha iki wujud bètèng ing ledhokan ana pinggiring Kali Varzob kanthi padunung cacah 10.000.

Ing taun 1920, Amir ing Bukhara sing pungkasan wis tau ngungsi marang Dyushambe sawatara wektu, sawisé kalengseraké saka kaprabon déning révolusi Bolshevik. Dhèwèké lumayu menyang Afghanistan sawisé Wadyabala Abang nélukaké wewengkon iki ing taun sabanjuré.^{[butuh sitiran]} Ing wiwitané taun 1922, kutha iki dikuwasani déning manggalané wadya Basmachi, ya iku Enver Pasha. Nanging ing 14 Juli 1922 wewengkon iki dikuwasani manèh déning para Bolsheviks lan dinyatakaké minangka kutha krajané Républik Sosialis Sovyèt Otonom Tajik minangka péranganing Républik Sosialis Sovyèt Uzbèk ing taun 1924.

Républik Sosialis Sovyèt Tajik sing kapisah saka USSR Uzbèk SSR iki diyasa ing taun 1929, lan kutha krajané Dyumshambe salin jeneng dadi Stalinabad (basa Ruslan: Сталинабад; basa Tajik: Сталинобод Stalinobod) kanggo ngajèni Joseph Stalin ing 16 Oktober 1929. Ing taun sabanjuré, kuthané tuwuh kanthi rikat.

Wong Sovyèt ngowahi wewengkon kuwi dadi punjering pambudidaya kapuk lan sutra, kanthi puluhan éwu wong pindhah menyang kutha. Cacah jiwané uga tambah mundhak sawisé éwon wong Tajik pindhah marang Tajikistan sakwisé Bukhara lan Samarkand dadi pérangané Uzbek SSR amarga anané delimitasi nasional ing Uni Sovyèt.^[5]

Ing 10 Novèmber taun 1961, Stalinabad salin jeneng manèh dadi Dushanbe nganti sapréné.

Ékonomi

Tajik Air kantor pusaté ana ing papan anggegana Dushanbe ing Dushanbe.^[6] Déné Somon Air kantor pustaé ana ing Dushanbe.^[7]

Démografi

Cacah jiwané Dushanbe:

ing taun 1987 ana udakara 796.000 wong sing kasusun saka wong Tajik (75%), wong Uzbèk (10%), wong Ruslan (3%), lan liyané (12%);
ing taun 2011 ana udakara 679.400 dumadi saka wong Tajik (c. 83.4%), wong Uzbèk (9.1%), wong Ruslan (5.1%), lan liyané (2.4%).

Dhistrik

Dushanbe dipérang dadi sawenèh dhistrik:

Avicenna (Basa Tajik: Абӯалӣ Ибни Сино, Abūali Ibni Sino; Pèrsi: ابوعلی ابن سینا‌‎‎)
Ferdowsi (Basa Tajik: Фирдавсӣ, Firdavsi; Pèrsi: فردوسی‌‎‎)
Ismail Samani (Basa Tajik: Исмоили Сомонӣ, Ismoili Somoni; Pèrsi: اسماعیل سامانی‌‎‎)
Shah Mansur (Basa Tajik: Шоҳмансур, Shohmansur; Pèrsi: شاه منصور‌‎‎)

Rujukan

↑ Population of the Republic of Tajikistan as of 1 January, State Statistical Committee, Dushanbe, 2012 (ing basa Ruslan)
↑ Dushanbe in Persian language Archived 31 January 2016^{[Date mismatch]} at the Wayback Machine.
↑ D. Saimaddinov, S. D. Kholmatova, and S. Karimov, Tajik-Russian Dictionary, Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan, Rudaki Institute of Language and Literature, Scientific Center for Persian-Tajik Culture, Dushanbe, 2006.
↑ Dushanbe in Dictionary of Geographic Names (ing basa Ruslan)
↑ "Dushanbe: History". Lonely Planet. Diarsip saka sing asli ing 2016-06-10. Dibukak ing 10 Mèi 2013.
↑ "Directory: World Airlines." Flight International. 30 March-5 April 2004. 78. "Titov Street 31/2, Dushanbe Airport, Dushanbe, 734006, Tajikistan."
↑ "Contacts Archived 2013-01-29 at the Wayback Machine. Error in webarchive template: Check |url= value. Empty. ." Somon Air. Retrieved on 4 December 2010. "Contacts: 40, Titova Str. Dushanbe, Tajikistan, 734012." Address in Tajik Archived 2013-01-29 at the Wayback Machine. : "734012, Таджикистан, Душанбе, ул. Титова, 40" "Archived copy". Diarsip saka sing asli ing 29 Januari 2013. Dibukak ing 2010-12-04. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (pitulung)CS1 maint: archived copy as title (link)|dead-url=bot: unknown ora sah (pitulung)

[1] Population of the Republic of Tajikistan as of 1 January, State Statistical Committee, Dushanbe, 2012 (ing basa Ruslan)

[Dushanbe_in_Persian_language-2] Dushanbe in Persian language Archived 31 January 2016^{[Date mismatch]} at the Wayback Machine.

[D._Saimaddinov,_S._D_2006-3] D. Saimaddinov, S. D. Kholmatova, and S. Karimov, Tajik-Russian Dictionary, Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan, Rudaki Institute of Language and Literature, Scientific Center for Persian-Tajik Culture, Dushanbe, 2006.

[4] Dushanbe in Dictionary of Geographic Names (ing basa Ruslan)

[5] "Dushanbe: History". Lonely Planet. Diarsip saka sing asli ing 2016-06-10. Dibukak ing 10 Mèi 2013.

[6] "Directory: World Airlines." Flight International. 30 March-5 April 2004. 78. "Titov Street 31/2, Dushanbe Airport, Dushanbe, 734006, Tajikistan."

[7] "Contacts Archived 2013-01-29 at the Wayback Machine. Error in webarchive template: Check |url= value. Empty. ." Somon Air. Retrieved on 4 December 2010. "Contacts: 40, Titova Str. Dushanbe, Tajikistan, 734012." Address in Tajik Archived 2013-01-29 at the Wayback Machine. : "734012, Таджикистан, Душанбе, ул. Титова, 40" "Archived copy". Diarsip saka sing asli ing 29 Januari 2013. Dibukak ing 2010-12-04. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (pitulung)CS1 maint: archived copy as title (link)|dead-url=bot: unknown ora sah (pitulung)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]