Нұт

Нұт
(лат. Cicer arietinum)
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер (unranked) Қосжарнақты Тұқымдасы: Бұршақ тұқымдастар Кіші тұқымдасы: Бұршақ дәнділер Тегі: Нұт

Cicer arietinum noir

Нұт (лат. Cicer arietinum) - Бұршақ тұқымдасына жататын тағамдық өсімдік.

Билогиялық сипаттама

Cicer arietinum

Біржылдық өсімдік. Сабағы тік, биіктігі 20 см-ден 70 см-ге дейін болады. Жапырақтары тақ қауырсын тәрізді. Жемісі құрғақ - 1-2 дәнді кейде 4 дәнді бұршаққап. Дәндерінің диаметрі 0,5 - 1,5 см. салмағы 150-300 гр. Түсі сарыдан қоңырға дейін болады. Дәндерінің пішіні қойдың басы немесе үкі тәрізді. Піскенде екі жақтауының тігісінен қақырай, тұқымдары шашылады.

Таралуы

Нұт дүниежүзінің 30 елінде өседі. Көбіне (90%) тропикалық және субтропикалық Азия - Үндістан, Қытай, Пәкістанда өсіріледі. Африка (Марокко, Тунис, Эфиопия) және Америкада (Колумбия, Мексика) аз мөлшерлерде өсіріледі. Орташа есепбен 1 гектардан 0,6-0,8 тона алынады.

Химиялық құрамы

Нұт дәндеріде 20-30% ақуыз, 50-60% углеводтар, 7% майлар бар. Құрамында мырыш, фолий қышқылы, лизин аминоқышқылы, В-1 және В-6 витаминдер табылған.

Қолданылуы

Нұт Орта Азия, солтүстік Африка және Солтүстік Америкада көп қолданылатын тағамдық өсімдік. Құрамында нәруыздық заттар көп болғандықтан өсімдіктің дәнінен басқа шөбі мал азығына пайдаланылады.

Өндірісі

Нұт өндірісі, мың тонна
Ел	1985	1995	2005
Үндістан	4561	6436	6000
Пәкістан	524	559	868
Түркия	400	730	610
Иран	122	355	310
Мексика	139	167	240
Мьянма	138	76	230
Австралия	36	287	189
Эфиопия	0	125	135
Канада	0	1	98
Сирия	50	54	55

• 
• 
• 
  Сабағы мен гүлі
• 
  Жемісі мен дәні
• 
  Өсуі
• 
  Ақ (еуропалық) және қара (үнді) нұттың дәндері

Дереккөздер

Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Нұт

Сыртқы сілтемелер

• History and nutrition of Chickpeas, Casa Angola Internacional (ағыл.)