Fontem paginae Somnus inspicere

{{Videhom|Somnus (deus)}}
{{Vicificanda}}
[[Fasciculus:Four sleeping kittens.jpg|thumb|Pluria [[animalia]] dormiunt, ut hae [[feles]].]]
[[Fasciculus:Month_old_sleeping_child.jpg|thumb|Parvulus dormit.]]
'''Somnus''' est status [[conscientia]]e [[natura]] recurrens per defectum agnitionis [[sensus (biologia)|sensusque]] et inertiam voluntariorum [[musculus|musculorum]] descriptus.<ref name="Mac1981">''Macmillan Dictionary for Students'' Macmillan, Pan Ltd. (1981), p. 936.</ref> Omnibus [[mammal]]ibus fit, etiam [[homo sapiens|hominibus]], omnibus [[avis|avibus]], plurimisque bestiis [[serpens|serpentibus]], [[amphibia|amphibiis]], et [[piscis|piscibus]]. [[Homo|Hominibus]], partiter ut multis aliis [[mammalia|mammalibus]], somnus necesse est. 

Absentia somni [[insomnia]], in medicina [[morbus]] conceptus, appellatur.

Non raro hominibus [[perturbatio somni|perturbationes somni]] fiunt, sic non temere excogitata [[classificatio internationalis perturbationum somni]] (''ICSD'') est.

== Functio somni ==
Somnus cum magnis beneficiis venit. Somnus confirmat [[systema immunitatis]]. Sine bono somno, defensoris incipit infirma et [[corpus]] fit expugnabilis contagionibus et morbis. Somnus cerebro prodest, ubi reparat [[neuron]]a, quia sinunt ut corpus certa motus et respirationis iussa talia faciat. Solutio [[hormon]]tum somno afficitur, quorum incrementa somno solvuntur, quae magni sunt adolescentibus [[liberi]]s et restaurationis rationibus velut refectioni musculorum. [[Medicus|Medici]] credunt somnum bonum esse. 
	
=== Totalis somnus requiruntur ===
Nimirum multum interest inter viros, qui naturaliter dormiunt multo minus quam feminae et sero cubitum eunt, et feminae, quae saepe plus quam novem horas dormiunt et multo maturius cubitum eunt. [[Infantes]] opus est tredecim ad sexdecim [[horas]] somno per singulos dies. [[Liberi]] multum somno opus est. [[Puer]]i septem horis et puellis decem horis sunt. [[Iuvenis]] somno minus opus est. Mulieres circiter novem horas somno accipiunt. Homines circiter sex horarum. [[Adulti]] etiam minus indigent. Mulieres certe plus quam octo horas dormiunt. Homines autem habent circiter quinque. Aliquando etiam aliis, sed similibus rebus egent. Mulieres non minus quam octo horas. Praegnantes duae horae plus quam aliae feminae dormire debent. Mulier gravida extra horas somno surgere debet.

=== Effectus somni privationis ===
Fere convenit somnum neglegi. Si necessarium somni non contingitur singula nocte, homines fiunt privati somno. Homines somno privati, decernant mediocriter, et habent se furiose et tristiter. Homines perficiunt mediocriter opera. Discipuli mediocriter in ludo se gerunt.

Privatio somni [[periculum|periculosa]] est. Homines fiunt insciti et habent imminutionem in motibus sollertiae. Adulescentes qui passuri sunt ultimas probationes hieme et vere fiunt privati somno studendi causa. Privatio somni producit incrementum periculorum et calamitatibus et morbis et confusionibus.

== Anatomia ==
=== Numerus circadianus ===
Structurae somno servantes sunt praecipue [[systema nervosum|systematis nervosi]], minore in parte [[oculus|oculorum]] extra retinam, minore in parte [[systema endocrineum|systematis endocrinei]]. Partes cerebri, inter cetera, invenitur intra [[systema visuale]], [[diencephalon]], [[truncus cerebri|truncum cerebri]]:
* [[Nucleus suprachiasmaticus]] [[hypothalamus|hypothalami]] — Horologium internum gubernationis [[Numerus circadianus|numerorum circadianorum]] (vicissitudo inter modos diurnales et nocturnales), praeterea videbatur ut nucleus certis in partibus noctis [[unda delta (EEG)|undas delta]] [[EEG]] ope visibilis generet<ref>{{cite journal |authors= Mistlberger R. E., Bergmann B. M., Rechtschaffen A. |title=Relationships among wake episode lengths, contiguous sleep episode lengths, and electroencephalographic delta waves in rats with suprachiasmatic nuclei lesions |journal=Sleep |year=1987 |month=Feb |volume=10 |issue=1 |pages=12-24 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3563245/}}</ref>.
* [[Glandula pinealis]] [[Epithalamus|epithalami]] — A nucleo suprachiasmatico gubernata: Liberatio hormontum [[melatoninum|melatonini]]
* [[Systema excitans reticulare ascendens]] — Activator [[cortex cerebri|corticum cerebri]] vicissitudinis inter vigilantiam et animum alienatum, et in parte generator EEG

=== Cyclus somni ===
Quoque nocte cycli quattuor vel quinque somni occurrunt. Structurae graduum somni sunt [[thalamus (cerebrum)|thalamus]] et [[cortex cerebri]]<ref>{{cite journal |authors=De Andrés I., Garzón M., Reinoso-Suárez F. |title=Functional Anatomy of Non-REM Sleep |journal=Frontiers in neurology |year=2011 |month=Nov |volume=2 |pages=70 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22110467/}}</ref>. Thalamus est cerebri structura insignis complurium nucleorum (collationum cellularum) intra [[diencephalon]] situs. Ex nucleis thalamicis generant [[oscillatio]]nes actiones electricas nuclei et lateralis posterior (LP) et ventralis posterior (VP), nuclei intralaminares, una cum nucleis non specificis reticularibus (NR).

== Physiologia ==
Somni physiologia cursus temporales non minus quam duo ostendit: 1) Mutatio inter diem et noctem ([[numerus circadianus]]), 2) Mutatio somno ineunte inter gradus ("altitudinem") somni diversorum actionum cerebri.

=== Numerus circadianus ===
{{main|Numerus circadianus}}
Numerus circadianus vigilantiae somnique pendet structuris paribus [[oculus|oculi]], [[nucleus suprachiasmaticus|nuclei suprachiasmatici]] (horologii interni), [[ganglion cervivale superius|ganglionis cervicalis superioris]], [[glandula pinealis|glandulae pinealis]] (imparis) velut fibrarum nervalium trans thalamum ascendentium.

==== Ab retina ad melatoninum ====
Sub luce [[retina (anatomia)|retinae]] ''cellulae ganglionares'' per tractum retinohypothalamicum informationem ad [[nucleus suprachiasmaticus|nucleum suprachiasmaticum]] mittunt, ubi horologium hoc internum ipsum ''signa circadiana'' ad [[nucleus paraventricularis|nuclei paraventricularis]] partem [[systema nervosum autonomicum|autonomicam]] parvocellularem mittit. Postea informatio in columna intermediolaterali [[medulla spinalis|medullae spinalis]] superioris capitur. Deinde fibrae praeganglionares ''sympathicae'' in ''[[ganglion cervicale superius]]'' ducunt, postremo fibrae postganglionares in [[glandula pinealis|glandulam pinealem]], quae [[hormon]] [[melatoninum]] secernit<ref>{{cite journal |authors=Moore R. Y. |title=Neural control of the pineal gland |journal=Behavioral brain research |year=1996 |volume=73 |issue=1-2 |pages=125-30 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8788489/}}</ref>. Lucis effectus sane inversus est: Amissione lucis ''effectibus inhibentibus'' liberationis melatonini carent: fatigatio nocturna melatonino nunc liberato coepit<ref>{{cite journal |authors=Claustrat B., Brun J., Chazot G. |title=The basic physiology and pathophysiology of melatonin |journal=Sleep medicine reviews |year=2005 |month=Feb |volume09 |issue=1 |pages=11-24 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15649735/}}</ref>.

==== Nucleus suprachiasmaticus horologium internum et centrale ====
{{main|Nucleus suprachiasmaticus}}
Gubernatio centralis secundum mutationem diei noctisque in [[nucleus suprachiasmaticus]] (NSC) fit.

=== Rhythmi nocturni — vicissim gradus somni quattuor ===
Ineunte [[saeculum 20|vicesimo saeculo]], somnus hominis descriptus est per seriem quinque recurrentium [[gradus|graduum]]: quattuor non REM gradus et unus REM gradus. Deinde sextus gradus quoque additus est appellatus ''excitans,'' quo subiectus dormitet. Nuper tamen [[Academia Americana Somni et Medicinae]] (AASM) reductionem ad gradus ''somni REM'' R velut ''somni non REM'' N1, N2, N3 proposuit. Quoque nocte quater quinquiesve singularium cyclorum N1—N2—N3—N2—N1—R, circiter nonaginta minuta durante, decurruntur (vide imaginem).

[[Fasciculus:Hypro zyklus 1 en 103.svg|thumb|Cyclus singularis, 90 min durante.]]
Rapidi [[oculus|oculorum]] motus gradus (REM) notatur a gravibus physiologicis mutationibus, sicut celeri respiratione, maiore [[cerebrum|cerebrī]] agitatione, et relaxatione [[musculus|musculorum]]. Somnii nascent in REM gradu, maiore cerebro agitatione et paralyse maiorum musculorum voluntariorum. 

Qualitas somni plerumque mutatur transitu a uno somni gradu in alium. Quamquam signa transitui inter gradus arcana sunt, his gradus plane liberi sunt inter se. Distinguentur a exiguis mutationibus in munere [[corpus|corporis]] et omne parte orbis praedictus cum notabilibus intervallis. Medici utor machina scribendo somno spectatum gradus somni. Haec machina colligit [[data]] de electricibus et musculosis statibus somni. 

Anno 1968 R<small>ECHTSCHAFFEN</small> et K<small>ALES</small> classificationem gradibus quinque divulgaverunt<ref>{{cite journal |authors=Rechtschaffen A., Kales A. |title=A manual of standardized terminology, techniques and scoring system for sleep stages of human subjects |journal=National Institutes of Health Publications |year=1968 |volume=204}}, US Government Printing Office, Washington DC</ref>. Hodie distinguuntur gradus quattuor (R, N1, N2, N3)<ref>{{cite journal |authors=Silber M. H., Ancoli-Israel S., et al. |title=The visual scoring of sleep in adults |journal=Journal of clinical sleep medicine |year=2007 |month=Mar |volume=3 |issue=2 |pages=121-31 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17557422/}}</ref>, et cum exemplis [[EEG]] nexuerunt. Statu vigilante, cum oculis clausis, [[EEG]] frequentiam inter 8 Hz et 13 Hz, ''rhythmum alpha'' dictum, ostendit<ref>Rhythmus alpha potius in derivationibus posteriores, ut in electrodis O1 et O2, visibiles sunt.</ref>, et amplitudines undarum saepe inter 50 µV et 100 µV inveniuntur.

==== “Excitans” gradus ====
Hic “excitans” gradus plerumque refertur laxa vigila, quoniam inter gradu hoc, corpus se dormiendo parat. Omnes homines dormitant tentis musculis, et oculis celeriter moventibus. Deinde cum homines fiunt somniculosiores, corpus retardat. Musculi relaxant, et oculi sistunt movendi celeriter.

==== REM: somnus motuum ocularium rapidorum (R) ====
{{main|Somnus motuum ocularium rapidorum}}
Post septuaginta ad nonaginta minutas, corpus in somnum rapidi oculorum motus intrat. Solitus est habere tres ad quinque spatia REM somni quaque [[nox|nocte]]. REM gradus consociatur cum ratione motuum, retinens [[memoria]]s, et tensionis levandae causa. Hominis respirationis est rapida, inaequalis, et tenuis. Cordis proportio crescit, sanguinis pressuram auget. Somnia exsistunt gradu hoc, sed non solum hoc tempore.

In ''neonatis'' gradus hic nominatur ''gradus A'' vel ''somnus activus'' nominatur.

==== Somniculosus gradus (N1, gradus 1) ====
Primus gradus consideratur somniculosus gradus. Est primus gradus ordine exemplarum quo “excitans” gradus non addatur. Ubi utens machinam scribendi somnum, medici videre possunt quinquaginta per centum deminutionem agitationis ex “excitata” gradu ad primum gradum. Gradu uno, oculi clausi sunt. Si homo excitatur primo gradu, sentiet defessus quasi non dormivisset. 1st gradus spatium habuit quinque ad decem minutarum. Hoc in gradu frequentia EEG aliquid tardior apparet: [[unda theta (EEG)|undae theta]] (4 — 7 Hz). Undarum amplitudines vel non vel haud mutata sunt.

==== Gradus levis somni (N2, gradus 2) ====
Secundus gradus constat ex spatio levis somni quem scriptiones machinae scribendi somni describunt iterantibus verticibus et vallibus, affirmavitis et negativisque undis. Undae monstratae lectione indicant spatia musculorum intentionis et relaxationis. Genus musculorum intentionis visus in secundo gradu etiam videatur aliis gradibus quo homo incitatur auditorio stimulo. [[Cor]]dis velocitas retardat et temperatura corporis etiam retardat secundo gradu. Extremo hoc gradu, corpus paratur intrare altum somnum. EEG hic ''complexus K'' ([[unda delta (EEG)|undas delta]] (0.5 — 3.5 Hz) tantum biphasica altitudinis altae) et [[fusus (EEG)|fusos]] (accelerationes frequentia brevissimas, ita formas fusiformes generantes) ostendit.

==== Gradus alti somni (N3, gradus 3 et 4) ====
Tertius et quartus gradus alti somni sunt, quartus gradu etiam altior quam tertium gradum. Inter gradus hos, machina scribendi somnus monstrabit [[undarum lentarum somnus|''somnum undarum lentarum'']] (seu ''delta somnus''). Undae monstratae in scriptione tarde alta amplitudine sunt, quae indicant exemplar somni alti et numerosis continuitatibus. Si homo excitet inter hos alti gradus somni, sentiat defessus et confusus brevi. Altus somnus restituit [[vis|vim]] corpori. Fluctio sanguinis cerebro imminuit et movet ad musculos in corpore restitutum physicam vim. Ratio immunitatis etiam confirmatur altis gradibus. EEG [[unda delta (EEG)|undas delta]] (0.5 — 3.5 Hz) - non solum biphasica, sed multiphasica - altitudinis altae demonstrat.

==== Somnus undarum lentarum ====
[[Somnus undarum lentarum]] ad gradum N3 (somni alti) refert. [[EEG]] [[unda delta|undas delta]] (0.5 — 2<ref>Olim: 0.5 — 4 Hz</ref> [[Hertz|Hz]]) ostendit. Videtur ut somno undarum lentarum ineunte [[memoria declarativa]] consolidetur<ref>{{cite journal |authors=Zhang Y, Gruber R. |title=Can Slow-Wave Sleep Enhancement Improve Memory? A Review of Current Approaches and Cognitive Outcomes |journal=The Yale journal of biology and medicine |year=2019 |month=Mar |volume=92 |issue=1 |pages=63-80 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30923474/}}</ref>. Videtur etiam, ut certi stimuli acustici somno undarum lentarum dormientis cogitationes<ref>{{cite journal |authors=Diep C., Ftouni S., et al. |title=Acoustic slow wave sleep enhancement via a novel, automated device improves executive function in middle-aged men |journal=Sleep |year=2020 |month=Ian |volume=43 |issue=1 |pages=zsz197 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31691831/}}</ref> et memorias<ref>{{cite journal |authors=Ngo H.-V. V., Martinetz T., et al. |title=Auditory closed-loop stimulation of the sleep slow oscillation enhances memory |journal=Neuron |year=2013 |month=Mai |volume=78 |issue=3 |pages=545-53 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23583623/}}</ref> emendent.

== Somnus in vitae cursu ==
=== Somnus neonatorum (0 — 2 menses nati) ===
[[Neonatus|Neonati]] usque ad duodeviginti horas dormiunt<ref>{{cite journal |authors=Wielek T., Del Giudice R., et al. |title=On the development of sleep states in the first weeks of life |journal=PLoS One |year=2019 |month=Oct |volume=14 |issue=10 |pages=e0224521 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31661522/}}</ref>. Eo tempore incrementum [[cortex cerebri|corticum cerebri]] maximum est. Vitae hebdomadibus primis EEG ope tantum duo gradus somni distinguendi sunt: somnus REM (in infantibus littera 'A', somni <u>a</u>ctivi, designata) et somnus non REM (littera 'Q', somni <u>q</u>uieti — in adultis sane distinguuntur gradus N1, N2, N3 somni alti). [[Academia Americana Somni et Medicinae]] (AASM) somnus T (<u>t</u>ransitionalis, inter REM et non REM observatus) addidit<ref>{{cite journal |authors=Grigg-Damberger M. M. |title=The Visual Scoring of Sleep in Infants 0 to 2 Months of Age |journal=Journal of clinical sleep medicine |year=2016 |month=Mar |volume=12 |issue=3 |pages=429-45 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26951412/}}</ref>. In neonatis pars somni activi altus est: circiter 60%; valor praemature natorum altior apparet, usque ad 75%<ref>{{cite journal |authors=Georgoulas A., Jones L., et al. |title=Sleep-wake regulation in preterm and term infants |journal=Sleep |year=2021 |month=Ian |volume=44 |issue=1 |pages=zsaa148 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32770211/}}</ref>.

=== Somnus infantium (2 menses — 2 annos nati) ===
Normalis somnus [[infans|infantium]] ab [[adultus|adulti]]s differt. Imprimis biennio qualitas somni variat. Primum tarditas initii somni diminuit (a ca. 20 min sex menses natis, ad 8 min duos annos natis). Anno secundo ineunte, mutationes inter diem (vigilantiam) et noctem (somnum) stabiles erunt<ref>{{cite journal |authors=Paavonen E. J., Saarenpää-Heikkilä O., et al. |title=Normal sleep development in infants: findings from two large birth cohorts |journal=Sleep medicine |year=2020 |month=Mai |volume=69 |pages=145–65 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32087408/}}</ref>.

=== Somnus in senectute ===
Versus aetatem progredientem modi somnifici mutant et harum causae mutationum multiplices sunt<ref>{{cite journal |authors=Li J., Vitiello M. V., Gooneratne N. S. |title=Sleep in Normal Aging |journal=Sleep medicine clinics |year=2018 |month=Mar |volume=13 |issue=1 |pages=1-11 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29412976/}}</ref>:
* Initium somni tardius
* Duratio somni brevius
* Propensio somniculorum diurnorum
* Incrementum numeri durationisque expergiscendi
* Deminutio somni alti (undarum lentarum)
* Praeterea [[numerus circadianus]] minus regularis apparet.

== Praeventio et auxilium somni maioris ==
Anno 2021 [[Academia Americana Somni et Medicinae]] (AASM) mores qualitatis maioris somni commendavit<ref>{{cite journal |authors=Edinger J. D., Arnedt J. T., et al. |title=Behavioral and psychological treatments for chronic insomnia disorder in adults: an American Academy of Sleep Medicine clinical practice guideline |journal=Journal of clinical sleep medicine |year=2021 |month=Feb |volume=17 |issue=2 |pages=255-62 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33164742/}}</ref>. Commendationes sunt:
* Psychotherapia cognitiva somni
* Psychotherapia brevis somni
* Stimulorum gubernatio
* Therapia restrictionis somni
* Technicae relaxationis
* Hygiene somnifica

=== Psychotherapia ===
Pleraeque technicae psychotherapeuticae ad stimulorum gubernationem spectant. ''[[Gubernatio stimuli]]'' dicitur quam primum quivis [[discere|discit]], ut moribus certis effectus negativi emergant, simul ut moribus aliis nulli vel positivi effectus perficiantur. Ergo gubernatione stimulorum mores desiderabiles. Anno 1980 descriptum est programma insomniae, quod argumenta nominavit haec:
* Ne cubitum ito, nisi fatigatum sis
* Ne lectum utaris, nisi dormiendi neve vitae sexualis
* Nisi somnus intra decem minuta capiatur, lecto surgito, itoque in alium conclave. Ne in dormitorium revertaris, donec tibi iterum fatigatum sentias. Extra dormitorium, at ''nunquam in lecto'', librum vel [[Media socialia|mediis socialibus]] legere et [[televisio]]nem videre licet.

=== Hygiene somnifica ===
Hygiene somnifica ad commendationum collationem, quae ad effectus somnificos refert, ut temperaturam, lucem, strepitus.

== Somni examinationes aestimationesque ==
In mala somni dignoscendis narratio aegrotis et proximis pernecesse sunt. ''Actigraphia'' informationem cursus somni dat. ''Polygraphia'' est aestimatio in ''laboratorio somnifico'' casuum specialium<ref>{{cite journal |authors=Ibáñez V., Silva J., Cauli O. |title=A survey on sleep assessment methods |journal=PeerJ |year=2018 |month=Mai |volume=6 |pages=e4849 url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29844990/}}</ref>.

=== Actigraphia ===
Actigraphia est methodus ''non invasiva'' phases quietatis et vigilantiae et actionum distinguendi. Hodie ''actigraphus'' est apparatulus [[horologium armillare|horologii armillaris]] instar; metitur actigraphus omnes motus, temperaturam, lucem circumferentiarum, voces, tremorem, [[resistentia electrica|resistentiam electricam]] cutis.

== Morbi somnifici: ab somno ad dyssomniam et insomniam ==
{{main|Insomnia}}
''Dyssomnia'' ad mutationem somni, ''insomnia'' potius ad perturbationes referunt.

=== Somnus et dementia ===
{{main|dementia}}
Somnus in [[neurodegeneratio|morborum neurodegenerativorum]] cursu damnum patiatur<ref>{{cite journal |authors=Voysey Z. J., Barker R. A., Lazar A. S. |title=The Treatment of Sleep Dysfunction in Neurodegenerative Disorders |journal=Neurotherapeutics |year=2020 |month=Nov |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33179197/}}</ref>.

=== Narcolepsia ===
[[Narcolepsia]] est morbus somni excessivi die ineunte, cum [[cataplexia]] (amissione toni muscularis) et motibus oculorum rapidis<ref>{{cite journal |authors=Nishino S. |title=Narcolepsy: pathophysiology and pharmacology |journal=Journal of clinical psychiatry |year=207 |issue=68 suppl. 13 |pages=9-15 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18078360/}}</ref>.

=== Epilepsiae somno relatae ===
{{main|Morbus comitialis}}
Nonnulla genera epilepsiarum cum somno coniuncta sunt<ref>{{cite journal |authors=Nobili L., De Weerd A., et al. |title=Standard procedures for the diagnostic pathway of sleep-related epilepsies and comorbid sleep disorders: A European Academy of Neurology, European Sleep Research Society and International League against Epilepsy-Europe consensus review |journal=Journal of sleep research |year=2020 |month0Dec |volume=29 |issue=6 |pages=e13184 |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32959468/}}</ref>. Videtur insuper, ut tractio aliorum morborum concomitantium, ut morborum respirationi relatorum, epilepsiis somno relatis levare possit.

== Notae ==
<references />

{{NexInt}}
{{div col|3}}
* [[Clarum somnium]]
* [[Electroencephalogramma|EEG]]
* [[Hypnosis]]
* [[Insomnia]]
* [[Lectus]]
* [[Leptina]]
* [[Melatoninum]]
* [[Nucleus basalis telencephali]]
* [[Numerus circadianus]]
* [[Sexta]]
* [[Somnium]]
* [[Systema excitans reticulare ascendens]]
{{div col end}}

== Nexus externi ==
* ''[[The New York Times]], SundayReview'': [https://www.nytimes.com/2012/09/23/opinion/sunday/rethinking-sleep.html?pagewanted=1&_r=0&ref=general&src=me de somno recogitans]. {{Ling|Anglice}}
* [https://aasm.org Academiae Americanae Somni et Medicinae situs proprius] {{Ling|Anglice}}

[[Categoria:Chronobiologia]]
[[Categoria:Neuroscientia]]
[[Categoria:Somnus|!]]
{{Myrias|Anthropologia}}