Опсада на Белград (1688)
_c._1697-1701.jpg)
Опсадата на Белград — успешен обид на царските хабсбуршки трупи под команда на електорот на Баварија Максимилијан II Емануел да го освојат градот Белград од Отоманското Царство. Освојувањето се случило на 6 септември 1688 година, по едномесечна опсада, за време на Големата турска војна (1683–1699). Со освојувањето на Белград, хабсбуршките сили се здобиле со важна стратешка позиција, бидејќи градот претставувал главна тврдина на Османлиите во Европа повеќе од еден и пол век. Турците повторно го зазеле две години подоцна и го изгубиле повторно од Евгениј Савојски во 1717 година.
Заднина
[уреди | уреди извор]Отоманското Царство претрпело неколку големи порази во војната од Светата лига, што значително придонело за развојот на кризата што резултирала со детонирање на султанот Мехмед IV и крај на напредувањата на Османлиите во Европа. Светата лига решила да ја искористи оваа криза за да го нападне Отоманското Царство. Една од главните цели била заземањето на Белград, едно од најсилните отомански упоришта во Европа во тоа време.
Преглед
[уреди | уреди извор]Силите на Светата лига напредувале кон Белград од два правци. Силите кои напредувале покрај реката Сава биле под команда на царот Леополд I додека силите кои напредувале покрај реката Дунав биле под команда на електорот на Баварија, Максимилијан II Емануел. Според првичниот османлиски план, силите на Јеген Осман се преселиле од Белград во Шабац и понатаму кон Градишка со задача да не дозволат војската на Леополд да премине на десниот брег на Сава, [1] [2] додека Хасан -паша, османлискиот сераскер на Унгарија останал во Белград чекајќи пари и воено засилување од Азија пред да напредува кон непријателот. Откако ја добил веста дека војската на Леополд веќе ја преминала Сава и ги зазела Костајница, Градишка и регионот околу реката Уна, Јеген Осман се вратил во Белград. [3]
Сили и команданти
[уреди | уреди извор]Силите на Светата лига биле предводени од Максимилијан II Емануел со принцот Еуген Савојски како еден од неговите команданти. [4] Во оваа битка тие имале 98 пешадиски чети, 77 и пол ескадрони коњаница и артилериски сили од 98 топови. [5] Австријците биле придружувани и од српски доброволци [6] и членови на српската милиција под команда на Јован Монастерлија. [7]
Со османлиските сили командувал Јеген Осман кој непосредно пред оваа битка бил назначен на позицијата гувернер на Белград.[8] Во почетокот на 1688 година, Јеген Осман отишол во Белград со своите сили и насилно го соборил сердарот Хасан-паша и го зазел неговиот логор на ридот Врачар. [5] Вкупниот број на сили под негова команда во Белград бил 25-30.000. [4]
Битка
[уреди | уреди извор]Максимилијан го започнал движењето на своите сили на 30 јули 1688 година кога тие ја зазеле османлиската станица во близина на Тител. Јеген Осман ги поставил своите трупи околу Белград за да го спречи бегството на неговиот гарнизон и населението. [1]
Поддржани од христијанското население на Отоманска Србија, неговите сили пристигнале на Ада Циганлија, речен остров во близина на белградското предградие Остружница. На 7 август тие поставиле понтонски мостови помеѓу Ада Циганлија и десниот брег на реката Сава. Првата група од 500 австриски војници го преминала мостот под оган од артилеријата на Јеген Осман. [5] Кога воспоставиле упориште на десниот брег на Сава, им се придружиле 10.000 сили за поддршка. Јеген Осман ги нападнал со најголемиот дел од своите сили, но Австријците ги одбиле неговите два напади, зазеле повеќе терен на десниот брег на Сава и донеле дополнителни сили. [9] Тие го опседнале градот и го подложиле на топовски оган речиси еден месец.
Еден ден откако војската на Светото Римско Царство го преминала Сава, писмото напишано од Леополд I било донесено до Јеген Осман во кое му се нуди да ги напушти Османлиите и да премине на нивна страна. [5] На 10 август, Јеген Осман му дал писмо со својот одговор на австрискиот пратеник и го испратил од неговиот логор. Бидејќи Јеген Осман ги побарал цела Славонија и Босна, тие не се договориле. [10] Кога Јеген Осман сфатил дека неговите сили се побројни, го запалил неговиот логор. Потоа се повлекол во Смедерево и два дена го ограбувал и палел. Јеген Осман го напуштил Смедерево и преку Смедеревска Паланка заминал во Ниш. [11] Од Ниш, тој напишал извештаи за опсадата до османлиската влада барајќи итна воена и финансиска поддршка потребна за одбрана на Белград. Тој препорачал уништување на бунтовничката раја. Високата порта му испратила 120 вреќи злато и решила да го мобилизира муслиманското население на Румелија за да се справи со бунтовничкото население на Белградскиот Пашалак. [12]
Откако ја одбил неговата понуда да го прифати предавањето на османлискиот гарнизон, Максимилијан наредил напад на 6 септември. Отпрвин, царските сили се колебале, но Максимилијан, придружуван од принцот Еуген од Савоја, ги собрал силите и го истерал гарнизонот од ѕидините. Силите на Максимилијан загубиле 4.000 луѓе во нападот, додека Турците околу 5.000. За време на двегодишниот период на владеење, белградската тврдина и град биле повторно изградени. Во 1690 година Османлиите се вратиле да го опседнале и повторно го освоиле градот.
Слики
[уреди | уреди извор]
-
Белград во 1684 г -
Карта на опсадата -
Напад на Белград
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 Zbornik 1992.
- ↑ Srpska akademija nauka i umetnosti. Odeljenje istorijskih nauka 1974.
- ↑ Muzej 1982.
- ↑ 4,0 4,1 Ilić-Agapova 2002.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 1992.
- ↑ Bataković 2014.
- ↑ Davidov, Rapaić & Nikolić 1990.
- ↑ Wilson, Peter (1 November 2002). German Armies: War and German Society, 1648-1806. Routledge. стр. 363. ISBN 978-1-135-37053-4.
To bring him to heel, the new sultan made Jegen governor of Belgrade early in 1688.
- ↑ Paunović 1968.
- ↑ Radonić 1955.
- ↑ Stanojević 1976.
- ↑ Milić 1983.