Шавар
Шавар нь маш жижиг ширхэгтэй, нэг эсвэл хэд хэдэн шаврын эрдсүүдээс тогтох, металлын ислүүд ба органик бодисуудыг ул мөр төдий агуулсан, байгалийн чулуулагийн эсвэл хөрсний бүрдүүлэгч. Чийгтэй үедээ уян ба хатаасны эсвэл шатаасны дараа хатуу болдог.[1] Шаврын геологийн тогтоцууд нь ихэвчлэн үет силикатын эрдсүүдээс тогтох ба эрдсийн бүтэцдээ үл салах усыг (кристалл дундын ус) янз бүрийн хэмжээтэй агуулдаг. Хөрсөнд агуулагдах хэмжээнээсээ хамаарч шавар нь, цагаанаас бохир саарал эсвэл хүрэнгээс гүн улбар шар өнгөтэй байдаг.
Шавар нь бусад нарийн ширхэгтэй хөрсүүдээс хэмжээ болон минералогоор ялгагдана. Лаг (silt) нь мөн нарийн ширхэгтэй хөрс бөгөөд шаварын эрдсүүдийг агуулдаггүй ба түүний хэсгүүдийн хэмжээ нь шаврынхаас том байх хадлагатай байдаг. Лаг ба шаварийн жижиг хэсгүүдийн хэмжээ давхцалтай болон ижил физик шинж чанаруудын агуулдаг бөгөөд олон байгалийн тогтоцууд аль алийг хамт агуулдаг. Лаг ба шаврын хэмжээний ялгааны хувьд судлаж буй салбараас хамааран янз бүр байдаг. Геологчид ба хөрс судлаачид 2 мкм-ээр ялгагдана гэж үздэг бол, тунадас судлаачид 4-5 мкм, коллоидын химичид 1 мкм хэмжээг суурь болгодог.[1] ISO 14688 дагуу бол шаврын хэсгүүд нь лагийн хэсгүүдээс 2 мкм-р бага гэж тогтоосон.
Эшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]
- ↑ 1.0 1.1 Guggenheim & Martin 1995, pp. 255–256