3 сарын 12

3 сарын 12 нь Григорийн тооллын жилийн 71 дахь (өндөр жил бол 72 дэх) өдөр юм. Мөн он дуустал 294 өдөр үлдэж байна.

Онцлох үйл явдал

538 - Остроготын хаан Витижес Ромын бүслэлтийг эцэслэх тулаанд ялалт байгуулж, бүслэлтээс чөлөөлөв. Ромыг тулаанд ялагдсан Византын эзэнт гүрний жанжин Белисариус орхин гарчээ.
1550 - Одоогийн Чилийн нутагт Испанийн 700 гаруй цэрэг Педро де Валдивиагийн удирдлага дор Мапуче омгийн 60,000 цэрэгтэй цуст тулаанаа эхлүүлэв.
1622 - Есүсийн нийгэмлэгийг үндэслэгчид болох Лоёола Игнатиус, Френцис Завьер нарыг Ромын Католик сүмээс гэгээнтэн болгожээ.
1689 - Ирландад дайн дэгдэв.
1811 - Францын маршал Мишель Ней Англи-Португалийн цэргийн хүчийг Рединагын тулаанд буулган авчээ.
1864 - Америкийн иргэний дайн: Улаан голын ойролцоо АНУ-ын тэнгисийн цэрэг 13 хуягт онгоц, 7 буутай завиар хүчээ зузаатгажээ.
1881 - Дэлхийн хөлбөмбөгийн түүхэнд анх удаа хар арьст тоглогч талбайд гарав. Шотландын шигшээ багийн Эндрью Уатсон анхны тоглолтод оролцсон байна.
1885 - Францын цэргийн хүч Вьетнамын Баг Нинь хотыг эзлэн авчээ.
1894 - Кока-Кола компани хийжүүлсэн ундааг анх удаа шилэн лонхонд савлан худалдаалж эхэлсэн байна.
1912 - АНУ-д Охидын скаут байгуулагдав.
1913 - Канберрагын өдөр: Австрали улс нийслэл хотоороо Канберраг зарлажээ.
1918 - Улаан Оросууд Хаант Оросын нийслэлээр 215 жил оршин тогтносон Санкт Петербург хотын нийслэл хотын статусыг буулгаж, Москваг нийслэл хотоороо дахин нэрлэв.
1921 - Туркийн тусгаар тогтнолын хөдөлгөөн Үндэсний их ассемблейг байгуулжээ.
1922 - Армени, Гүрж, Азербайжан улс нэгдэж Зөвлөлт социалист бүгд найрамдах холбоот Транскавказ улсыг байгуулав.
1928 - АНУ-ын Калифорни мужид орших "Гэгээн Френцис"-ын далан нурсаны улмаас үер бууж 431 хүн амиа алджээ.
1930 - Энэтхэгт Их Британи улс давсны худалдаан дээр ноёрхож байгааг эсэргүүцэн тэмцэгч Махатма Ганди тэнгисийн эрэг дагуу 200 миль газар "Давсны жагсаал"-ыг зохион байгуулав.
1933 - Их хямрал: АНУ-ын Ерөнхийлөгч Франклин Д.Рүүзвельт ерөнхийлөгчийн хувиар анхны мэдэгдэлээ хийжээ. Тэрээр хүнд хэцүү цаг үед бүсээ чангалж, сэтгэлийн хатаар даван туулахыг уриалсан юм.
1934 - Эстони улсад төрийн эргэлт хийхийг завдсан Константин Патс, генерал Йохан Лайдонер нарыг аливаа нэг намд элсэж, улстөрд оролцох эрхийг бүх насаар нь хасчээ.
1938 - Германы цэргүүд Австрид гэнэт дайрч, эзлэн авав.
1940 - Өвлийн дайн: Финланд улс ЗХУ-тай Москвагын энхийн гэрээ гэгчийг байгуулж, дайнд холбоотон улс болж оролцохоор болжээ.
1942 - Номхон далайн дайн: Ява арлын тулаанд Австрали, Америк, Голланд, Британийн нэгдсэн команд ялалт байгуулж, Японы эзэнт гүрнийг хөөн гаргажээ.
1947 - АНУ-ын ерөнхийлөгч Харри С.Труман коммунизмыг өмгөөлж эхлэв.
1957 - Индонези улсын засаг Сухартогын гарт төвлөрч эхлэв.
1968 - Мауритиус улс Их Британиас тусгаар тогтножээ.
1971 - Цаг үеийн байдалтай холбогдуулан Туркийн Ерөнхий сайд Сулейман Демирел засгийн газраа бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулах баримт бичигт гарын үсэг зурав.
1992 - Мауритиус улс бүгд найрамдах засагтай болж, Үндэстнүүдийн холбоонд үлдэх шийд гаргажээ.
1993 - Энэтхэгийн Мумбай хотод цуврал дэлбэрэлт болсоны улмаас 300 хүн амиа алдаж, 100 гаруй хүн хүнд гэмтжээ.
- Умард Солонгосын цөмийн хөтөлбөр: Умард Солонгосын удирдлагууд Цөмийн зэвсэг үл дэлгэрүүлэх гэрээнд нэгдэн орохтой холбогдуулан цөмийн туршилт үйлдсэн газар болон лабораторийг шалгах шалгагчдыг оруулахгүй байхаар болжээ.
1994 - Английн төв сүм анх удаагаа эмэгтэй санваартнуудыг авч эхлэв.
1999 - Варшавын гэрээнд нэгдэж байсан Чех болон Унгар, Польш улсууд НАТО буюу Умард Атлантын цэргийн эвсэлд нэгдэн оржээ.
2003 - Сербийн Ерөнхий сайд Зоран Диндич Белград хотноо халдлагад өртөн амиа алдав.
- Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага дэлхий даяар САРС буюу шувууны ханиад тархаж, аюултай нөхцөлд хүрсэнийг анхааруулжээ.
2004 - Өмнөд Солонгосын Ерөнхийлөгч Ро Мүү Хёныг тус улсын Үндэсний Ассемблей огцруулах шийд гаргав. Энэ нь Өмнөд Солонгосын түүхэнд анхны тохиолдол болсон юм.
2009 - Санхүүгийн холбогдох хууль зөрчин хөрөнгийн биржид арилжаа явуулсан гэх үндэслэлээр Бернард Медоффыг яллажээ.
2011 - Хүчтэй газар хөдлөлт болон цүнамигаас нэг өдрийн дараа Фүкүшима Дайичи цөмийн цахилгаан станцын ойр хавьд цацраг идэвхит бодис алдагдаж эхлэв.
2019 - Их Британийн Ард нийтийн танхим Европын холбооны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг хэлэлцэж 141 гишүүн татгалзжээ.
2020 - АНУ ковид-19 цар тахлаас шалтгаалан Европын орнууд руу зорчихыг хориглов.

Мэндэлсэн алдартнууд

1806 - АНУ-ын тэргүүн хатагтай Жейн Пийрс (1863 онд нас барсан)
1821 - Канадын гурав дахь Ерөнхий сайд Жон Эбботт (1893 онд нас барсан)
1824 - Орос гаралтай Германы нэрт физикч Густав Кирхов (1887 онд нас барсан)
1832 - Улс төрийн ухаанд аль нэг зүйлийг эсэргүүцэх үйлийг "Бойкотт" гэдэг. Өөрийнхөө нэрийг шинжлэх ухаанд мөнхөлсөн Английн хуульч Чарльз Бойкотт (1897 онд нас барсан)
1863 - Оросын нэрт химич Владимир Вернадский (1945 онд нас барсан)
1910 - Японы Ерөнхий сайд Охира Масаёши (1980 онд нас барсан)
1911 - Мексикийн 49 дэх Ерөнхийлөгч Густаво Диаз Ордаз (1979 онд нас барсан)
1917 - Америкийн кино зохиолч Миллард Кауфман (2009 онд нас барсан)
1923 - Олимпын гурав, дэлхийн гурван удаагийн алтан медальт Норвегийн гүйлтийн тэшүүрч Хьлмар Андерсен (2013 онд нас барсан)
1925 - Нобелийн шагналт Японы физикч Эсаки Лео
1927 - Аргентин улсын 46 дахь Ерөнхийлөгч Раул Альфонсин (2009 онд нас барсан)
1942 - Сербийн домогт генерал Ратко Младич
1947 - Олимпын алт, дэлхийн зургаан удаагийн аварга Зөвлөлтийн хүндийн өргөгч
1948 - Греммигийн таван удаагийн шагналт, Кеннеди төвийн хүндэтгэлийн медаль, Ерөнхийлөгчийн эрх чөлөөний одонт дуучин Жеймс Тейлор
1949 - "Галзуу хурд" цуврал киног санаачлагч, найруулагч Роб Коен
1953 - Олимпын аварга, дэлхийн гурван удаагийн аварга Зөвлөлтийн бөх Павел Пинигин
1956 - Олимпын мөнгө, хүрэл медальт, дэлхийн хошой аварга Норвегийн цаначин Ове Аунли
1959 - Дэлхийн аварга, дэлхийн цомын аварга Зүүн Германы чаргачин Михайл Уолтер (2016 онд нас барсан)
1963 - Олимпын алт, мөнгөн медальт Бразилийн гүйгч Хоаким Круз
- Олимп, Пан Америкийн аварга Америкийн усанд сэлэгч Кенди Кости
- Английн хөлбөмбөгч, дасгалжуулагч Йан Халловей
1968 - "Харанхуйн хөлөг баатар" киноны Харви Дент, "Олимпын уналт", "Лондонгийн уналт" киноны од, жүжигчин Аарон Экхарт
1979 - Олимпын аварга, хошой хүрэл медальт, дэлхийн хошой аварга Австралийн зүлэгний хоккейчин Жейми Дуайер
1987 - Олимпын аварга, дэлхийн долоон удаагийн аварга Америкийн усанд сэлэгч Жессика Харди
1994 - Америкийн дуучин Кристина Гримми

Нас барсан алдартнууд

417 - Ромын пап I Инносент (төрсөн огноо тодорхойгүй)
604 - Ромын пап I Григорий (540 онд төрсөн)
1374 - Японы эзэн хаан Когон-Го (1336 онд төрсөн)
1925 - Бүгд найрамдах Хятад улсын анхны Ерөнхийлөгч, доктор Сүн Ят-Сен (1866 онд төрсөн)
1942 - Нобелийн шагналт Английн физикч Уиллиам Хенри Брагг (1862 онд төрсөн)
1957 - Оскарын шагналт нэрт жүжигчин Жозефин Халл (1877 онд төрсөн)
1991 - Нобелийн шагналт Шведийн неврологич Рагнар Гранит (1900 онд төрсөн)
2002 - Киприйн хоёр дахь Ерөнхийлөгч Спирос Киприану (1932 онд төрсөн)
2013 - "Айронмейден" хамтлагийн бөмбөрчин Клайв Бөрр (1957 онд төрсөн)
2016 - Нобелийн шагналт Америкийн эдийн засагч Ллойд Шапли (1923 онд төрсөн)