Willy Brandt

Willy Brandt (1980)

Willy Brandt (* 18. Dezember 1913 in Lübeck; † 8. Oktober 1992 in Unkel an'd Rhien; boren as Herbert Ernst Karl Frahm) weer en vun de bedüüdenst sozialdemokraatsche Politikers. He weer van 1957 bit 1966 Regeeren Börgermeester vun Berlin, van 1966 bit 1969 Butenminister un Viezkanzler in dat Kabinett Kiesinger as ok van 1969 bit 1974 de veerte Bundskanzler vun de Bundsrepubliek Düütschland. För sien Ostpolitik, de up Entspannung un Utgliek mit de osteuropäischen Staaten utricht weer, kreeg he 1971 den Freedensnobelpries.

Van 1964 bit 1987 weer Brandt Vörsitter vun de SPD un van 1976 bit 1992 Präsident vun de Sozialistische Internatschonale.

Leven

Kindheit un Jöögd

Nachempfunnen Arbeitszimmer vun den jungen Willy Brandt (dormals Herbert Frahm) in dat Willy-Brandt-Haus Lübeck

Willy Brandt, oorsprünglich Herbert Frahm, wurr an’ 18. Dezember 1913 as Söhn vun Martha Frahm, en Verköperin in’ Konsumvereen, un den ut Hamborg stammen John Möller in de Lübecker Vörstadt St. Lorenz-Süd boren. Den Naam vun den Vader hett Martha Frahm nich nömmt, as de Gebort vun hör Söhn Herbert Frahm bi dat Standesamt indragen wurr.

An’ 26. Februar 1914 hett Martha Frahm ehrn Söhn in dat Pastorat II vun de Lübecker Kark St. Lorenz dööpen laaten; dat Dööpen in de Gemeendkark wurr nichehelich boren Kinner nich togestahn. Sien richtigen Vader hett Brandt nie nich kennenlernt. De weer knapp eenenhalv Johr Realschollehrer in Lübeck un hett sück vun dor in Brandt sien Gebortsmaand, den Dezember 1913 weer afmeldt.

Brandt is bi sien Moder un sien Steefgrootvader Ludwig Frahm (1875–1935) upwussen, de Martha Ewert nah de Heiraat mit deren Moder Wilhelmine Ewert sien Naam geven harr. Willy Brandt hett sien Steefgrootvader Papa nömmt. In sien Abiturtüügnis wurr Ludwig Frahm as Vader nömmt.

Sien nicheheliche Gebort, de vun de Lüüd ut sien Tiet faken as Makel ansehn wurr, hebbt politisch Gegner bit in sien Utwussenleven bruult, um hüm heraftosetten. He hett sück dorgegen nich wehrt, aber he hett seggt, „Herkunft und üble Nachrede“ harrn hüm en „Stachel eingepflanzt“. Nah de Hochtiet vun sien Moder in’ September 1927 mit den Müerkerpolier Emil Kuhlmann un de Gebort vun den Söhn Günther in’ Februar 1928 bleev Herbert bi sien Steefgrootvader un de sien tweet Fru Dora, de he „Tante Dora“ nömmt hett. Ludwig Frahm hörr de SPD an un kandideer 1926 un 1929 up de SPD-List för de Lübecker Börgerschap; Herbert weer af Harvst 1925 Liddmaat vun de Kinnerfrünnen, en Kinnergrupp vun de Falken, af April 1929 vun de Sozialistisch Arbeiter-Jöögd (SAJ), in de he as Liddmaat vun de Lübecker Grupp Karl Marx en radikalen Kurs vertreeden dee.

He hett de St.-Lorenz-Knaben-Middelschool, af 1927 de Von Großheimsche Realschool besöcht un wessel 1928 to dat Johanneum zu Lübeck, an de he 1932 sien Abitur afleggt hett. In den Andrag up Tolaaten to dat Arbitur hett he Journalist as Beropswunsch angeven. Publizistisch harr he sück all mit 13 Johren betätigt. De Lübecker Volksbote, dat örtliche SPD-Blatt, hett in’ Februar 1927 en Upsatz mit twee Teknungen över en Dagswannern vun den Schöler mit Frünnen to de Born vun de Trave afdruckt. Van 1929 bit 1931 hett he denn politische Texte in’ Volksboten schreven. De Chefredakteuer vun dat Blatt weer Julius Leber, vun de he later seggt hett, dat de hüm entscheeden beinfloot harr.

1930 is he de SPD bidreden. In’ Oktober 1931 hett he aber mit Leber un de SPD braken un hett sück de Sozialistisch Arbeiterpartei vun Düütschland (SAPD), en linkssozialistisch Grupp, anslooten. För en Studium, för dat Leber hüm en Parteistipendium in Utsicht stellt harr, harr he aber nu kien Geld mehr. In’ Mai 1932 hett he en Volontariat bi de Schippsmaklerfirma, Reederee un Speditschoon F. H. Bertling KG in Lübeck anfungen.

Ünnergrund un Exil

Nah Hitler sien Machtgriepen 1933 wurr de SAPD verboden. De Partei hett beslooten, in’ Ünnergrund gegen de Natschonalsozialisten to kämpen. Willy Brandt kreeg in’ März 1933 den Updrag, de Utreis vun dat SAPD-Leitungsliddmaat Paul Frölich nah Oslo to organiseeren. Frölich wurr aber fastnommen, so dat Brandt de sien Upgaav övernehm, in Oslo en Zelle vun de Organisatschon uptobauen. Brandt is över Däänmark nah Norwegen emigreert un fung 1934 in Oslo en Geschichtsstudium an, dat he aber wegen sien publizistischen Tätigkeit för norweegsch Zeitungen un sien politischen Insatz wenig vorandreev un nich to en Afsluss broch. In Oslo hett he ok de Zentrale vun de SAPD-Jöögdverband SJVD leit. Dorneben hett he den SJVD van 1934 bit 1937 bi dat Internationalen Büro revolutionärer Jugendorganisationen vun dat Londoner Büro vertreden.

Ünner de Decknaam Gunnar Gaasland kehr he in’ Updrag vun Jacob Walchers van September bit Dezember 1936 as Student nah Deutschland torüch. He hull sück as Kriegsberichterstatter in Berlin up un hett dorbi Düütsch mit norweegsch Akzent snackt. De richtige Gunnar Gaasland weer af 1936 mit Gertrud Meyer, Brandt sien Lübecker Jöögdfrüendin, verheiraadt, de hör langjohrigen Gefährten in’ Juli 1933 nah Norwegen folgt weer. De Ehe mit Gaasland bestunn blots up Papier un geev „Trudel“, de bit 1939 mit Brandt tosommenleev, de norweegsch Staatsanbörgerschap. Gaasland stell Brandt sien Naam to Verfügung un bleev in Norwegen.

Brandt weer 1937 Berichterstatter för mehrere norweegsch Zeitungen in’ spaanschen Börgerkrieg. An’ 16. Juni entgung he in Barcelona en Verhaftenswell vun de Kommunisten gegen de POUM, de he nahestunn, un kehr nah Oslo torüch.

An’ 5. September 1938 wurr he vun de natschonalsozialistisch Regeeren utbörgert. Deswegen hett he sück um de norweegsch Staatsbörgerschap bemüht. Wiels de düütsch Besetten vun Norwegen in’ Tweeten Weltkrieg keem he 1940 vorövergahnd in düütsch Fangenschap. As he aber upgreepen wurr, droog he de norweegsch Uniform un is somit nich upflagen. Bald, nahdem he freelaaten wurrn weer, kunn he nah Schweden flüchten. In Stockholm hett he tosommen mit twee sweedsch Journalisten en sweedsch-norweegsch Presseagentur grünnd, de 70 Daagblööt in Schweden beleefern dee.

In’ August 1940 wurr hüm vun de Botschap in Stockholm de norweegsch Staatsbörgerschap tospraken. Bit to’n Enn’ vun den Krieg bleev he in Stockholm, wo he gemeensam mit August Enderle fedderführend an de Wedderannäherung vun de SAPD-Exilanten an de SPD mitarbeit hett. Dor hett he ok Bruno Kreisky, den latere öösterriekschen Bundskanzler kennenlehrt. De beid weern johrenlang früendschaplich verbunnen.

Brandt weer van 1941 bit 1948 mit Carlota Thorkildsen verheiraadt un harr mit hör de gemeensam Dochter Ninja (* 1940). Nah de Scheeden hett he noch 1948 de Wittfru Rut Bergaust, boren Hansen (* 1920; † 2006) heiraadt. Ut disse Ehe gungen dree Söhns hervör: Peter (* 1948), Lars (* 1951) un Matthias (* 1961). Nah 32 Johren Ehe leeten sück Rut un Willy Brandt 1980 scheeden. An’ 9. Dezember 1983 hett Brandt de Historikerin un Publizistin Brigitte Seebacher (* 1946) heiraadt.

Rückkehr nah Düütschland

1945 kehr Brandt as Korrespondent för skandinavisch Zeitungen nah Deutschland torüch un hett över de Nürnbarger Prozesse bericht. Nahdem he an’ 20. Mai 1946 mit en Reed in Lübeck över Deutschland und die Welt Tostimmen vun de dortig Sozialdemokraten kreegen harr, stunn in’ Sömmer 1946 nah en Gespräch mit Theodor Steltzer Brandt sien Rückkehr nah Lübeck to Diskussion. He sull as Nahfolger vun Otto Passarge Börgermeester vun sien Moderstadt, as he Lübeck betekent hett, wurrn. Nahdem hüm de norweegsch Butenminister Halvard Lange vörslahn dee, as Presseattaché an de Norweegsch Militärmission nah Berlin to gahn un de norweegsch Regeeren ut de Stadt vun den anfangen Kollen Krieg to berichten, hett he sück gegen sien Gebortsstadt entscheeden, denn „Lübeck kam mir ein wenig eng vor“, nah sien internatonalen Erfohrungen siet de Emigration. Sien Gebortsstadt bleev Brandt aber eng verbunnen. So hett he Wahlkämpe bit hen to Kommunalwahlkämpen immer an’ Vördag vun de Wahl mit en Kundgeven in Lübeck afslooten.

An’ 1. Juli 1948 kreeg he vun de sleswig-holsteensch Landsregeeren weer de düütsch Staatsbörgerschap.

Den Decknaam Willy Brandt, de he sück 1934 toleggt harr, hett he af 1947 düersam bruukt. 1949 leet he hüm as offiziellen Naam vun dat Polizeipräsidium Berlin anerkennen. He sülvst snack 1961 vun en Allerweltsnaam, den he wählt harr, doch geev dat in Lübeck, as he dor sien Volontariat maakt hett, en Schippsutrüsterfirma William Brandt Wwe.

Politisch Karriere in de Bundsrepubliek

Berlin

De Regeeren Börgermeester vun Berlin, Willy Brandt (re.), tosammen mit den US-amerikaanschen Präsidenten, John Fitzgerald Kennedy (li.) in Washington in dat Witt Huus (1961)

US-Minister för’t Verdefferenden Robert McNamara (re.) in en Gespräch mit den SPD-Fraktschonsvörsitter Fritz Erler (li.) un den Regeeren Börgermeester vun Berlin, Willy Brandt in Arlington, Virginia, USA (1965)

Sien politisch Karriere in dat Nahkriegsdüütschland fung 1949 as Berliner Afordneter för de SPD in’ eersten Düütschen Bundsdag an. Brandt hörr den Bundsdag van 1949 bit 1957, 1961 un van 1969 bit to sien Dood 1992 an, also all tosommen 31 Johr lang. 1950 wurr he ok Liddmaat vun dat Afordnetenhuus vun Berlin. He hett dit Mandat eerst an’ 6. April 1971 daalleggt, also knapp twee Johr nah sien Wahl to’n Bundskanzler.

1955 wurr Willy Brandt as Nahfolger vun Otto Suhr Präsident vun dat Berliner Afordnetenhuus. 1957 wurr he, ebenfalls as Nahfolger vun Otto Suhr, to’n Regeeren Börgermeester vun Berlin wählt. In dit Amt wunn Brandt wegen sien entslooten Hanneln wiels dat Berlin-Ultimatum 1958 un nah den Müerbau 1961 groot Popularität.

Disse Popularität hett sück ok in de Ergevnisse vun de Berliner SPD bi de Wahlen to’ dat Berliner Afordnetenhuus daalslahn: 1958 kreeg de SPD 52,6 % vun de Stimmen (en Plus vun 8%) un 1963 reck se mit 61,9 % vun de Stimmen dat tweetbest Ergevnis in hör Historie.

In de Tiet vun Brandt as Regeeren Börgermeester full 1963 de Besöök vun Präsident Kennedy in West-Berlin (tosommen mit den dormaligen Bundskanzler Konrad Adenauer). Bekannt wurr nich blots Kennedy sien Reed mit dat berühmt Zitat „Ich bin ein Berliner“, sonnern ok Brandt sien Begröötensreed van' 26. Juni an Kennedy: "Wir grüßen nicht nur das Amt, wir grüßen auch den Mann“.

He bleev bit to'n 30 November 1966 Regeeren Börgermeester. Van' 1. November 1957 bit to'n 31. Oktober 1958 weer Brandt turnusmatig Bundsraatspräsident.

Van 1958 bit 1963 weer he Landsvörsitter vun de SPD Berlin.

In de Bundspolitik 1961–1969

Besöök vun Richard Milhous Nixon in Berlin (1969)

Bi de Bundsdagswahl 1961 is Brandt eerstmals as Kanzlerkandidat vun sien Partei gegen den dormals 85 Jahre ollen Konrad Adenauer antreden. In' Wahlkamp wurr Brandt faken mit de jöögdhaftigen charismatischen US-Präsidenten John F. Kennedy vergleeken. Adenauer speel an' 14. August 1961, een Dag nah den Anfang vun den Müerbau in Beginn, bi en Wahlveranstaltung in Regensborg, as he vun sien Gegenkandidaten as Brandt alias Frahm snack, up de sien Johren in't Exil an, doch wurr de Utdruck ok as Henwies up sien nicheheliche Gebort verstahn. An' 16. August hett Adenauer disse Formuleeren in Bonn nochmal bruukt. Franz Josef Strauß harr all in' Februar 1961 in Vilshofen ünner Anspeelen up de Exiljohren vun Brandt, de immer weer to'n Anlaat för persönlich Angreep bit hen to'n Vorwurf vun Vaderlandsverrat nommen wurrn, seggt: „Eines wird man Herrn Brandt doch fragen dürfen: Was haben Sie zwölf Jahre lang draußen gemacht? Wir wissen, was wir drinnen gemacht haben.“

De SPD hett bi de Wahl mit 4,4 Perzentpunkten up 36,2 Perzent vun de Wählerstimmen düütlich toleggt. To en Regeerensövernahm keem dat aber nich, ofschons en Koalition mit de 12,8 Perzent vun de FDP reknerisch mögelk ween weer. En Gespräch vun Brandt mit Erich Mende führ to kien Ergevnis. De afsolute Mehrheit vun de CDU weer aber braken, se verlor 4,8 Perzentpunkte.

1962 övernehm Brandt up Initiative vun Herbert Wehner den stellvertreden Parteivörösitt, 1964 as Nahfolger vun den storven Erich Ollenhauer den Bundvörsitt vun de SPD, de he bit 1987 inne harr. Bi de Bundsdagswahl 1965 verlor he tegen Bundskanzler Ludwig Erhard, woruphen he sück enttäuscht vorövergahnd vun de Bundspolitik torüchtruck un en wiedere Kanzlerkandidatur utsluuten dee.

In disse Tiet weer he de woll umstreedenst Politiker in de Republiek. Hüm is besünners suer upstött, dat he wegen sien Vergangenheit angahn wurr, wiels fröhere Natschonalsozialisten hör Vergangenheit vergeeven wurr. Immer weer greep de konservativ Presse Brandt sien Vergangenheit up un legg se gegen hüm ut. To de bekannt Vorwürfe keem in' Wahlkamp 1961 de Instrumentaliseeren vun sien Privatleven in de apenlich Utnannersetten dorto. 1965 hett Brandt seggt: „Dieser Wahlkampf hat Wunden hinterlassen.“

Nah den Rückträe vun Erhard 1966 wurr Kurt Georg Kiesinger (CDU) to'n Bundskanzler wählt, de en Groot Koalitschoon mit de SPD bilden dee. Willy Brandt is vun sien Berliner Amt torüchtreden un övernehm dat Amt vun den Butenminister un Viezkanzler.

Bundskanzler

Kabinett Brandt I (1969–1972)

Brandt mit Willi Stoph in Erfurt (1970)

Denkmal mit Plakette, de Brandt sien Kneefall dorstellt, up den Warschauer Willy-Brandt-Platz

Willy Brandt sien Oorkunn för den Freedensnobelpries 1971 in dat Haus der Geschichte in Bonn

Nah de Bundsdagswahl in' September 1969 hett Willy Brandt gegen den Willen vun Herbert Wehner un Helmut Schmidt, de en Fortsetten vun de Groot Koalitschoon vörtrucken harr, en Koalitschoon mit de FDP bildt. De sozialliberale Koalitschoon harr blots en Mehrheit vun twalv Stimmen. De Bundsdag hett Brandt in' Oktober 1969 to'n veerten Bundskanzler wählt. Viezkanzler un Butenminister wurr Walter Scheel (FDP).

Brandt sien Amtszeit is verbunnen mit dat Motto „Wir wollen mehr Demokratie wagen“ un mit dat Steekwort vun de „Neuen Ostpolitik“, de den Kollen Krieg ünner de Losung „Wandel durch Annäherung“ (Egon Bahr) bzw. „Politik der kleinen Schritte“ afmildern un de Berliner Müer dörlässiger maken sull. Trotz eenig anfänglich Skepsis, (Nixon, Kissinger, Pompidou) hebbt as Vertreder vun de Westmächte disse Politik ünnerstütt.

De weltwiet beacht Kneefall vun Warschau an' 7. Dezember 1970 an dat Mahnmal vun den Ghetto-Upstand van 1943 hett symbolisch de Entspannungspolitik inleist, de later in de Ostverdrääg mit Polen un de Sowjetunion münn dee. Dorto keem de Grundlagenverdrag mit de DDR. 1970 harr he sück in Erfurt mit den Vörsitter vun den Ministerraat vun de DDR Willi Stoph tonächst to'n eersten düütsch-düütschen Tippdrapen in' Erfurter Hof un denn in Kassel drapen. De Erfurter „Willy, Willy“-Roopen weern eendüüdig up Brand betrucken un hebbt de DDR-Machthaber rein weg dörnanner brocht. Dat folg denn noch en Afkommen mit de Tschechoslowakei. För sien Ostpolitik kreeg Brandt 1971 den Freedensnobelpries.

Mit disse nee „Neuen Ostpolitik“, de Willy Brandt gemeensam mit Walter Scheel gegen den entscheeden Wedderstand gegen de Mehrheit vun de CDU/CSU-Oppositschoon dörsetten dee, hett he sück um en „Entspannung in Europa“ bemüht.

Eenig Geschichts- un Politikwetenschapler seecht dorin hüüd en Paddmaaken för den Tosommenbröök vun de kommunistisch Regeeren in Osteuropa un de Düütsch Weddervereenigen, de vun Brandt mit sien Ostpolitik aber nich vörsehn weer. To de Tiet wurr hüm vun konservativ Siet vörschmeeten, dat he dormit en unnötig Anerkennung vun de DDR bedreeven harr. Se hebbt de Entspannungspolitik nich as Weg to'n Tosommenbröök vun de Ostblockstaaten sehn, sonnern hebbt in' Ergevnis eenzig en Upwerten un Stabiliseeren vun de Regeeren sehn.

To glieker Tiet gung hüm dat um binnenpolitisch Reformen in de Sozial-, Billens- un Rechtspolitik. „Mehr Demokratie wagen“ weer dat Motto, mit de Brandt de binnenpolitisch Stagnatschoon vun de Nahkriegstiet överwinnen wull. Ok wegen de Öölkries van 1973 as Folg vun den israeelsch-arabschen Jom-Kippur-Krieg sünd disse Reformen blots deelwies dörführt wurrn. Besünners de so nömmt „Radikalenerlass“ gegen Extremisten in' apenlichen Deenst, de 1972 inführt wurr, is bit hüüd bekannt bleven. De wurrd bit hüüd vun de Kritiker vun de linke Siet scharp kritiseert un ok Brandt sülvst hett hüm nahderhen as swooren Fehler betekent.

Brandt un Walter Scheel nah de wunnen Wahl, mit Horst Ehmke un Egon Bahr (1972)

Misstruensvotum un Vertruensfraag (1972)

Brandt bi den Besöök vun en Bargwark in Düörpm (1974)

Vun' Amtsanträe vun de Regeeren Brandt bit to dat 1972 weern so völ Afordnete vun de SPD un de FDP to de Unionsfraktschoon wesselt (dorünner de ehmalge Bundsminister Erich Mende), dat de CDU/CSU-Fraktschoon reknerisch en knappe afsolute Mehrheit harr. De CDU/CSU-Fraktschonsvörsitter Rainer Barzel hett dorher in' April 1972 glöövt, Willy Brandt middels en konstruktiv Misstruensvotum aflösen to können. Aber för sien Wahl to'n Bundskanzler hebbt hüm bi de Afstimmen twee Stimmen fehlt. Later wurr bekannt, dat dat Ministerium för Staatssekerheit (MfS) vun de DDR mindstens een Afordneten, Julius Steiner, vun de CDU bestaken harr. Ünner Verdacht stunn dormals ok Ingeborg Geisendörfer. Mitddlerwiel is dör de Rosenholz-Akten woll ok en tweeten Afordneten ut de Reeg vun de CSU bekanntwurrn: Leo Wagner sall vun den MfS 50.000 DM kreegen hemm.

Wiel allerdings de SPD/FDP-Koalitschoon in' Bundsdag kien hannelnsfähige Mehrheit mehr harr, stell Brandt in' September 1972 de Vertruensfraag, bi de sück as dat afspraken weer, de Bundsminister enthollen deeen, so dat de Vertruensfraag nich positiv beantwoort wurr un Bundspräsident Gustav Heinemann im Sinne vun de Afsichten vun Brandt den Bundsdag uplösen kunn.

Kabinett Brandt II (1972–1974)

Bi de Neewahlen in' November 1972 wurr de Regeeren Brandt bestätigt un harr nu en hannelnsfähige Mehrheit in' Bundsdag. De SPD wurr mit 45,8 % vun de Stimmen eerstmals starkste Bundsdagsfraktschoon, en Ergevnis, dat ok in't Utland as Volksafstimmen över de Ostverträge verstahn wurr, för deren parlamentarisch Ratifizeeren jetzt de Weg free weer.

An' 7. Juni 1973 hett Willy Brandt as eerst düütsch Bundskanzler Israel besöcht, nahdem 1965 de diplomaatsch Beziehungen tüschen de Bundsrepubliek un Israel upnommen wurrn weer. 1970 harr all mit Abba Eban eerstmals en israeelsch Butenminister de Bundsrepubliek besöcht, de Gegenbesöök dör Butenminister Walter Scheel funn in dat sülvig Johr statt.

Rückträe wegen de Guillaume-Affäär

De wunnen Bundsdagswahl 1972 stellt woll den gröttsten politischen Spood vun Brandt dor, aber de Beobachter ut sien Tiet as Egon Bahr sünd sück dorin eenig, dat disse „Höhepunkt eindeutig auch der Scheitelpunkt war – von da an ging es bergab“. Politisch Ermüdungserscheinungen vun Brandt hebbt sück mit de hooch Verwachten an sien tweet Regeerenstiet poort.

Dennoch keem sien Rückträe för de Apenlichkeit överraschend, worbi de Guillaume-Affäär ehrder de Utlöser as de Oorsaak för Brandt sien Rückträe weer. As Oorsaken wurrd ok de Öölkries un de dormit verbunnen Wertschapsafswung as ok de nah en harten Laway in' Apenlichen Deenst vun de ÖTV ünner Heinz Kluncker dörsett hooch Tarifafslüsse ansehn. Beides hett den Speelruum för mögelk Reformen minnert.

An' Enn vun en turnusmatig Tosommenkunft vun SPD un Gewerkschapsspitzenfunktschonären in de Kurt-Schumacher-Akademie (dormalig Naam „Haus Münstereifel“) in Bad Münstereifel an' 4. un 5. Mai hett Brandt in en up den 6. Mai 1974 dateerten handschriftlichen Breef sien Rückträe mitdeelt, de vun den NDR an den folgen Dag publik maakt wurr. Anlaat weer de Enttarnung vun den DDR-Spion Günter Guillaume, de as Referent för Parteiangelegenheiten en vun de engste Mitarbeiter vun Brandt ween weer. Brandt övernehm mit sien Rückträe Verantwortung för Fohrlässigkeiten binnerhalv vun de Bundsregeeren. Guillaume weer in unmittelbor Nähe vun den Kanzler bleeven, ofschons he siet mehr as een Johr lang in Verdacht stunn, Spionage to bedrieven. Brandt harr in den Gloov, Guillaumes blot DDR-Herkunft weer de Grund för den Spionageverdacht ween, de Brisanz vun de Angelegenheit ünnerschätzt. Brandt hett later seggt, Herbert Wehner (to de Tiet Vörsitter vun de SPD-Bundsdagsfraktschoon) weer an sien Rückträe mitschuldig ween, wiel de hüm nich dorvan afhollen harr. Bei bleeven in den Zentraalvörstand vun de SPD un harrn af denn tallriek Unstimmigkeiten. En anner Kontrahent in dat Kabinett Brandt II weer Helmut Schmidt, dormals Finanzminister.

Ok wenn Wehner dat immer weer anners vertellt hett, so wurrd doch allgemeen annommen, dat weniger de Affäär ansück, as völmehr Wehner sein Inschätzen, de gesundheitlich anslahn, ünner Depressionen lieden Brandt weer nich to hollen, den Utslag to'n Rückträe geven hett. Brandt seech sück Diffameerenskampagnen vun politisch Gegner utsett, de he nah de Inschätzen vun Wehner in den bevöröstahn Wahlkamp meest nich standhollen harr. Brandt wurrn tallriek Affären mit Fruen un Alkoholprobleme nahseggt. Todem bestunnen ünner annern bi Horst Herold un Günther Nollau Befürchtungen, de düütsch Regeerenschef kunn dör disse Affären erpressbor wurrn. Tosommen mit de Brandt ünnerstellt Amtsmödigkeit un de siet eenig Tiet schwelen Kritik – Wehner harr Brandt wiels sien Moskaureis apenlich mit den Wöör „Der Herr badet gerne lau“ angreepen – sall dat de Grund för Wehner ween hemm, den Wessel vun den SPD-Kanzler gau un unsentimental to vulltrecken. Nahfolger vun Brandt as Bundskanzler wurr Finanzminister Schmidt. De will vun de Nomineeren överrascht ween un dat Amt vörrangig ut Plichtgeföhl övernommen hemm. Willy Brandt sülvst bleev aber SPD-Vörsitter. To'n Enn vun sien eegen Kanzlerschap hett Schmidt dat as Fehler betekent, neben de Kanzlerschap nich ok noch den Parteivörsitt övernommen to hemm. He seech dorin een vun de Oorsaken för sien eegen Scheitern.

Nah den Rückträe as Bundskanzler

Ok nah sien Rückträe vun dat Amt as Bundskanzler bleev Brandt politisch aktiv: 1976 wurr he Präsident vun de Sozialistisch Internatschonale (bit to’n 17. September 1992), af 1979 weer he Liddmaat vun dat Europääsch Parlament (bit to’n 1. März 1983).

In’ April 1977 droog Weltbankpräsident Robert McNamara Brandt den Vörsitt vun de „Unafhängig Kommission för Internatschonale Entwicklungsfragen“ (Noord-Süüd-Kommission) an. Nah meest dree Johr lang Beraden legg de Kommission an’ 12. Februar 1980 in New York ehr Noord-Süüd-Bericht vör, de allgemeen as „Brandt-Report“ bekannt wurr.

An’ 15. November 1978 hett Brandt en Hartinfarkt harrt, so dat he sien politisch Upgaven vorövergahnd nich mehr wohrnehmen kunn.

An' 7. Juli 1979 keemen Brandt un de öösterrieksch Bundskanzler Bruno Kreisky in Wien mit Jassir Arafat, den Baas vun de palästinensisch PLO, to en Meenenuttuusch tosommen. An 15. Oktober 1984 hett sück Brandt up Kuba mit Staatspräsident Fidel Castro drapen. In dat sülvig Johr droop he sück ok noch mit Deng Xiaoping un Michail Gorbatschow. An' 19. September 1985 keem he in Ost-Berlin to Gesprächen mit den DDR-Staatsratsvösitter Erich Honecker tosommen.

Bi de Freedensdemonstratschoon in Bonn an' 22. Oktober 1983 hett Brandt den NATO-Düppelbesluss kritiseert: „Wir brauchen in Deutschland nicht mehr Mittel zur Massenvernichtung, wir brauchen weniger.“

Brandt hörr wiederhen den Bundsdag an un hett nah de Bundsdagswahl 1983 eerstmals as Öllerspräsident den Bundsdag inleit, ofschons he blots de tweetöldste Afordneter weer. Egon Franke harr as tatsächlicher Alterspräsident up disse Würde verzicht un Brandt den Vörträe bi de eerst Sitzung laaten. Nah de Bundsdagswahlen 1987 un 1990 hett Brandt as tatsächlich Öllerspräsident de eerst Sitzung vun den jeweiligen Bundsdag inleit.

An' 23. März 1987 is Brandt vun den Parteivörsitt vun de SPD torüchtreden, nahdem an sien Nomineeren vun Margarita Mathiopoulos as Kandidatin för dat nee to besetten Amt vun de Parteisprekerin bannig parteiinterne Kritik ütert wurr. Up den außerordentlichen Parteidag an' 14. Juni 1987 wurr he to'n Ehrenvörsitter up Llevenstiet wählt; sien Nahfolger als Parteivörsitter wurr Hans-Jochen Vogel wählt.

An' 20. Januar 1989 hett Bundspräsident Richard von Weizsäcker to'n Anlaat vun den 75. Gebortsdag vun Willy Brandt to en Gebortsdagsfest in de Villa Hammerschmidt inlaaden, to de tallriek Frünnen, Weggenossen un Politiker keemen. De eerst Sitzung vun den eersten gesamtdüütschen Bundsdag hett Brandt an' Dezember 1990 as 1983 un 1987 ebenfalls as Öllerspräsident inleit. Eenig Weeken vörher, an' 9. November 1990, weer Brandt mit 194 Geiseln, deren Freelaaten he bi den irakschen Präsidenten Saddam Hussein reckt harr, nah Düütschland trüggkehrt.

Willy Brandt bi en Wahlkundgeeven in Gera (1990)

Nahdem de Müer fallen weer, weer Brandt entscheeden dorför, dat de Regeeren vun Bonn nah Berlin truck. An' 20. Juni 1991 hett de Bundsdag beslooten – ünner annern up Andrag vun Willy Brandt – toletzt dat deelwies Ümtrecken (Hööftstadtbesluss).

Ehrengraff vun Willy Brandts up den Waldkarkhoff Zehlendorf

Am 4. Oktober 1991 wurr bi Brandt en Tumor in' Darm opdeckt, de an' 10. Oktober 1991 wegnommen wurr. An' 1. Februar 1992 kreeg Brandt in Heidelbarg den Dolf-Sternberger-Pries. An' 9.Mai 1992 geev Brandt den Bild-Redakteur Ulrich Rosenbaum sien letzt Interview. An' 10. Mai 1992 wurr he weer in de Universitätsklinik Köln inwiest un an' 22. Mai 1992 ok weer opereert. De Operatschoon hett man aber nah 10 Minüüt afbraken, de Krebs weer torüchkommen un harr in de Tüschentiet to stark street, mehrere Organe weern all bedrapen. An' 30. Mai 1992 hett Brandt de Klinik weer verlaaten un hett sück mit sien Frau in sien Huus nah Unkel begeeven, dat he bit to sien Dood nich mehr verlaaten hett. To en unglückelk Vörfall keem dat an' 20. September 1992: As Michail Gorbatschow Brandt unanmeldt besööken wull un sück mit Gorbatschow an de Spreekanlaag vun dat Huus melden dee, hull Brandt sien Fru dat för en slechten Spaass un hett den Besöker de Döör nich apen maakt. Se hett nich glöövt harrt, dat Gorbatschow tatsächlich vör de Döör stunn. Brandt sien Gesundheitstostand verslechter sück af August 1992 tonehmend. An' 8. Oktober 1992 um 16:35 Ühr is he de storven. An' 17.Oktober 1992 hett de Bundsdag an hüm mit en Staatsakt docht. Dat Ehrengraff vun Willy Brandt befind sück up den Berliner Waldkarkhoff Zehlendorf neben dat Ehrengraff vun Ernst Reuter, Vörgänger vun Brandt as Regeeren Börgermeester vun Berlin in de Johren 1948 bit 1953. Brandt sien tweet Ehefru Rut is ebenfalls up den Waldkarkhoff bisett.

Ehrend Gedenken

Willy-Brandt-Huus (SPD-Zentraal) in Berlin-Kreuzberg

Willy-Brandt-Denkmal in Porto Amigo de Portugal

Willy-Brandt-Denkmal up dat Daak vun den Erfurter Hoff (2009)

Willy-Brandt-Park in Stockholm

Nah sien Dood wurr Willy Brandt völfack ehrt, Straaten un Platzen nah hüm nömmt, ünner annern de Willy-Brandt-Straße in Berlin, an de dat Bundskanzleramt liggt, de Willy-Brandt-Straße in Hamborg as ok de Willy-Brandt-Allee in sien Heimatstadt Lübeck un in de Bonner Museumsmiel as Deel vun de B9 tüschen den Bundeskanzlerplatz un de Heussallee. In Erfurt wurr de Bahnhoffsvörplatz in Willy-Brandt-Platz ümnömmt, wiel dor dat eerste düütsch-düütsche Gipfeldrapen mit Willi Stoph stattfunn. Ok in Kassel, den Oort vun den Gegenbesöök, drocht hüüt de Vörplatz vun den Bahnhoff Wilhelmshöhe de Naam vun Brandt. De Stadt Frankfort an' Main hett 1992 den Theaterplatz in Willy-Brandt-Platz ümwidmet. Dor is hüüd ünner annern de Zentraal vun de Europääsch Zentraalbank ansässig.

Willy-Brandt-Denkmäler buterhalv vun Düütschland gifft dat in Porto (Portugal) in de Avenida do Marechal Gomes da Costa un in Lille (Frankriek) an de Gare de Flandres Eck Avenue Willy Brandt. In Warschau wurr en Willy-Brandt-Platz mit Denkmal schafft, dat an den Kneefall vör dat Ghettomahnmal erinnert. Sien Konterfei zier en Deel vun de 2-DM-Münten. He is todem Ehrenbörger vun mehreren düütsch Städer (Heimatstadt Lübeck, Berlin).

De Bundsrepubliek Düütschland hett to sien ehrend Gedenken de Bundeskanzler-Willy-Brandt-Stiftung mit Sitz in Berlin erricht. Dat is een vun fiev Politikergedenkstiftungen vun den Bund. An' 18. Dezember 2007, to'n 94. Gebortsdag vun Brandt, hett de Stiften en Butenstäe in de Königstraße vun de Lübecker Oltstadt, dat Willy-Brandt-Haus Lübeck apen maakt. Dorneben besteiht as wiedere Stiften nah norweegsch Recht de Norweegsch-Düütsch Willy-Brandt Stiften mit Sitz in Oslo un Berlin.

Dat Willy-Brandt-Haus is de Bundszentraale vun de SPD in Berlin-Kreuzberg, de 1996 inweeht wurr. In dat Atrium vun dat Huus steiht en överlevensgroot Willy-Brandt-Denkmal ut Bronze vun de Maler un Bildhauer Rainer Fetting.

De ENA-Johrgang 2007–2009 geev sück de Naam „Willy Brandt“. De École nationale d'administration is de franzöösch Elitehoochschool, de de angahn hooch Beamten vun den franzzöschen Staatsdeenst utbillen deiht.

Brigitte Seebacher-Brandt schreev up Wunsch vun hör Mann en Biografie, de aber bi eenig Historiker Unmoot hervörropen dee. Hör wurr vörsmeeten, Brandt deelwies unrichtig interpreteert to hemm, bzw. Brandt verfälscht un för eegen Zwecke verinnahmt to hemm.

An' 20. Mai 2009 wurr up dat Daack vun dat ehmalge Hotel „Erfurter Hof“ in Erfurt de Luchtschrift „Willy Brandt ans Fenster“ in Erinnerung an dat eerste düütsch-düütsche Gipfeldrapen in dat Johr 1970 inweeht. Dat Denkmal wurr vun David Mannstein schaffen un ziteert den Roop vun dusende Erfurter, de den dormaligen Bundskanzler vun de Bundsrepubliek Düütschland sehn wullen.

Nah Besluss vun den Upsichtsraat vun de tostäänig Floogsellschopp van' 11. Dezember 2009 kriggt de nee Flooghafen Berlin Brandenburg den Binaam Willy Brandt.

Willy-Brandt-Foren

Willy-Brandt-Forum Swerin

Dat Willy-Brandt-Forum Swerin wurr in dat Johr 2001 grünnd. An' 21. Oktober 2005 wurr vun 35 Grünnensliddmaaten de indragen Vereen Willy-Brandt-Forum e.V. bildt. De Vereen is en apen Forum, dat insbesünnere to sellschopspolitischen, sozialen un kulturellen Themen Veranstaltungen anbütt. Dat Forum ist den apen Dialog verplicht. Siether hett dat Willy-Brandt-Forum rund 40 verscheeden Veranstaltungen organiseert. In' Harvst 2005 wurr en sössköppig Biraat beropen, de för de inholtliche Utgestaltung vun dat Forum verantwoortlich tekent.

Willy-Brandt-Forum Unkel

In Brandt sien letzt Wahnoort Unkel besteiht en düersam Utstellen to sien politisch Wirken, de vun dat öörtlich Willy-Brandt-Forum inricht wurr. 2011 wurr en tiethistorsch Museum mit den glieker Naam inricht, dat ünner annern Brandt sien original privat Arbeitszimmer un en Porträt vun den Oltkanzler wiest. Dat wurr vun Georg Meistermann för de vun Helmut Schmidt 1974 in't Leven ropen Kanzlergalerie maakt.

Forum Willy Brandt Berlin

Da Forum Willy Brandt Berlin, Unter den Linden 62-68, is siet März 2010 nee Hööftsitt vun de Bundeskanzler-Willy-Brandt-Stiftung. De weer af 1996 in dat Raathuus Schöneberg ünnerbrocht. Dat Forum Willy Brandt Berlin hett in' Juni 2012 en nee moderne ständige Utstellung to dat Leven un Wark vun Willy Brandt inricht (Willy Brandt - Politikerleben). Dorto bütt dat Forum en Programm historsch-politisch Bildung mit lüttgere Veranstaltungen (Tiettüügengespräche, Vördrääg, Podiumsdiskussionen).

Utteknungen

Breefmark vun de Düütsch Bundspost (1993)

• 1959: Grootkrüüz vun den Bundsverdeenstorden
• 1960: Grootkrüüz vun den St. Olaf-Orden
• 1961: Groot Sülvern Ehrenteken an’ Band för de Verdeensten um de Republiek Öösterriek
• 1965: Grootkrüüz vun den Verdeenstorden vun de Italieensch Republiek
• 1968: Grootkrüüz vun den Falkenorden
• 1969: Grootkrüüz vun den Orden vun Oranien-Nassau
• 1970: Grootkrüüz vun den Dannebrogorden
• 1970: Grootkrüüz I. Klass Pro Merito Melitensi
• 1970: Man of the Year
• 1971: Freedensnobelpries
• 1971: Grootkrüüz vun den Kronenorden
• 1971: Orden vun de Upgahn Sünn 1. Klass
• 1972: Grootkrüüz vun den Wasaorden
• 1972: Groot Golden Ehrenteken an’ Band för de Verdeensten um de Republiek Öösterriek
• 1973: Grootkrüüz vun den Orden vun de Ehrenlegion
• 1981: Goldmedaille vun de B’nai B’rith
• 1985: Albert-Einstein-Freedenspries
• 1986: Sünnorden vun Peru
• 1992: Dolf-Sternberger-Pries

Warken

Monographien

• Zur Nachkriegspolitik der deutschen Sozialisten. Jocke Leufvmark. Stockholm 1944, [1] (gemeensam mit August Enderle, Irmgard Enderle, Stefan Szende un Ernst Behm)
• Forbrytere og andre tyskere („Verbrecher und andere Deutsche“), Oslo 1946; eerste düütsch Utgaav: Verbrecher und andere Deutsche. Ein Bericht aus Deutschland 1946. Bearb. u. herutgeven vun Einhart Lorenz. Dietz-Verlag, Bonn 2007, ISBN 978-3-8012-0380-1. (Willy-Brandt-Dokumente, Band 1)
• Mein Weg nach Berlin. Uptekent vun Leo Lania. Kindler-Verlag, München 1960, [DNB-Indrag].
• Friedenspolitik in Europa. S.-Fischer-Verlag, Frankfurt am Main 1968, DNB-Indrag (3. Uplaag. 1971, ISBN 3-10-007701-6)
• Begegnungen und Einsichten. Die Jahre 1960–1975. Verlag Hoffmann und Campe, Hamburg 1976, ISBN 3-455-08979-8.
• Links und frei. Mein Weg 1930–1950. Verlag Hoffmann und Campe, Hamburg 1982, ISBN 3-455-08743-4. (Neeuplaage: Links und frei. Mein Weg 1930-1950. mit en aktuell Vörwoort vun den Schriever. Knaur-Verlag, München 1984, ISBN 3-426-03722-X)
• Erinnerungen. Propyläen-Verlag, Frankfurt am Main u. a. 1989, ISBN 3-549-07353-4. (Erwiedert Neeuplaag Neuauflage: Erinnerungen. Mit den Notizen zum Fall G. Ullstein-Verlag, München 2003, ISBN 3-548-36497-7)

Sammelt Reden, Breef un lüttgere Schriften

• Helga Grebing, Gregor Schöllgen, Heinrich August Winkler (Hrsg.): Willy Brandt. Berliner Ausgabe,
  • Band 1: Hitler ist nicht Deutschland. Jugend in Lübeck, Exil in Norwegen 1928-1940. bearb. vun Einhart Lorenz. Dietz-Verlag, Bonn 2002, ISBN 3-8012-0301-8.
  • Band 2: Zwei Vaterländer. Deutsch-Norweger im schwedischen Exil, Rückkehr nach Deutschland 1940-1947. bearb. vun Einhart Lorenz. Dietz-Verlag, Bonn 2000, ISBN 3-8012-0302-6.
  • Band 3: Berlin bleibt frei. Politik in und für Berlin 1949-1966. bearb. vun Siegfried Heimann. Dietz-Verlag, Bonn 2004, ISBN 3-8012-0303-4.
  • Band 4: Auf dem Weg nach vorn. Willy Brandt und die SPD 1947-1972. bearb. vun Daniela Münkels. Dietz-Verlag, Bonn 2000, ISBN 3-8012-0304-2.
  • Band 5: Die Partei der Freiheit. Willy Brandt und die SPD 1972-1992. bearb. vun Karsten Rudolph. Dietz-Verlag, Bonn 2002, ISBN 3-8012-0305-0.
  • Band 6: Ein Volk der guten Nachbarn. Außen- und Deutschlandpolitik 1966-1974. bearb. vun Frank Fischer. Dietz-Verlag, Bonn 2005, ISBN 3-8012-0306-9.
  • Band 7: Mehr Demokratie wagen. Innen- und Gesellschaftspolitik 1966-1984. bearb. vun Wolther von Kieseritzky. Dietz-Verlag, Bonn 2001, ISBN 3-8012-0307-7.
  • Band 8: Über Europa hinaus. Dritte Welt und Internationale. bearb. vun Bernd Rother. Dietz-Verlag, Bonn 2006, ISBN 3-8012-0308-5.
  • Band 9: Die Entspannung unzerstörbar machen. Internationale Beziehungen und deutsche Frage 1974-1982. bearb. vun Frank Fischer. Dietz-Verlag, Bonn 2003, ISBN 3-8012-0309-3.
  • Band 10: Gemeinsame Sicherheit. Internationale Beziehungen und deutsche Frage 1982-1992. bearb. vun Uwe Mai, Bernd Rother u. Wolfgang Schmidt. Dietz-Verlag, Bonn 2009, ISBN 978-3-8012-0310-8.
• Klaus Schönhoven (Hrsg.): Willy Brandt: Im Zweifel für die Freiheit. Reden zur sozialdemokratischen und deutschen Geschichte. Dietz-Verlag, Bonn 2012, ISBN 978-3-8012-0426-6. (Willy-Brandt-Dokumente, Band 2)

Literatur

• Lars Brandt: Andenken. Carl-Hanser-Verlag, München 2006, ISBN 3-446-20710-4.
• Rut Brandt: Freundesland – Erinnerungen. Verlag Hoffmann und Campe, Hamborg 1992, ISBN 3-455-08443-5.
• Hartmut H. Brauswetter: Kanzlerprinzip, Ressortprinzip und Kabinettsprinzip in der ersten Regierung Brandt 1969-1972. Eichholz Verlag, Bonn 1976, ISBN 3-87198-065-X.
• Jupp Darchinger, Margarita Mathiopoulos: Willy Brandt. Bilder aus dem Leben eines großen Europäers. Fotos vun Jupp Darchinger, Essay un Texte vun Margarita Mathiopoulos. Droemer/Knaur-Verlag, München 1993, ISBN 3-426-26745-4.
• Dieter Dowe (Hrsg.): Brand(t)meister: Willy Brandt als Regierender Bürgermeister von Berlin im Spiegel der Karikatur in West und Ost. Bildtexte vun Siegfried Heimann. Olzog-Verlag, München u. a. 1996, ISBN 3-7892-9380-6.
• Einhart Lorenz: Willy Brandt. Deutscher - Europäer - Weltbürger. Kohlhammer-Verlag, Stuttgart 2012, ISBN 978-3-17-021245-9.
• Einhart Lorenz: Willy Brandt in Norwegen. Die Jahre des Exils 1933 bis 1940. Neuer Malik-Verlag, Kiel 1989, ISBN 3-89029-955-5.
• Helga Grebing: Willy Brandt. Der andere Deutsche. Wilhelm-Fink-Verlag, Patterbuorn 2008, ISBN 978-3-7705-4710-4.
• Gunter Hofmann: Willy Brandt. Porträt eines Aufklärers aus Deutschland. Rowohlt-Verlag, Reinbek bi Hamborg 1988, ISBN 3-499-12503-X.
• Günter Hofmann: Willy Brandt und Helmut Schmidt. Geschichte einer schwierigen Freundschaft. Verlag C.H. Beck, München 2012, ISBN 978-3-406-63977-7.
• Peter Merseburger: Willy Brandt, 1913–1992. Visionär und Realist. DVA, Stuttgart 2002, ISBN 3-423-34097-5.
• Judith Michel: Willy Brandts Amerikabild und -politik 1933-1993. Bonn University Press in’ Verlag Vandenhoeck & Ruprecht, Chöttingen 2010.
• Horst Möller, Maurice Vaïsse (Hrsg.): Willy Brandt und Frankreich. Oldenbourg-Verlag, München 2005, ISBN 3-486-57649-6. (Schriftenreeg vun de Veerteljohreshefte för Tietgeschichte, Sonnernummer)
• Daniela Münkel: „Alias Frahm". Die Diffamierungskampagnen gegen Willy Brandt in der rechtsgerichteten Presse. In: Claus-Dieter Krohn (Hrsg.): Zwischen den Stühlen? Remigranten und Remigration in der deutschen Medienöffentlichkeit der Nachkriegszeit. Christians-Verlag, Hamborg 2002, ISBN 3-7672-1411-3, S. 397–418.
• Steffen Raßloff (Hrsg.): „Willy Brandt ans Fenster!“ Das Erfurter Gipfeltreffen 1970 und die Geschichte des „Erfurter Hofes“. Glaux-Verlag, Jena 2007, ISBN 978-3-940265-05-0.
• Kai Schlüter: Günter Grass auf Tour für Willy Brandt. Die legendäre Wahlkampftour 1969. Ch. Links Verlag, Berlin 2011, ISBN 978-3-86153-647-5.
• Gregor Schöllgen: Willy Brandt. Die Biographie. Propyläen-Verlag, Berlin 2001, ISBN 3-549-07142-6.
• Jan Schönfelder; Rainer Erices: Willy Brandt in Erfurt. Das erste deutsch-deutsche Gipfeltreffen 1970. Christoph-Links-Verlag, Berlin 2010, ISBN 978-3-86153-568-3.
• Brigitte Seebacher-Brandt: Willy Brandt. Piper-Verlag, München/ Zürich 2004, ISBN 3-492-04383-6.
• Carola Stern: Willy Brandt in Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. Rowohlt-Verlag, Reinbek bi Hamborg 1975, ISBN 3-499-50232-1. (Neeutgaav: Willy Brandt. Överarbeit un erwiedert Neeuplaag Rowohlt-Verlag, Reinbek bi Hamborg 2002, ISBN 3-499-50576-2)
• Martin Wein: Willy Brandt. Das Werden eines Staatsmannes. Aufbau-Taschenbuch-Verlag, Berlin 2003, ISBN 3-7466-1992-0.

Filme

• Im Schatten der Macht. Tweedeelig Speelfilm över Brandt sien letzt Daag as Kanzler.

Theater

• Demokratie. Theaterstück vun Michael Frayn över de Kanzlerschap un den Rückträe vun Brandt.

Weblenken

Willy Brandt. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Willy-Brandt-Forum in Unkel
• DNB-Katalog
• Dorlis Blume, Irmgard Zündorf, Regina Haunhorst, Antoinette Lepper-Binnewerg: Tabellarisch Levensloop up de Sieden vun dat Düütsch Historsch Museum
• Körtbiografie vun de Gedenkstäe Düütsch Wedderstand
• Willy Brandt up de Sieden vun den Nobelpries (engelsch)
• Informatschonen to Willy Brandt in dat BAM-Portal
• Willy Brandt in de Datenbank vun Find A Grave (engelsch)
• Willy-Brandt-Spezialdossier in de digitale Bibliothek ENA
• Bildbiografie wiedere Fotostreck up stern.de
• Willy-Brandt-Archiv un Nahlass vun Willy Brandt in dat Archiv der sozialen Demokratie vun de Friedrich-Ebert-Stiftung (Bonn)
• Willy-Brandt-Personalbibliografie in de Bibliothek der Friedrich-Ebert-Stiftung Bonn
• Willy-Brandt-Huus Berlin
• Norwegisch-Deutsche Willy-Brandt-Stiftung (Oslo/Berlin)
• Info-Terminal Willy-Brandt-Denkmal Erfurt
• Willy-Brandt-Denkmal up erfurt-web
• Willy Brandt Internatschonales Biographisches Archiv 08/1993 van’ 15. Februar 1993 un Nahdrääg, in dat Munzinger-Archiv (Artikelanfang fre afroopbor)
• Indrag över Willy Brandt in de Afordneten-Datenbank vun dat Europääsch Parlament

Enkeld Nahwiesen

Bundskanzlers vun de Bundsrepubliek Düütschland

Konrad Adenauer | Ludwig Erhard | Kurt Georg Kiesinger | Willy Brandt | Helmut Schmidt | Helmut Kohl | Gerhard Schröder | Angela Merkel | Olaf Scholz

 

Viezkanzlers vun de Bundsrepubliek Düütschland

Franz Blücher | Ludwig Erhard | Erich Mende | Hans-Christoph Seebohm | Willy Brandt | Walter Scheel | Hans-Dietrich Genscher | Egon Franke | Hans-Dietrich Genscher | Jürgen Möllemann | Klaus Kinkel | Joschka Fischer | Franz Müntefering | Frank-Walter Steinmeier | Guido Westerwelle | Philipp Rösler | Sigmar Gabriel

 

Butenministers vun de Bundsrepubliek Düütschland

Konrad Adenauer | Heinrich von Brentano | Gerhard Schröder | Willy Brandt | Walter Scheel | Hans-Dietrich Genscher | Helmut Schmidt | Hans-Dietrich Genscher | Klaus Kinkel | Joschka Fischer | Frank-Walter Steinmeier | Guido Westerwelle | Frank-Walter Steinmeier | Sigmar Gabriel | Heiko Maas

 

Parteivörsitter vun de SPD

Kurt Schumacher | Erich Ollenhauer | Willy Brandt | Hans-Jochen Vogel | Björn Engholm | Rudolf Scharping | Oskar Lafontaine | Gerhard Schröder | Franz Müntefering | Matthias Platzeck | Kurt Beck | Franz Müntefering | Sigmar Gabriel | Martin Schulz | Olaf Scholz (kommissarisch) | Andrea Nahles | Malu Dreyer (kommissarisch), Manuela Schwesig (kommissarisch), Thorsten Schäfer-Gümbel (kommissarisch) | Norbert Walter-Borjans, Saskia Esken