Naar inhoud springen

Project donatie Hebreeuwse en Jiddisje woorden

Uit Wikimedia

Dit is een verouderde pagina, die gearchiveerd is.

In 2012 heeft de Stichting Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands (uitgever van Sofeer, zie www.sofeer.nl) contact gezocht met Wikimedia Nederland om haar informatie betreffende Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands onder te brengen in het meest in aanmerking komende wikibestand, de Nederlandstalige Wiktionary (WikiWoordenboek) (artikel WikiWoordenboek op Wikipedia).

De stichting beheert circa 2000 Nederlandse woorden van Hebreeuwse en Jiddisje herkomst. Opname daarvan in het WikiWoordenboek zorgt ervoor dat het woordbestand niet alleen op de lange termijn toegankelijk blijft, maar ook verder ontwikkeld en geactualiseerd kan worden. WikiWoordenboek biedt namelijk technische faciliteiten voor bijvoorbeeld verdere uitbreiding en zo nodig correctie van het woordmateriaal, hoorbaar maken van een woord, toevoeging van voorbeeldzinnen, en koppelingen aan woorden in andere talen. Daartoe is het formaat van het WikiWoordenboek geschikt dat nu gebruikt wordt.

Doel

De opname van ca. 4661 Nederlandse woorden van Hebreeuwse en Jiddisje herkomst vanuit Sofeer in WikiWoordenboek. Daarbij kan een deel van de woorden wellicht ook worden opgenomen in Wikipedia. In totaal bevat Sofeer 3136 niet-namen en 2533 eigennamen.

Geschiedenis en achtergrond

In 1997 werd de Stichting Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands opgericht met als doel "het toegankelijk maken, in de ruimste zin van het woord, van in het Nederlands gebruikte woorden uit het Hebreeuws, het Jiddisj en andere talen van joodse cultuur". Dit resulteerde in 2002 in het "Oranje Boekje": Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands; spelling, uitspraak, buiging, herkomst, betekenis. (Den Haag: Sdu; ISBN 90-12-09293-0). Dit boekje was een succes en na enkele maanden was een tweede druk nodig.

Daarop kwam het idee om ook op internet een versie van het boek te ontwikkelen. Dit resulteerde in de website http://www.sofeer.nl, een elektronische spellingchecker en woordenboek ineen.

Contactpersonen en betrokkenen

Tijdlijn

  • Herfst 2012 begin overleg.
  • Zaterdag 23 februari 2013 (verslag)
  • Woensdag 20 maart 2013 (verslag) [1]
  • Vrijdag 2 mei 2014 vergadering in Utrecht
  • 11 juni 2014 - 14:00-15:00 - vergadering - geannuleerd

Projectplan

  • Fase 1: opname van niet-namen in WikiWoordenboek.
  • Fase 2: opname van namen in WikiWoordenboek en/of Wikipedia.

Gedetailleerde informatie

Sofeer bevat 5878 lemma’s (stand 14-5-2013). Daarvan betreffen er 3397 niet-namen, die zijn bedoeld voor WikiWoordenboek. Opmerkingen:

  1. dit aantal is inclusief verbogen vormen (meervoud, vorm op -e, voltooid deelwoord, etc.);
  2. ook woorden als "Judees", "Aramees" en namen van feestdagen zijn tot de niet-namen gerekend, in analogie met woorden als "Nederlands", "Nederlander", "kerstmis", "Nieuwjaar" en "sinterklaas" die in Nederlandse woordenboeken gewoon te vinden zijn.

De overblijvende 2481 lemma’s betreffen namen. Die kunnen, zoals besproken, bouwmateriaal leveren voor Wikipedia. Om een indruk te geven van de bruikbaarheid van het Namen-materiaal, volgt hieronder een kleine statistische specificatie. Op grond van belang (betekeniscategorie) en aantal woorden kan beter worden beoordeeld welke groepen Namen geschikt zijn om voor Wikipedia in te zetten.

Bij veel Naam-lemma’s in Sofeer, vooral bij eigennamen, staan meerdere betekenissen vermeld (het maximum is 22 betekenissen bij één naam, "Semaja/Sjemaja"). Dat komt vooral doordat bij eigennamen meerdere personen dezelfde naam kunnen dragen, maar ook kan een naam voorkomen in verschillende functies, bijv. als Bijbelse persoonsnaam, als naam van een Bijbelse stam, en als moderne voornaam (voorbeeld "Levi"). Het totaal aantal betekenissen komt uit op 4497.

Die 4497 betekenissen zijn als volgt te verdelen:

Omschrijving Aantal Opmerking Voorbeelden
Bijbelse eigennamen van personen 2157 Dubbeltellingen Aäron – Abagta – Abda – Abednego – Abel – Abia / Abiahu – Abiam – Abichaïl
Geografische namen, zowel uit de Bijbel als modern 745 Dubbeltellingen Achor – Adam – Afeek / Afek – Afeka – Afoela – Ai – Ajalon / Ajjalon – Ajelet Hasjachar
Zie-verwijzingen 453 n.v.t.
Titels van na-Bijbelse joodse geschriften (Bijbelcommentaren, traktaten, godsdienstige verhandelingen, geschriften over joodse rechtspraak, wijsheidsliteratuur, enz.) 272 Arachien – Arbaä Toeriem – Aresjet Sfatajim – Aroech Hasjoelchan – Avadiem – Avoda Zara – Avot – Avot de Rabbi Natan – Baba Batra / Bava Batra – Baba Kama / Bava Kama – Baba Metsia / Bava Metsia
Moderne voornamen (afgeleid van Bijbelse namen) 216 Aäron / Aharon – Abel – Abraham – Adam – Alon – Amir – Amnon – Amos – Anat – Ariël
Joodse organisaties en instellingen (Nederlands, Israëlisch, internationaal) 209 Achawah – Adas Jesjoeroen / Adat Jesjoeroen – Agoeda – Agoedas Jisroëil / Agoedat Jisraël – Agoedo – Ajalah-VBV – Al Aksamoskee – Almenot Tsahal
Historische personen (auteurs, geleerden, politici, etc.; uit de 1e tot 21e eeuw) 172 Achad Haäm – Acharoniem – Aharon Appelfeld – Akiva – Amoraïem / Amoraïeten – Amos Oz – Ariël Sjaron – Asjer ben Jechiël – Asjeri
Namen van delen van de Bijbel, Bijbelboeken, perikopen 142 Acharee Mot – Amos – Azarja – Balak – Baroech / Baruch – Bechoekotai – Behaälotcha – Behar – Bemidbar / Bamidbar
Namen van joodse gebeden, liederen, liturgische handelingen, e.d. 50 Adon Olam – Adonai Echad – Adoun Ngoulom / Adoun Oulom – Akdamoet – Al Hanisiem – Alenoe – Amida – Asjree – Avinoe Malkenoe – Azharot
Namen van heidense goden 34 Dubbeltellingen Asjera – Asjtoret / Astarte – Azazel / Azazeel – Baäl – Baäl Peor / Baäl-Peor / Baäl van de Peor – Baäl Zevoev / Baäl-Zebub / Beëlzebub –
Diversen jodendom 22 bij niet-namen? Ariël / Arieel – Boaz – Chag – Chag Haäsief – Emek Habacha – Gehenna – Hakotel – Hasjivenoe – Jachien
Godsnamen 17 Addesjem – Adonai – Elohiem – Hakadosj Baroech Hoe – Hamakom – Ja – Jahweh / Jahwe – Jehova – JHWH – Jotseer
Diversen taal 8 bij niet-namen?2 Chabad – Chazal – Eli Eli lama sabachtani – Gamliël / Gamaliël – Jehoediet – Jehudit / Judit / Judees – Sefardiet – Sofeer

Opmerkingen:

  • Dubbeltelling: de meeste Bijbelse namen zijn zowel in de Hebreeuwse als in de gangbare Nederlandse vorm opgenomen in Sofeer. Omdat de beschrijvingen voor beide identiek zijn, is voor ieder tweetal telkens één Wikipedia-lemma voldoende. Dit halveert effectief het aantal betekenissen. Bijvoorbeeld het aantal betekenissen bij Bijbelse personen zou dus uitkomen op ongeveer ½ × 2157 ≈ 1080. Het aantal lemma’s is nog veel kleiner doordat één naam vaak meerdere betekenissen (naamdragers) heeft.
  • Bij niet-namen?: de woorden die hier bij "jodendom" en "taal" zijn gerekend, zouden deels ook tot de niet-Namen kunnen worden gerekend.

Ook Ladino ??

Bij het nalopen van enkele Nederlandse woorden voor het Wikiwoordenboek-project, ben ik toevallig gestuit op het lemma "bolus", dat gemarkeerd is als "Jiddisj" , wat ik vreemd vind. Volgens het Engelse lemma is de bolus (als gebak) door Portugese/Spaanse Joden naar Nederland gebracht, dus je zou verwachten dat de bolus uit het Ladino van de Sephardiem moet stammen: in Spanje kennen ze nog steeds de bolo dulce een zoete broodsoort (of gebak) die traditiegetrouw met de Feestdagen bereid wordt (trouwens, van de Sephardiem stamt waarschijnlijk ook de Nederlandse oliebol / oliekoek met de gedroogde zuidvruchten). Mijn vraag is in hoeverre de woorden die als "Jiddisj" bekend zijn, in feite uit het Ladino stammen ? DeTaalHist (overleg) 24 okt 2020 22:51 (CEST)[reageren]

Gekopieerd naaar en beantwoord op WikiWoordenboek. --MarcoSwart (overleg) 25 okt 2020 16:48 (CET)[reageren]
Overgenomen van "https://nl.wikimedia.org/w/index.php?title=Project_donatie_Hebreeuwse_en_Jiddisje_woorden&oldid=51242"