Wepsisch
| Wepsisch vepsän kel’ | ||||
|---|---|---|---|---|
| Gesproken in | Rusland | |||
| Sprekers | 3600 (volkstelling 2010) | |||
| Taalfamilie | ||||
| Alfabet | Latijns alfabet | |||
| Officiële status | ||||
| Officieel in | nergens
| |||
| Taalorganisatie | geen | |||
| Taalcodes | ||||
| ISO 639-1 | - | |||
| ISO 639-2 | - | |||
| ISO 639-3 | vep | |||
| ||||
Verspreiding
| ||||
| ||||
Het Wepsisch (vepsän kel’) is een taal in Noordwest-Rusland met ca. 3600 sprekers. De taal behoort tot de Oostzeefinse talen en is daarmee nauw verwant aan het Fins en het Estisch en ook aan het Karelisch: met de Kareliërs hebben de Wepsen ook nauwe culturele banden. De Oostzeefinse talen maken deel uit van de Finoegrische taalfamilie.
De Wepsen wonen binnen de Russische Federatie verspreid over de republiek Karelië en de oblasten Leningrad en Vologda. In Karelië heeft de taal een officiële status, hoewel juist daar de Wepsen in relatief groten getale zijn overgegaan op het Russisch.
Het Wepsisch is te verdelen in drie dialecten. De sprekers kunnen elkaar verstaan, maar hebben onderling weinig contact, omdat ze worden gescheiden door Russischtalig gebied.
De noordelijkste groep woont aan de zuidwestoever van het Onegameer, de middelste ten oosten van het Ladogameer aan de bovenloop van de rivieren Ojat en Kapsji, en de zuidelijkste ten oosten van Sint-Petersburg in het district Boksitogorsk.
Taalkundig valt het Wepsisch binnen de Oostzeefinse groep op door het ontbreken van klinkerharmonie en consonantgradatie en door de verkorting van lange klinkers (overal) en medeklinkers (meestal). Fins/Estisch jää (ijs) luidt in het Wepsisch jä en Fins/Estisch maa (land) luidt ma. Daarnaast heeft het Wepsisch enkele nieuwe naamvallen ontwikkeld uit vroegere achterzetsels. In het klankbestand valt de palatalisatie op: dat wil zeggen dat in sommige posities klanken als n, l en t worden uitgesproken als nj, lj en tj.
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]Aan het begin van de twintigste eeuw werd voor het Wepsisch een schrijftaal ontwikkeld, gebaseerd op het Latijnse alfabet. In 1937 maakte Stalin een einde aan de emancipatie van de taal en begon een halve eeuw van verdrukking.
Tegenwoordig bestaan er in Sint-Petersburg en in de Karelische hoofdstad Petrozavodsk organisaties van Wepsen, die onder meer het tijdschrift Kodima uitgeven. Dit maandblad verschijnt sinds 1993 en werd opgericht door Nikolai Abramov (1961-2016), een van de belangrijkste Wepsische dichters. Hij publiceerde drie dichtbundels en vertaalde ook Finse, Estische en Hongaarse literatuur in het Wepsisch. De eerste Wepsische roman, Kalarand, verscheen in 2002 en is geschreven door Igor Brodski.
Een cruciale figuur rol in de Wepsische cultuur is Nina Zaiceva, die in 2006 het Nieuwe Testament in het Wepsisch vertaalde en in 2012 naar Fins voorbeeld het epos Virantanaz schreef, dat sindsdien in verschillende talen vertaald is, waaronder het Frans. Haar Wepsische vertaling van het Finse voorbeeldwerk, de Kalevala, verscheen in 2022.
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]
· 
· 
