Fetyszyzm (seksuologia)

Fetyszyzm

Klasyfikacje
ICD-10	F65.0
DSM-IV	302.81

Fetyszyzm – rodzaj parafilii seksualnej polegający na uzyskiwaniu satysfakcji seksualnej głównie lub wyłącznie w wyniku kontaktu z obiektem pobudzającym – fetyszem.

W klasyfikacji APA fetyszyzm należy do kategorii zaburzeń preferencji seksualnych (posiada kod F65.0). Szczególnym przypadkiem fetyszyzmu jest transwestytyzm fetyszystyczny (kod ICD-10: F65.1, DSM-IV: 302.81).

Kryteria DSM-IV

1. Pojawiające się przez przynajmniej sześć miesięcy powracające, silnie podniecające fantazje seksualne, impulsy lub zachowania, dotyczące wykorzystania obiektów nieożywionych.
2. Fantazje, impulsy lub zachowania powodują klinicznie znaczący dyskomfort lub upośledzenie w społecznym, zawodowym lub innym obszarze funkcjonowania.
3. Fetysze nie ograniczają się do elementów garderoby kobiecej, służących przebieraniu się (np. w fetyszyzmie transwestycyjnym) lub urządzeń zaprojektowanych w celu mechanicznej stymulacji narządów płciowych (np. wibratory).

Problemy definicyjne

Istnieje bardzo wiele definicji oraz linii demarkacyjnych, odróżniających lub łączących fetyszyzm z parafilią. Według klasyfikacji i opisu Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego fetyszyzm jest formą parafilii, czyli zaburzenia preferencji seksualnych a uzyskanie satysfakcji seksualnej dostępne jest niemal wyłącznie w obecności fetyszu.

Rodzaje fetyszyzmu

Teoretycznie każdy przedmiot lub sytuacja może stać się dla człowieka fetyszem. W literaturze fachowej oraz w mediach często pojawiają się terminy opisujące specyficzne przypadki fetyszyzmu, lecz tylko część z nich ma jakiekolwiek znaczenie medyczne, a część wystąpiła albo tylko w pojedynczych udokumentowanych przypadkach, albo opiera się wyłącznie na przekazach anegdotycznych.

Poniżej znajduje się zestawienie spotykanych terminów:

• agorafilia – bodźcem seksualnym są miejsca publiczne
• akrotomofilia, dysmorfofilia – fetyszem jest okaleczone lub zdeformowane ciało partnera
• autonepiofilia – odgrywanie ról z okresu niemowlęcego
• endytofilia – osiąganiu satysfakcji seksualnej wyłącznie z ubranymi partnerami
• nekrofilia – dewiacja seksualna polegająca na podejmowaniu obcowania płciowego z osobą zmarłą
• koprofilia – bodźcem seksualnym jest kał i czynności związane z nim
• apotemnofilia – fetyszem jest własne okaleczone ciało (zob. też samookaleczenie)
• grawiditofilia – fetyszem jest brzuch ciężarnej kobiety
• klizmafilia – satysfakcja seksualna jest osiągana poprzez wlew doodbytniczy
• pigmalionizm (agalmatofilia) – osiąganie stanu podniecenia płciowego na widok wizerunków, np. zdjęć, rzeźb, obrazów
• podofilia – fetysz związany ze stopami
• urofilia – przedmiotem pożądania seksualnego jest mocz
• heterochromofilia – fetysz związany z odmiennym kolorem skóry partnera
• sthenolagnia (alternatywnie „muscle worship”) – fetysz związany z odczuwaniem satysfakcji seksualnej w przypadku obcowania z wyrzeźbionymi mięśniami
• ozolagnia – fetysz związany z odczuwaniem satysfakcji seksualnej tylko w przypadku kontaktu z zapachami partnera
• fetyszyzm pępka
• worarefilia – fetysz związany z odczuwaniem satysfakcji seksualnej przez fantazjowanie bycia pożeranym, pożerania innych lub obserwowania tego

Bibliografia

• KazimierzK. Imieliński KazimierzK., Seksiatria, Tom I i II, Warszawa: PWN, 1990, ISBN 83-01-08341-7, OCLC 749932213 . Brak numerów stron w książce
• Janusz Krzyżowski: Leksykon Psychiatrii i Nauk Pokrewnych. Warszawa: Medyk, 2010. ISBN 978-83-89745-68-2. Brak numerów stron w książce