Kotlina Syczuańska
Kotlina Syczuańska, także: Kotlina Czerwona[1] (chiń. 四川盆地; pinyin Sìchuān Péndì) – kotlina w środkowych Chinach, w środkowej części dorzecza Jangcy. Od zachodu ograniczona jest pasmami Hengduan Shan, na północy sąsiaduje z górami Qin Ling i Daba Shan, od południa graniczy z Wyżyną Junnan-Kuejczou, na wschodzie zaś otwiera się ku Trzem Przełomom Jangcy. Kotlina wznosi się średnio na wysokość 300–600 m n.p.m. (1000 m n.p.m. u podnóży gór) i zajmuje powierzchnię ok. 260 tys. km²[2].
Kotlina jest starym zapadliskiem tektonicznym utworzonym na skraju prekambryjskiej platformy chińskiej. Wypełniają ją utwory górnego paleozoiku (głównie grube serie czerwonych piaskowców nadających kotlinie swoisty koloryt – stąd nazwa Kotlina Czerwona), węglanowe skały mezozoiku oraz kenozoiczne aluwia i osady jeziorne. W czasie orogenezy alpejskiej obszar kotliny i obszary otaczające zostały nieco wydźwignięte i porozcinane przez Jangcy i jej dopływy. Zbocza kotliny podnoszą się szeregiem mocno porozcinanych erozyjnie stopni i przechodzą w pasma górskie[3].
W kotlinie panuje klimat podzwrotnikowy monsunowy z roczną sumą opadów wynoszącą ok. 1000–1200 mm[3]. Średnie temperatury stycznia wynoszą od 5 do 10 °C, natomiast średnie temperatury lipca – od 26 do 29 °C[4]. Opady śniegu występują tylko sporadycznie na północy, nie powodując utworzenia stałej pokrywy. Dzięki ciepłemu klimatowi okres wegetacyjny trwa cały rok, a zbiorów ryżu można w większej części regionu dokonywać dwa razy do roku[5].
Kotlina jest jednym z ważniejszych rolniczych obszarów Chin. Na urodzajnych żółtoziemach i czerwonoziemach uprawiane są: ryż, pszenica, kukurydza, sorgo, trzcina cukrowa, bawełna, soja, rzepak i orzechy ziemne[6][7]. W hodowli dominuje trzoda chlewna, w mniejszych ilościach hodowane są także bawoły i bydło domowe. Ponadto duże znaczenie ma również hodowla jedwabnika oraz zbiór nasion drzewa tungowego i ziół lekarskich[8]. W regionie wydobywa się węgiel, ropę naftową, gaz ziemny, sól, mangan, siarkę oraz rudy żelaza[9].
Kotlina Syczuańska to także teren bardzo starego osadnictwa. Średnia gęstość zaludnienia wynosi ok. 250 osób na km², a w niektórych powiatach przekracza 600 osób na km²[10]. Głównymi miastami w kotlinie są Chengdu i Chongqing[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Polski egzonim "Kotlina Czerwona" został przyjęty jako egzonim wariantowy dla nazwy "Kotlina Syczuańska" na 110. posiedzeniu KSNG.
- ↑ 四川盆地. 中国科学院地理科学与资源研究所, 2007-04-24. [dostęp 2013-05-17]. (chiń.).
- ↑ a b Jerzy Makowski: Geografia fizyczna świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 133. ISBN 978-83-01-14218-6.
- ↑ Maryański i Halimarski 1980 ↓, s. 270.
- ↑ Maryański i Halimarski 1980 ↓, s. 271.
- ↑ Maryański i Halimarski 1980 ↓, s. 133-139.
- ↑ Maryański i Halimarski 1980 ↓, s. 273.
- ↑ Maryański i Halimarski 1980 ↓, s. 283.
- ↑ a b Sichuan Basin, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-05-17] (ang.).
- ↑ Maryański i Halimarski 1980 ↓, s. 282.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Maryański, Andrzej Halimarski: Chiny. red. Hanna Krzysztofik. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980. ISBN 83-01-00952-7.