Kultura Nazca

Ważniejsze kultury prekolumbijskie w okresie 1000-1400 z granicami współczesnych państw.

Kultura Nazca – kultura archeologiczna istniejąca w środkowej części Peru, na terenach wcześniej zajmowanych przez kulturę Paracas (pomiędzy rzekami Chincha i Acari) w okresie pomiędzy I a VIII wiekiem n.e. Główne ośrodki położone są w dolinach Ica, Pisco i Nazca. W latach późniejszych kultura ta zanika.

Niewiele jest odnalezionych przykładów architektury tego okresu. Pierwszym odnalezionym stanowiskiem archeologicznym jest Ocucaje, odkryte przez Maxa Uhle w 1901 r. Pierwszą osadę odnaleziono dopiero w 1931 r., ustalając jej położenie na podstawie zdjęć lotniczych z doliny Pisco.

Cahuachi

W Cahuachi, najważniejszym ośrodku Nazca według obecnego stanu wiedzy, odkryto osadę otoczoną murem wzniesionym z suszonych cegieł. Przeprowadzone w latach 1985–1988 badania pozwoliły zidentyfikować półkoliste tarasy wzmocnione kamieniami. Wewnątrz zachowały się pozostałości zabudowań mieszkalnych i świątynnych. Budowle wykonane były przede wszystkich z suszonych cegieł, część chat wykonano z plecionego szkieletu z obrzutką z gliny.

Wśród zabudowań ośrodka ceremonialnego archeolodzy wyodrębnili Wielką Piramidę położoną przy Wielkim Placu, dwie Świątynie Schodkowe (Małą i Wielką) oraz zabudowania nazwane Monticulo, pełniące najprawdopodobniej rolę zaplecza gospodarczego świątyń. Są to ułożone tarasowo wielokondygnacyjne budowle podzielone na szereg mniejszych pomieszczeń. Komunikację pomiędzy poszczególnymi kondygnacjami zapewniały zbudowane wewnątrz budynku schody. W czasach późniejszych, pomieszczenia niższych pięter zostały wypełnione materiałem roślinnym i pochodzącym z rozbiórki innych obiektów. Możliwe, że miało to zapewnić większą wytrzymałość budowli położonej za terenie czynnym sejsmicznie i nawiedzanym przez liczne powodzie. Konstrukcja świątyń była zbliżona do konstrukcji zabudowań Monticulo.

W Acarí odkryto platformę, na której stała osada. Pozostałością po niej jest 240 słupów.

Na budynkach świątynnych nie odnaleziono wyobrażeń bóstw. Do osiągnięć cywilizacyjnych należą też budowane urządzenia nawadniające w postaci kanałów i podziemnych akweduktów.

Oprócz tajemniczych wzorów w pustynnym klimacie zachowało się wiele mumii. Znajdowane są też spreparowane ludzkie głowy, długo opisywane mylnie jako trofea wojenne. Nowsze badania wykazały, że zostały ścięte tubylcom.

Ceramika

Naczynie ceramiczne kultury Nazca

Do najważniejszych zabytków związanych z kulturą Nazca należą naczynia ceramiczne. Znano je już pod koniec XIX w. Znaleziska o kształtach figuralnych należą do rzadkości. Naczynia mają proste, kuliste formy i bardzo bogatą polichromię, złożoną nawet z jedenastu barw, przy jednoczesnej nieznajomości barwy niebieskiej i zielonej. Typowe dla sztuki Nazca są naczynia z dwiema szyjkami połączonymi ze sobą rodzajem strzemienia. Motywy zdobnicze dzielone są na dwa typy.

• Realistyczne przedstawienia ptaków, roślin, ryb i twarzy kobiet.
• Zdobienia nawiązujące do motywów mitologicznych. Często powtarza się wyobrażenie drapieżnego kota (jaguara, pumy) trzymającego w łapach ludzką głowę.

Rysunki z Nazca

Z kulturą Nazca związane są też gigantyczne wizerunki zwierząt i motywy geometryczne widoczne z lotu ptaka. Zostały one wytyczone na pustynnym płaskowyżu. Czas ich powstawania datowany jest na okres od około 800 r. p.n.e. do 400 r. albo od około 350 – 600 r. oraz w fazie drugiej na lata 1000-1200. Odnalezione kołki do ich tyczenia pochodzą z V w. Wizerunki powstały po wybraniu ciemnych kamieni i odsłonięciu jasnego tła. Istnieje kilka teorii na temat pochodzenia tych obrazów. Najbardziej popularna, popierana przez wielu naukowców, interpretuje je jako drogi procesyjne związane z centrami kulturowymi Nazca.

Zobacz też

• kultura Mochica
• Tiahuanaco
• kultury andyjskie
• sztuka prekolumbijska
• historia Peru