Mięta pieprzowa

Mięta pieprzowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	mięta
Gatunek	mięta pieprzowa
	Nazwa systematyczna
	Mentha ×piperita L.; Sp. pl. 2:576. 1753
Synonimy
	Mentha lavanduliodora ined.;
	Mentha lavanduliodora ined.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mięta pieprzowa, mięta lekarska (Mentha ×piperita L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Spontaniczny mieszaniec międzygatunkowy mięty nadwodnej (M. aquatica) i mięty zielonej (M. spicata) powstały prawdopodobnie w Anglii i tam wprowadzony do uprawy w XVIII w.^[4], początkowo w hrabstwie Surrey, a potem w okręgu Mitcham. Tam też zaczęto go uprawiać i z tego terenu pochodzi pierwszy opis zawarty w "Ray, 1724 Synopsis Methodica Stirpium Britannicarum table 10. figure 2. p. 234". Jest rośliną uprawną, czasami dziczejącą (efemerofit)^[3]. Inne nazwy: miętkiew, miętkiewa^[5].

Morfologia

Pokrój: Zielna roślina o pokroju krzewiastym do 90 cm wysokości, wytwarzająca poziome kłącza tuż pod poziomem gruntu (białe) lub powierzchniowe (zielone) (w zależności od wilgotności podłoża).
Łodyga: Wzniesiona, gałęzista (rozgałęziająca się w okółkach liści), 4-kanciasta, o rzadkim owłosieniu na kantach, zielona do brunatnobrązowej w zależności od odmiany, o pustych międzywęzłach lub wypełnionych rzadką parenchymą.

Liście^[6]: Liść ma długość 3–9 cm i 1–3 cm szerokości. Zielona lub brunatnawozielona blaszka jest owalna lub lancetowata, o zaostrzonym szczycie, ostro ząbkowanym brzegu i asymetrycznej nasadzie. Unerwienie jest pierzaste, uwypuklone na dolnej powierzchni z nerwami bocznymi odchodzącymi od nerwu głównego pod kątem ok. 45°. Powierzchnia dolna jest delikatnie omszona, włoski wydzielnicze widoczne są pod lupą (6x) jako jasnożółtawe punkty. Zielony lub brunatnawofioletowy ogonek liściowy jest bruzdowany, o wymiarach zazwyczaj do 1 mm średnicy i 0,5–1 cm długości.
Kwiaty: W nibyokółkach, zebrane w kątach liści, tworzące nibykłos o walcowatym kształcie. Kwiaty drobne, 5-6 mm długości, obupłciowe lub tylko słupkowe, różowe, czerwonawe do liliowych, kielich rurkowaty o 5 ząbkach, 10-12 nerwowy, lekko bruzdkowany od wystających nerwów i gruczołkowato kropkowany. Pręciki cztery, fioletowe, krótsze od korony.
Owoce: Rozłupnia rozpadająca się na cztery rozłupki.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do sierpnia. Roślina obcopylna. W rzeczywistości mieszaniec jest praktycznie bezpłodny, najczęściej jedna łodyga zawiązuje jeden owoc, a ze stu owoców tylko 10 jest zdolnych do kiełkowania. W uprawie stosuje się wyłącznie rozmnażanie wegetatywne z podziału roślin lub podziału kłączy.

Roślina lubiąca gleby świeże, dość ciężkie, w miarę wilgotne.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: Liść mięty pieprzowej (Menthae piperitae folium) – całe lub rozdrobnione wysuszone liście o zawartości nie mniej niż 9 ml/kg substancji roślinnej^[6]. Głównymi składnikami są: olejek miętowy, kwas askorbinowy (25 mg%), karoten (do 40 mg%), rutyna (14 mg%), apigenina, betaina, kwas oleanowy i ursulowy^[7].
Działanie: Liście zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, pobudzają wytwarzanie żółci, usprawniają pracę jelit. Stosowane są jako środek wiatropędny, przy zaburzeniach trawienia, w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych. Mają także właściwości przeciwbakteryjne i nieznacznie uspokajające. Olejek miętowy ma podobne, ale silniejsze działanie, szczególnie jako środek odkażający i uspokajający. Stosowany zewnętrznie w nieżycie nosa, do inhalacji przy nieżytach gardła i oskrzeli. Stanowi także składnik preparatów do użytku wewnętrznego przy zapaleniu dróg żółciowych i w schorzeniach wątroby lub jelit.

Roślina kosmetyczna

Zawarty w jej zielu mentol jest podstawowym surowcem do produkcji pasty do zębów, płynów do ust, kremów do masażu, dodatków do kąpieli i innych kosmetyków. Menton natomiast jest wykorzystywany jako składnik perfum.

Zmienność

Znanych jest wiele odmian i kultywarów:

Mentha ×piperita L. var. officinalis Sole f. pallescens Camus – mięta biała, m. francuska: liście i łodygi jasnozielone, bez antocyjanów. Uzyskiwany z surowca olejek uchodzi za "subtelniejszy" od olejku z mięty czarnej, ale plon ziela i wydajność olejku mniejsza niż u mięty czarnej. Częściej używana w zielarstwie i do produkcji "herbatek".
Mentha ×piperita L. var. officinalis Sole f. rubescens Camus et E. G. (Mentha ×piperita var. vulgaris) – mięta czarna, m. angielska, m. Mitcham: liście ciemnozielone, nerwy po spodniej stronie i łodygi przebarwione antocyjanem na kolor fioletowoczerwony. W Polsce główny surowiec przemysłowy do pozyskiwania olejku miętowego.
Mentha ×piperita L. var. silvestris – mięta węgierska
Mentha ×piperita var. ouweneelii J.Lebeau & J.Lambinon (Mentha aquatica ×(Mentha longifolia ×Mentha suaveolens)
Mentha ×piperita L. f. foliis variegatis
Mentha ×piperita L. var. crispa

Uprawa

Jest bardzo łatwa w uprawie. Rozmnaża się wyłącznie wegetatywnie, przez podział kłączy. Ze względu na jej dużą ekspansywność należy oddzielać ją od innych roślin uprawnych, gdyż łatwo je zagłusza i staje się chwastem. Najlepiej rośnie na żyznej, próchnicznej glebie i na słonecznym stanowisku. Jest w pełni mrozoodporna (strefy mrozoodporności 3-9)^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-02].
↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 516-517. ISBN 83-214-1305-6.
↑ Anrea-Anna Cavelius: Zioła w medycynie naturalnej. Bremen: MAK Verlag GmbH, 2005. ISBN 978-3-939991-32-8.
↑ ^a ^b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ P.P. Czikow P.P., J.J. Łaptiew J.J., Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, Warszawa 1983: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, s. 227-228 .
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-02].

[4] Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 516-517. ISBN 83-214-1305-6.

[5] Anrea-Anna Cavelius: Zioła w medycynie naturalnej. Bremen: MAK Verlag GmbH, 2005. ISBN 978-3-939991-32-8.

[FPX-6] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[7] P.P. Czikow P.P., J.J. Łaptiew J.J., Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, Warszawa 1983: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, s. 227-228 .

[E-8] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]