Piotr Bieńkowski
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk historycznych | |
| Specjalność: archeologia śródziemnomorska | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Polska Akademia Umiejętności | |
| Status |
członek krajowy czynny |
| Uczelnia | |
Piotr Ignacy Bieńkowski (ur. 20 kwietnia 1865[1] w Romanówce koło Brodów, zm. 10 sierpnia 1925 w Chylinie[1]) – polski archeolog, twórca „polskiej szkoły archeologicznej”; ojciec Agnieszki Dobrowolskiej (1905–1979), żony profesora Tadeusza Dobrowolskiego, prokuratora Andrzeja (1909–1940) oraz adwokata Krzysztofa (1902–1973).
Biografia
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z rodziny szlacheckiej, był synem Adama Bieńkowskiego i Blanki z Zalewskich[1]. W 1882 ukończył Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie i podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. Po ich ukończeniu w 1886 kontynuował edukację z zakresu historii starożytnej w Berlinie i z zakresu archeologii w Wiedniu, Rzymie, Atenach (1887-1892)[1]. Wśród jego wykładowców byli m.in. Ludwik Ćwikliński (we Lwowie) i Theodor Mommsen (w Berlinie). Doktorat obronił na Uniwersytecie Lwowskim w 1888[1]. Po habilitacji w 1893 związany z Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie. Tam w 1897 objął nowo utworzoną Katedrę Archeologii Klasycznej[1]; był pierwszym polskim uczonym, specjalizującym się w archeologii śródziemnomorskiej.
Pracował na Uniwersytecie Jagiellońskim do końca życia; w 1897 został profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem utworzonej przez siebie Katedry Archeologii Klasycznej. Od 1905 profesor zwyczajny. Od 1905 kierował Seminarium Archeologii Klasycznej, w roku akademickim 1908/1909 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. W latach 1909–1921 był dyrektorem Gabinetu Połączonych Zbiorów Sztuki i Archeologii. Nie przyjął proponowanej mu w 1922 Katedry Archeologii Klasycznej na Uniwersytecie Warszawskim.
Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w grobowcu rodzinnym, w pasie 15[2].
Specjalizował się w antycznej rzeźbie greckiej i rzymskiej. Zainicjował w Polsce badania źródłowe z zakresu historii starożytnej, był pionierem badań genezy popiersia w rzeźbie antycznej. Ustalił chronologię i typologię popiersi portretowych w rzeźbie rzymskiej[3], analizował również udział tzw. barbarzyńców w sztuce greckiej i rzymskiej. Rozpoczął opracowanie naukowe zabytków antycznych znajdujących się w zbiorach polskich. W latach 1910/1911 z ramienia krakowskiej Akademii Umiejętności brał udział w austriackich wykopaliskach w El-Kubanije w Dolnej Nubii[1]. Część znalezisk z owych wykopalisk przekazano później do zbiorów Akademii Umiejętności[1]. W latach 1893–1897 odbył serię podróży badawczych do krajów śródziemnomorskich Europy oraz Afryki i Azji Mniejszej. Bez powodzenia dążył do założenia Instytutu Archeologicznego Polskiego w Atenach. Jako znawca rzeźby greckiej zyskał uznanie międzynarodowe.
Jego uczniami był szereg znakomitości ówczesnej nauki, którzy rozwijali archeologię na innych polskich uczelniach: Edmund Bulanda na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, Rajmund Gostkowski na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, Mieczysława Ruxerówna na Uniwersytecie Poznańskim czy Kazimierz Bulas na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wśród jego uczniów był także m.in. Włodzimierz Antoniewicz, który pod kierunkiem Bieńkowskiego obronił doktorat (1918).
Ogłosił ponad 80 prac naukowych. Niektóre z nich to:
- Krzysztofa Warszewickiego dzieła niewydane (1887)
- De fontibus et auctoritate scriptorum historiae Sertorianae (1890)
- Z dziejów cywilizacji starożytnej (1893)
- Historya kształtów biustu starożytnego[4] (1895)
- Impresjonizm w sztuce rzymskiej i starochrześcijańskiej (1896)
- O Sarmatach i Roxolanach w sztuce rzymskiej (1902)
- O reliewach w Giardino Boboli we Florencji (1903)
- O lecytach greckich w krakowskich zbiorach (1917)
- O rzeźbach grecko-rzymskich na zamku XX. Czartoryskich w Gołuchowie (1920)
- O skarbie srebrnym z Choniakowa na Wołyniu[5] (1929)
W 1909 został członkiem korespondentem AU, w 1917 członkiem czynnym tej akademii. Od 1918 był członkiem Komisji Orientalistycznej AU. Należał także do wielu innych towarzystw i akademii naukowych, m.in. Austriackiego Instytutu Archeologicznego (1899), Towarzystwa Numizmatycznego w Krakowie (wiceprezes od 1909), Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1921), Centralnej Komisji dla Konserwowania Zabytków Sztuki i Pomników Historycznych w Wiedniu (członek korespondent), Society for the Promotion of Hellenic Studies w Londynie, Towarzystwa Filologiczno-Archeologicznego „Eranos” w Wiedniu, Verein der Altertumsfreunde im Rheinlande w Bonn.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Śliwa 2019 ↓, s. 19.
- ↑ Karolina Grodziska-Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939). Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 98. ISBN 83-08-01428-3.
- ↑ Bieńkowski-Łada Piotr Ignacy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-10-31].
- ↑ Piotr Bieńkowski, Historya kształtów biustu starożytnego, wyd. 1895 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-01].
- ↑ Piotr Bieńkowski, O skarbie srebrnym z Choniakowa na Wołyniu, wyd. 1929 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-01].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983
- ARCHEOLOGIA NA UNIWERSYTECIE JAGIELLOŃSKIM. www2.almamater.uj.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)].
- J. Śliwa, Piotr Bieńkowski (1865-1925). Badacz – nauczyciel akademicki – organizator nauki, Archeologia śródziemnomorska w Uniwersytecie Jagiellońskim 1897 – 1997, Kraków 1998.
- Joachim Śliwa, Starożytny Egipt oczami Polaków. Słownik biograficzny egiptologów, archeologów i badaczy pokrewnych dziedzin, podróżników i kolekcjonerów oraz literatów i malarzy zafascynowanych przeszłością i teraźniejszością Egiptu, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2019, s. 19, ISBN 978-83-7676-301-9.
Literatura dodatkowa
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Jan Gąsiorowski: Bieńkowski Piotr. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 73–74. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Prace Piotra Bieńkowskiego w bibliotece Polona