Robert Nozick

Robert Nozick

Robert Nozick na okładce Libertarian Review (1977)
Data i miejsce urodzenia	16 listopada 1938 Brooklyn
Data i miejsce śmierci	23 stycznia 2002 Cambridge (USA)
Alma Mater	Uniwersytet Columbia
Małżeństwo	Gjertrud Schnackenberg

Robert Nozick (ur. 16 listopada 1938 w Brooklynie, zm. 23 stycznia 2002 w Cambridge w USA) – amerykanski filozof, profesor Uniwersytetu Harvarda, przedstawiciel libertarianizmu.

Życiorys

Pochodził z żydowskiej rodziny emigrantów z Rosji. Urodził się na Brooklynie. W 1959 otrzymał tytuł magistra uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku, a w 1963 tytuł doktora Uniwersytetu Princeton. Pracował początkowo na Uniwersytecie Princeton i Uniwersytecie Rockefellera, by w 1969 uzyskać profesurę Uniwersytetu Harvarda, z którym pozostał związany do końca swojej kariery. Był członkiem Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk i prezydentem wschodniego oddziału Amerykańskiego Towarzystwa Filozoficznego.

Jego żoną była poetka Gjertrud Schnackenberg. Wykładał na Uniwersytecie Harvarda. Został pochowany na cmentarzu Mount Auburn.

Teoria sprawiedliwości

Najbardziej znanym dziełem Nozicka jest Anarchia, państwo, utopia (1974). Nozick przeprowadza w nim krytykę teorii sprawiedliwości Johna Rawlsa i przedstawia własną teorię sprawiedliwości opartą na zasadach libertariańskich .

Nozick nie zgadzał się z Rawlsowską koncepcją sprawiedliwości jako bezstronności (justice as fairness), i opracowanymi przez niego zasadami sprawiedliwej dystrybucji dóbr. Nozick określa jedynie trzy podstawowe zasady sprawiedliwości, przy których zachowaniu, rezultaty wymiany dóbr określa się jako sprawiedliwe:

• zasada pierwszego nabywania - określa w jaki sposób można sprawiedliwie nabyć (zawłaszczyć) dobra w sposób pierwotny,
• zasada sprawiedliwego transferu - określa, że osoba nabywająca w sposób dobrowolny dobra od osoby uprawnionej, staje się osobą uprawnioną do ich posiadania,
• zasada naprawy krzywd - określa, że nikt nie jest uprawniony do posiadania dóbr, jeśli nie wszedł w ich posiadanie na mocy jednej z dwóch powyższych zasad. Tym samym, jego posiadanie jest traktowane jako niesprawiedliwe i musi zostać naprawione.

Nozick, podobnie jak inni libertarianie, sprzeciwiał się kontroli i ograniczeniom dobrowolnych transferów, uznając np. że ich opodatkowanie jest niesprawiedliwe.W konsekwencji dla Nozicka jedynym sprawiedliwym państwem jest państwo minimalne .

Pozostałe prace

Anarchia, państwo, utopia pozostaje najbardziej znaną pracą Nozicka. Jest to jednak praca młodzieńcza i w późniejszym okresie autor nie podejmował więcej zagadnień z tego tematu. Jego pozostałe prace filozoficzne podejmowały zagadnienia epistemologiczne (prawda, obiektywność, wiedza, problem Gettiera), filozofii umysłu (świadomość, wolna wola), zagadnienia teorii decyzji oraz metafilozofii (zagadnienia metody i argumentacji filozoficznej).

Bibliografia

• Entitlement Theory, [w:] Scott JohnS.J. Hammond Scott JohnS.J., Political Theory. An Encyclopedia of Contemporary and Classic Terms, Westport, Connecticut - London: Greenwood Press, 2009, s. 109-110 .
• WillW. Kymlicka WillW., Współczesna filozofia polityczna, Warszawa: Znak, 1998 .
• ArkadyA. Rzegocki ArkadyA., Nozick, Robert, [w:] MichałM. Jaskólski (red.), Słownik historii doktryn politycznych, t. 4, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2009, s. 393-397 .
• DavidD. Schmidtz DavidD., Nozick, Robert, [w:] Donald M.D.M. Borchert (red.), Encyclopedia of Philosophy, t. 6, Thomson Gale, 2006, s. 668-670 .

Linki zewnętrzne

• EricE. Mack EricE., Robert Nozick's Political Philosophy, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 15 czerwca 2018, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-08-03]  (ang.).