Snop

Wilgotne snopy lnu ułożone w sztygi

Dziewczyna z organizacji FDJ ze snopem

Snop, snopek, zbieranka – w rolnictwie zebrane, ułożone równolegle i związane źdźbła zbóż, lnu, traw. Stosowanie snopów ułatwiało transport i przechowywanie niewymłóconego zboża.

W snopy wiązano pszenicę, żyto, owies, len (nie koszony, lecz wyrywany ręcznie lub maszynowo), rzadziej jęczmień i rzepak. Dawniej wiązanie snopów wykonywano ręcznie przez zbieranie ściętego sierpem lub kosą zboża, następnie wiązano powrósłem. Wprowadzone w drugiej połowie XIX w. maszyny koszące, żniwiarki (nazywane też zrzutkami) układały skoszone zboże w porcjach, ułatwiających ręczne wykonywanie snopków. Później pojawiły się maszyny koszące i wiążące zwane snopowiązałkami, które wiązały snopy sznurkiem. Snopy zniknęły z pól z chwilą wprowadzenia do użytku kombajnów zbożowych.

Do suszenia i zmniejszenia niebezpieczeństwa zamoknięcia w wyniku opadów podczas przetrzymywania na polu, snopy ustawiano w sztygi, kopki lub mendle. Następnie zwożono do przechowywania w stodołach, czasami w stertach lub stogach. Snop był rozwiązywany przed młocką.

Znaczenie kulturowe

Snop odgrywał też – jako symbol – ważną rolę w kulturze. Szczególne znaczenie miał pierwszy snop zebrany z danego pola zwany diduchem, który często ozdabiano. Ostatni snop utworzony w gospodarstwie oznaczający zakończenie koszenia zboża stanowił centralną część uroczystości zakończenia żniw zwanej dożynkami lub snopkiem.

Snopki takie dekorowano również i przynoszono do domów w okresie święta Szczodrych Godów i późniejszej na ziemiach Polski wigilii, stawiając je w kątach izby.

W przypadające 1 lutego święto Imbolc związane ze świętem wiosny i celtycką boginią ognia Brigid, w Szkocji w wigilię tego święta podpalano snop odziany w szaty kobiece – na urodzaj. W tradycji chrześcijańskiej ogień św. Brigit będzie pełnił funkcję oczyszczającą. W Szkocji w wilię tego święta podpalano snop odziany w szaty kobiece i ułożony w kolebce uplecionej ze zboża i siana, otoczonej świecami – „na urodzaj”.

Snop, zazwyczaj złoty, był często używanym symbolem w heraldyce, gdzie oznaczał rolnictwo; snopek w herbie mieli Wazowie.

Snopek dożynkowy

• 
  „Crying the neck”
• 
  Snopek przy darach dożynkowych w Anglii
• 
  Snopki w czasie Erntedankfest
• 
  Snopki dożynkowe na Jasnej Górze
• 
  Chłopiec niosący snopek, A. Gierymski
• 
  Chałupnicze międlenie lnu
• 
  Mendel ze snopków orkiszu

Snopek w heraldyce

• 
  Snopek Wazów w herbie RP
• 
  Herb Wazów – snopek
• 
  Snop w herbie Givry (Saône-et-Loire)
• 
  Herb Kornwestheim

Zobacz też

• Rzut snopem – tradycyjny sport szkocki

Bibliografia

• Wanda Walentynowicz, ks. Zbigniew Stokłosa: Przy wigilijnym stole. [dostęp 2008-10-27]. (pol.).