Wilhelm Windelband

Wilhelm Windelband (ur. 11 maja 1848 w Poczdamie, zm. 22 października 1915 w Heidelbergu) – filozof niemiecki, przedstawiciel neokantyzmu i założyciel tak zwanej szkoły badeńskiej^[1].

Życiorys

Windelband był synem pruskiego urzędnika^[2]. Studiował medycynę i nauki przyrodnicze, historię i filozofię w Jenie, Berlinie i w Getyndze. Doktoryzował się pod kierunkiem Hermanna Lotzego w 1870 na podstawie pracy pod tytułem Die Lehren vom Zufall. W 1870 roku zgłosił się na ochotnika do wojska i wyruszył na wojnę francusko-niemiecką. Habilitował się w 1873 roku zaraz po powrocie z wojska na podstawie pracy Über die Gewißheit der Erkenntnis. W 1876 roku został powołany na Uniwersytet w Zurychu. W 1877 roku przeniósł się na Uniwersytet Ludwika-Alberta we Fryburgu. W 1882 został następcą Ottona Liebermanna na Uniwersytecie w Strasburgu. W 1903 roku przeniósł się na Uniwersytet Karla-Ruprechta w Heidelbergu, gdzie pracował do śmierci.

Poglądy

Windelband starał się przede wszystkim odgraniczyć nauki przyrodnicze od nauk humanistycznych (nauki o kulturze). Nauki przyrodnicze postępują „nomotetycznie”, tzn. opisują przedmiot za pomocą ogólnych praw. Nauki o kulturze mają natomiast do czynienia z jednorazowym, indywidualnym i jednostkowym przedmiotem, dlatego postępują zgodnie z metodą „idiograficzną”.

Windelband polemizuje z pragmatyczną koncepcją prawdy^[3]. Definicja utożsamiająca prawdę z jej użytecznością jest jego zdaniem jednocześnie zbyt szeroka i za wąska. Fałsz może być bardzo użyteczny i skuteczny a prawda bardzo bezużyteczna i nieefektywna. Windelband opowiada się za absolutną wartością prawdy.

Dzieła wybrane

Präludien (1884)
Lehrbuch der Geschichte der Philosophie (1892)
Geschichte und Naturwissenschaft (Straßburger Rektoratsrede 1894)
Platon (1900)^[4]
Erneuerung des Hegelianismus (Heidelberger Akademie-Vortrag, 1910)
Die Prinzipien der Logik (1912)

Znaczenie

Poza metodologią nauk Windelband wyróżnił się również jako historyk filozofii. Jego „Lehrbuch der Geschichte der Philosophie” miał wiele wydań i był kontynuowany przez Hansa Heimsoetha po śmierci Windelbanda. Jego najwybitniejszym uczniem był Heinrich Rickert.

Przypisy

↑ Noras i inni, Neokantyzm badeński i marburski: Antologia tekstów, Katowice: Wyd. Uniwersytetu Sląskiego, 2011, s. 19–20, ISBN 978-83-226-1981-0, OCLC 781428687 [dostęp 2018-08-09] .
↑ Andrzej J.A.J. Noras Andrzej J.A.J., Historia neokantyzmu, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 462–478, ISBN 978-83-226-2081-6, OCLC 827703767 [dostęp 2018-08-09] .
↑ Tomasz Kubalica: Prymat rozumu praktycznego w logice: Teoria prawdy neokantowskiej szkoły badeńskiej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009, s. 47. ISBN 978-83-226-1889-9. OCLC 634330772. [dostęp 2019-04-26].
↑ WilhelmW. Windelband WilhelmW., Platon, Warszawa 1902 .

Linki zewnętrzne

KatherinaK. Kinzel KatherinaK., Wilhelm Windelband, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 13 czerwca 2024, ISSN 1095-5054 [dostęp 2024-06-15] (ang.).

[1] Noras i inni, Neokantyzm badeński i marburski: Antologia tekstów, Katowice: Wyd. Uniwersytetu Sląskiego, 2011, s. 19–20, ISBN 978-83-226-1981-0, OCLC 781428687 [dostęp 2018-08-09] .

[2] Andrzej J.A.J. Noras Andrzej J.A.J., Historia neokantyzmu, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 462–478, ISBN 978-83-226-2081-6, OCLC 827703767 [dostęp 2018-08-09] .

[3] Tomasz Kubalica: Prymat rozumu praktycznego w logice: Teoria prawdy neokantowskiej szkoły badeńskiej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009, s. 47. ISBN 978-83-226-1889-9. OCLC 634330772. [dostęp 2019-04-26].

[4] WilhelmW. Windelband WilhelmW., Platon, Warszawa 1902 .

[1]

[2]

[3]

[4]