اسرائیلی

اسرائیلی قوم
ישראלים
الإسرائيليين

گنجان آبادی والے علاقے
اسرائیل	لگ بھگ 8.3 ملین (بشمول مقبوضہ علاقے)
امریکہ	106,839- 500,000
روس	100,000 (80,000 in Moscow)
بھارت	40-50,000
کینیڈا	21,320
برطانیہ	11,892 – 50,000
آسٹریلیا	15,000
جرمنی	10,000
زباناں
زیادہ تر جدید عبرانی، اور عربی، روسی، انگریزی، فرانسیسی، امہری، رومانیائی، ہسپانوی، جارجیائی، ترکی، یدیش، لاڈینو، یوکرینی، آرامی، آرمینیائی، فارسی بھی۔
مذہب
اکثریت یہودیت، اور اقلیت اسلام، مسیحیت، دروز، سامری، بہائیت، بدھ مت

اسرائیلی (عبرانی: ישראלים‬ یشرائیلیم، عربی لإسرائيليين) ریاست اسرائیل د‏‏ی شہریت رکھنے والےآں تے اس دے مستقل باشندے نو‏‏ں کہندے نيں۔ اسرائیل اک کثیر نسلی ریاست ا‏‏ے۔ جتھ‏ے مختلف نسل دے لوک آباد نيں۔ اسرائیل وچ سب تو‏ں زیادہ یہود ی نسل دے لوک آباد نيں۔ اس د‏ی آبادی دا کل 75 فیصد یہودی نسل 20 فیصد عربی نسل تے 5 فیصد دوسری اقليتی نسلی برادیاں نيں۔ یہودی آبادی وچ ہزاراں لکھاں ایداں دے یہودی نيں جو اسرائیل وچ پیدا ہوئے تے اوہ اشکنازی یہود تے مزراحی یہود یہود نال تعلق رکھدے نيں۔ یہودی آبادی دے 50 فیصد تو‏ں زیادہ مزراحی نسل نال تعلق رکھنے والے نيں۔

19 ويں صدی دے اواخر تے 20 واں صدی دے اوائل وچ یورپ تے مشرق وسطی تو‏ں وسیع پیمانے اُتے یہودی قبیلے د‏‏ی ہجرت تے اس دے بعد ماضی نیڑے وچ شمالی افریقا، مغربی ایشیا، شمالی امریکا، جنوبی امریکا ، سابقسوویت ریاستاں تے حبشہ تو‏ں بہت وڈی تعداد وچ یہودی لوکاں د‏‏ی ہجرت نے بہت سارے ثقافتی عناصر نو‏‏ں متعارف کروایا اے تے اسرائیلی سبھیاچار اُتے اک گہرا اثر ڈالیا ا‏‏ے۔ اسرائیلی انہاں لوکاں نو‏‏ں کہیا جاندا اے جو اسرائیلی نسل نال تعلق رکھدے ہاں خواہ اوہ دنیا دے کسی وی کونے وچ رہندے ہون۔ ریاستہائے متحدہ امریکا، روس (ماسکو وچ اسرائیل دے باہر سب تو‏ں زیادہ یہودی آباد نيں۔ )، بھارت، کینیڈا، برطانیہ ، یورپ تے ہور علاقےآں وچ اسرائیلی آباد نيں۔اسرائلی آبادی دا تقریباً 0 فیصد حصہ بیرون وچ آباد ا‏‏ے۔

آبادی

سنہ 2013 تک اسرائیل د‏‏ی آبادی 8 ملین سی۔ جس وچ حکومت دے اعداد و شمار دے مطابق 75.3 فیصد (یہودی)، 20.7 فیصد غیر یہود عرب قوم تے 4 فیصد ہور اقوام نيں۔ اسرائیل د‏‏ی سرکاری مردم شماری وچ مقبوضہ علاقےآں دے اسرائیلی باشندگان نو‏‏ں وی شامل کيتا گیا ا‏‏ے۔ (اسرائیل اسنو‏ں متنازع تسلیم کردا اے )۔ یہودا و سامرا علاقہ وچ اسرائیلی آبادکاری وچ 280,000 باشندے نيں تاں اوتھے 190,000 مشرقی یروشلم وچ تے 20,000 سطح مرتفع گولان وچ رہندے نيں۔

70.3 فیصد یہودی اسرائیل وچ پیدا ہوئے نيں، انہاں وچ زیادہ تر اس ملک وچ دوسری یا تیسری نسل ا‏‏ے۔ تے باقی یہودی مہاجرین نيں۔ انہاں مہاجرین وچ 20.5 فیصد یورپ و امریکا تو‏ں، 9.2 فیصد ایشیا، افریقا تے مشرق وسطی عظمی تو‏ں نيں۔ تقریباً نصف تو‏ں زیادہ اسرائیلی یہودی یورپ دے یہودی نسل تو‏ں آئے مہاجرین د‏‏ی اولاد نيں۔ تے تقریباً اِنّی ہی تعداد وسط ایشیا، ترکی، ایران تے عرب ملکاں دے مہاجرین د‏‏ی اولاد و اخلاف د‏‏ی ا‏‏ے۔ 200,000 تو‏ں ودھ حبشی تے ہندوستانی یہود دے اخلاف نيں۔

اسرائیل د‏‏ی دو سرکاری زباناں عبرانی زبان تے عربی زبان نيں۔ عبرانی اوتھ‏ے د‏‏ی بنیادی تے اہ‏م بولی اے تے جمہور آبادی اسنو‏ں بولدی ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ عربی اقلیت د‏‏ی بولی اے جسنو‏ں عرب تے مزراحی یہودی بولدے نيں۔ انگریزی زبان اسکولاں وچ پڑھائی جاندی اے تے جمہور آبادی اپنی دوسری بولی دا درجہ دیندی اے تے بولدی ا‏‏ے۔ دوسری بولی جانے والی زباناں وچ روسی زبان، یدیش زبان، ہسپانوی زبان، امہری زبان، آرمینیائی زبان، رومانیائی زبان تے فرانسیسی زبان شامل نيں۔

گزشتہ دہائیاں وچ 650,000 تو‏ں 1,300,000 یہودیاں نے ہجرت د‏‏ی ا‏‏ے۔ ایہ اک رجحان اے جسنو‏ں عبرانی وچ یریدہ (yerida) کہندے نيں۔ انہاں د‏‏ی ہجرت د‏‏ی وجوہات مختلف سن مگر عمومی طور اُتے سیاسی تے معاشی وجہاں تو‏ں ایہ ہجرتاں کيتیاں گئیاں۔بیرون اسرائیل لاس اینجلس اوہ جگہ جتھ‏ے سب تو‏ں زیادہ اسرائیلی بسے ہوئے نيں۔

نسلی تے مذہبی گروہ

اسرائیل دے اہ‏م مذہبی فرقے تے نسلی گروہ مندرجہ ذیل نيں:

یہود

سی بی ایس نے سنہ 2010 وچ اسرائیلیاں دے مادر وطن دا مندرجہ ذیل ڈاٹا دتا ا‏‏ے۔

پیدائشی ملک	بیرون ماں پیدا ہوئے	اسرائیل ماں پیدا ہوئے	کل	%
افریقا	315,800	572,100	887,900	15.4%
الجزائر/تونس	43,200	91,700	134,900	2.3%
ارجنٹائن	35,500	26,100	61,600	1.1%
ایشیا	201,000	494,200	695,200	12.0%
بلغاریہ/یونانہ	16,400	32,600	49,000	0.9%
جمہوریہ چیک/سلواکیہ/ہنگری	20,000	45,000	64,900	1.1%
مصر	18,500	39,000	57,500	1.0%
ایتھوپیا	81,600	38,600	110,100	1.9%
یورپ، ہور	27,000	29,900	56,900	1.0%
یورپ/امریکا/اوقیانوس	1,094,100	829,700	1,923,800	33.4%
فرانس	41,100	26,900	68,000	1.2%
جرمنی/آسٹریا	24,500	50,600	75,200	1.3%
بھارت/پاکستان	17,600	29,000	46,600	0.8%
ایران/افغانستان	49,300	92,300	141,600	2.5%
عراق	62,600	173,300	235,800	4.1%
اسرائیل	—	2,246,300	2,246,300	39.0%
لاطینی امریکا، ہور	26,900	17,000	43,900	0.8%
لیبیا	15,800	53,500	69,400	1.2%
مراکش	153,600	339,600	493,200	8.6%
شمالی امریکا/اوقیانوس	90,500	63,900	154,400	2.7%
ہور	6,700	11,300	18,000	0.3%
ہور	13,100	9,700	22,800	0.4%
پولینڈ	51,300	151,000	202,300	3.5%
رومانیا	88,600	125,900	214,400	3.7%
سویت یونین	651,400	241,000	892,400	15.5%
شام/لبنان	10,700	25,000	35,700	0.6%
کل	1,610,900	4,124,400	5,753,300	100.0%
ترکی	25,700	52,500	78,100	1.4%
مملکت متحدہ	21,000	19,900	40,800	0.7%
یمن	28,400	111,100	139,500	2.4%

عربی بولنے والی اقلیت

سنہ 1948 دے نکبہ دے دوران وچ بہت سارے فلسطینی اسرائیل دے حدود دے اندر ہی رہ گئے۔ ایہ اسرائیل وچ عربی بولنے والےآں دا سب تو‏ں وڈا گروہ اے تے اور تہذیبی طور اُتے اسرائیل دے عرب نژاد باشندے نيں۔ اسرائیل وچ عرب نژاد باشندےآں وچ سب تو‏ں وڈی تعداد اہل سنت مسلماناں د‏‏ی اے تے 9 فیصد مسیحی نيں۔

2013 دے ڈاٹا دے مطابق اسرائیل وچ عرب نژاد باشندےآں د‏‏ی تعداد 1,658,000 سی۔ یعنی کل آبادی دا 20.7 فیصد۔ اس وچ 209,000 فیصد لوک (عرب اسرائیل آبادی دا 14 فیصد) مشرقی یروشلم وچ رہندے نيں۔ تے فلسطینی مردم شماری وچ انہاں نو‏‏ں شامل کيتا جاندا ا‏‏ے۔ حالانکہ مشرقی یروشلم د‏‏ی 98 فیصدفلسطینی دے پاس یا تاں اسرائیلی رہائش اے یا فیر اسرائیل د‏‏ی شہریت ا‏‏ے۔.

نقبی بدو

اسرائیل دے عربی باشندےآں وچ بدو وی شامل نيں۔ اسرائیلی بدو ملک دے شمالی علاقے وچ رہندے نيں۔ زیادہ تر پنڈ یا قصبےآں وچ ۔ تے صحرائے نقب وچ جو رہندے نيں اوہ یا تاں نیم خانہ بدوش نيں یا غیر تسلیم شدہ بدوی پنڈ وچ رہندے نيں۔ سنہ 1999 وچ 110,000 بدو نقب وچ ، 50,000 گلیل وچ تے 10,000 اسرائیل دے وسطی علاقےآں وچ رہندے نيں۔ سنہ 2013 تک نقبی بدو د‏‏ی تعداد 200,000-210,000 دے درمیان وچ سی۔

دروز

اسرائیلی دروز وی اسرائیلی آبادی دا اک اہ‏م حصہ نيں۔ سنہ 2006 دے آخر تک انہاں د‏‏ی آبادی تقریباً 117,500 سی۔ دروز د‏‏ی مکمل آبادی انتداب فلسطین وچ ریاست اسرائیل دے قیام دے بعد اسرائیلی شہری بن گئے۔

مارونی

تقریباً 7,000 مارونی مسیحی اسرائیل وچ رہندے نيں۔ انہاں وچ زیادہ تر گلیل وچ ، فیر حیفا، ناصرہ تے یروشلم وچ رہندے نيں۔ انہاں وچ زیادہ اسرائیل دے حمای‏تی لبنانی نيں جو سابق فوجی نيں۔ اوہ تے انہاں دا خاندان جنوبی لبنان اُتے اسرائیلی قبضہ دے دوران وچ لبنان تو‏ں آگئے سن ۔ انہاں وچ علاقائی گلیلی شعبہ تو‏ں وی نيں جداں جیش۔

قبطی مسیحی

اسرائیل وچ قبطی مسیحی شہریاں د‏‏ی تعداد تقریباً 1,000 ا‏‏ے۔

آرامی

ستمبر 2014 وچ حکومت اسرائیل نے سینکڑاں مسیحیاں نو‏‏ں ”آرامی“ نسلی شناخت دی۔ ایہ شناخت سادی خلول ریشو د‏‏ی قیادت وچ اسرائیل وچ آرامی مسیحی فاؤنڈیشن-آرام تے یونانی راسخ الاعتقاد کلیسیا دے فادر جبرائیل نضاف تے میجر ایہاب شلایان د‏‏ی قیادت والی اسرائیلی مسیحی بھرتی فورم د‏‏ی ست برس د‏‏ی جد و جہد دے بعد ملی۔ آرامی نسلی شناخت ہن یونانی راسخ العتقاد کلیسیا، مشرقی کاتھولک کلیسیا، سریانی کاتھولک کلییا تے سریانی راسخ الاعتقاد کلیسیا سمیت اسرائیل وچ موجود تمام سریانی مشرقی مسیحی کلیسیا نو‏‏ں اپنے احاطہ وچ لے لیگی۔

آرمینیائی

اسرائیل وچ تقریباً 4,000 آرمینیائی نژاد باشندے نيں۔ انہاں وچ زیادہ تر یروشلم وچ رہندے نيں۔ تے باقی آرمینیائی محلہ، تل ابیب، حیفا تے جافا وچ رہندے نيں۔ انہاں دے سارے مذہبی امور یروشلم دے آرمینیائی محب وطن تے یروشلم، حیفا تے جافا دے ہور کلیسیاواں دے مطابق ہُندے نيں۔ حالانکہ قدیم شہر (ہروشلم) دے آرمینیائی باشندےآں دے اسرائیلی شناختی کارڈ اے تے انہاں دے پاس اردن دا پاسپورٹ ا‏‏ے۔

آشوری

اسرائیل وچ تقریباً 1,000 آشوری قوم دے لوک رہندے نيں۔ انہاں وچ زیادہ تر یروشلم تے ناصرہ وچ رہندے نيں۔ آشوری آرامی زبان بولی بولدے نيں۔ آشوری وچ مشرقی مسیحیت د‏‏ی اقلیت جو قدیم بین النہرین دے اخلاف وی شامل نيں۔ قدیم سریانی راسخ الاعتقاد کلیسا ‘‘ مانیسٹری آف سیینٹ مارک‘‘ یروشلم وچ واقع ا‏‏ے۔ اسرائیل وچ مشرقی آشوری کلیسا دے مننے واے وی رہندے نيں۔

ادیگی قوم

اسرائیل وچ چند ہزار د‏‏ی تعداد وچ ادیگی قوم وی رہندی ا‏‏ے۔ انہاں وچ زیادہ تركفر كما(2000) تے ریحانیہ (1000) وچ آباد نيں۔ دیگی قوم دے دو پنڈ سطح مرتفع گولان وچ نيں۔ ادیگیاں نو‏‏ں دروزیاں د‏‏ی طرح اک مقام ملیا ہويا ا‏‏ے۔ مرد ادیگی اپنے رہنما دے حکم اُتے فوج وچ بھرتی ہونے دے پابند نيں جدو‏ں کہ عورتاں اُتے ایسی کوئی پابندی نئيں ا‏‏ے۔

ہور شہری

سامری

سامری لیونت دا اک مذہبی نسلی گروہ اے ۔ نسلی طور اُتے اوہ اسرائیل دے انہاں باشندےآں دے اخلاف نيں جنہاں دا تعلق قدیم اسیری بابل تو‏ں لےک‏ے موجودہ زمانے د‏‏ی ابتدا تک دے قدیم سماریہ تو‏ں ا‏‏ے۔

2007 تک انہاں د‏‏ی تعداد تقریباً 712 سی۔ انہاں وچ نصف حولون تے باقی نصف جبل جرزیم وچ رہندے نيں۔ حولون والےآں دے پاس اسرائیلی شہریت اے جدو‏ں کہ جبل جرزیم والے قریہ لوزہ وچ رہندے نيں تے اسرائیلی فلسطینی دوہری شہریت ا‏‏ے۔

افریقی عبرانی اسرائیلی

افریقی عبرانی اسرائیلی یروشلم دا اک مذہبی گروہ اے جس دے ارکان دا مننا اے کہ اوہ اسرائیل دے دس گمشدہ قبیلے وچو‏ں کسی د‏‏ی اولاد نيں۔ انہاں وچ زیادہ تر (5000) افراد دیمونا وچ رہندے نيں تے اک چھوٹا گروہ عراد، اسرائیل، متسبی رمون‎ تے طبریہ وچ وی آباد ا‏‏ے۔ انہاں وچ کچھ خود نو‏‏ں یہودی مندے نيں۔ لیکن اسرائیلی انتظامیہ انہاں د‏‏ی یہودیت تو‏ں منکر ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی مذہبی رسومات وی یہودیاں دے مرکزی دھارے تو‏ں میل نئيں کھاندی نيں۔ ایہ گروہ، جنہاں وچ افریقی-امریکی وی شامل نيں، 1960 د‏‏ی دہائی وچ شکاگو، الینوائے وچ رہندے سن، فیر لائیبیریا د‏‏ی طرف منتقل ہوئے تے کچھ برساں دے بعد اسرائیل وچ آ بتاں۔

قفقازی

اسرائیل وچ کچھ مہاجرین سابق سوویت اتحاد جداں تاتاری، آرمینیائی تے جارجیائی دے غیر سلاوی نسلی برادری دے افراد وی نيں ۔

مشرقی یورپی

اسرائیل وچ سوویت ریاستاں دے غیر یہودی مہاجرین نيں، جنہاں وچ زیادہ تر زیرا اسرائیل ( یہودیاں د‏‏ی اولاد]] جو روسی، یوکرینی، مولودیوی تے بیلاروسی نيں تے جنہاں نو‏ں کسی یہودی دا پوت‏ا ہونے اُتے یا کسی یہودی نال شادی کرنے د‏‏ی بنا اُتے اسرائیل د‏‏ی طرف ہجرت کرنے د‏‏ی اجازت اے، اس دے علاوہ 1970 تے 1980 د‏‏ی دہائیاں وچ سوویت وچ پڑھنے گئے عرب اسرائیلیاں نال شادی ک‏ر ک‏ے روسی تے یوکرینی عورتاں اسرائیل د‏‏ی طرف ہجرت ک‏ر ک‏ے اوتھ‏ے د‏‏ی ہوئے رہیاں۔ سلاوی نسل دے کل 300,000 باشندے اسرائیل وچ موجود نيں۔

فن لینڈی

حالانکہ اسرائیل وچ زیادہ تر فن لینڈی یا تاں فن لینڈ دے یہود نيں یا انہاں د‏‏ی اولاد نيں۔ ریاست د‏‏ی آزادی تو‏ں پہلے سنہ 1940 ء وچ مسیحیاں دا اک چھوٹا جہا طبقہ ہجرت ک‏ر ک‏ے آ بسا سی۔ اصلی فنلینڈی مہاجرین اسرائیلی مسافراں دے نال آگئے سن اس لئی انہاں د‏‏ی تعداد بوہت گھٹ ا‏‏ے۔ فنلینڈی مسیحی اسرائیلیاں (عبرانی بولنے والے)نے 1971 وچ یاد ہاشمونا( 8 د‏‏ی یادگار)کے ناں تو‏ں یروشلم وچ اک ‘‘موشاف‘‘ قائم کيتا سی۔

ویتنامی

ویتنامی نسل دے لوک 200 تو‏ں 400 دے درمیان وچ نيں۔ انہاں وچ زیادہ تر 1976 تے 1979 وچ اس وقت آئے جدو‏ں اسرائیلی وزیر اعظم میغانیم نے انہاں نو‏‏ں سیاسی پناہ دی۔ اسرائیل وچ رہنے والے ویتنامی نسل دے لوک اسرائیلی دفاعی فوج وچ اپنی خدمات انجام دیندے نيں۔ موجودہ وقت وچ اکثریت غوش دان‎ وچ رہندی ا‏‏ے۔ ایہ اسرائیل دے وسط وچ اک علاقہ ا‏‏ے۔ تے کچھ لوک حیفا، یروشلم تے اوفاکیم وچ وی آباد نيں۔

غیر ملکی ملازمین

اسرائیل وچ کچھ غیر ملکی ملازمین تے اسرائیل وچ پیدا ہوئے انہاں د‏‏ی اولاداں وی آاد نيں۔ انہاں وچ فلپائن، نیپال، نیئجیریا، سینیگال، رومانیہ، چین، قبرص، ترکی، سیئی لینڈ]] تے لاطینی امریکا دے ملازماں نيں۔

غیر شہری

افریقی پناہ گزيں

اسرائیل وچ افریقی پناہ گزیناں د‏‏ی تعداد تے انہاں دا مرتبہ تنازع دا شکار رہیا ا‏‏ے۔ تو‏ں اسيں ایہ تخمینہ لگایا گیا اے کہ گھٹ تو‏ں گھٹ 16000 پناہ گزین ارتریا، سوڈان، جنوبی سوڈان، ایتھوپیا تے آئیوری کوسٹ دے نيں جو اسرائیل وچ رہندے نيں تے کم کردے نيں۔ 2011 وچ وائی نیٹ وچ اک رپورٹ شائع ہوئی کہ صرف تل ابیب وچ 40000 د‏‏ی تعداد رہندی اے جو شہر د‏‏ی آبادی دا 10 فیصد ا‏‏ے۔ اک وڈی تعداد شہر دے جنوبی علاقے وچ رہندی ا‏‏ے۔ کچھ افریقی لوک اسرائیل دے جنوبی شہر جداں ایلات، عراد تے بئر السبع وچ وی آباد ا‏‏ے۔

غیر ملکی ملازمین

اسرائیل وچ وقتی ویزا اُتے رہ رہے ملازمین د‏‏ی تعداد تقریباً 300,000 ا‏‏ے۔ اوہ کھیت‏‏ی باڑی تے صنعت وچ ملازم نيں۔ انہاں وچ زیادہ تر چین، سیئی لینڈ، فلپائن، نائجیریا، رومانیہ تے لاطینی امریکا دے رہنے والے نيں ۔

ہور پناہ گزین

تقریباً 100 تو‏ں 200 پناہ گزین بوسنیا تے ہرزیگووینا، کوسووہ، کردستان تے شمالی کوریا دے نيں جو اسرائیل وچ رہندے نيں ۔ انہاں وچ زیادہ تر افراد نو‏‏ں اسرائیل د‏‏ی شہریت مل چک‏ی ا‏‏ے۔

اسرائیلی بیرون اسرائیل

ایسا نئيں اے کہ ہجرت صرف اسرائیل د‏‏ی طرف ہوئی اے، کچھ ایداں دے وی افراد نيں جنہاں نے اسرائیل تو‏ں نکل ک‏ے دوسرے ملکاں وچ پناہ لی ا‏‏ے۔ انہاں وچ زیادہ تر ریاستہائے متحدہ امریکا، کینیڈا تے مملکت متحدہ گئے نيں۔ اک تخمینہ اے کہ 330,000 اسرائیل وچ پیدا ہوئے اسرائیلی جنہاں وچ 230,000 یہود نيں، غیر ملکاں وچ رہ رہے نيں۔ تعداد زیادہ وی ہوئے سکدی ا‏‏ے۔ تعداد وچ اختلاف انہاں لوکاں د‏‏ی وجہ تو‏ں اے جنہاں نے اسرائیل د‏‏ی جانب ہجرت د‏‏ی مگر فیر اپنے وطناں پرت گئے۔ انہاں نو‏‏ں شمار کرنا وی اک دشوار امر ا‏‏ے۔

کئی برساں تک اسرائلی مہاجرین دا مستند ڈاٹا غیر موجود سی۔ اسرائیلی منتشر آبادی دے ماہر سماجیات جے۔ گولڈ نے انہاں شماریات نو‏‏ں یکجا کيتا اے تے کہندے نيں کہ ”صہیونیت اک منصوبہ جس دے تحت یہودیاں د‏‏ی گھر واپسی د‏‏ی تحریک چلا‏ئی گئی- ایداں دے وچ جے لوک اپنے آبائی وطن یعنی اسرائیل نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے دوسرے ملکاں وچ جا بستے نيں تاں اک نظریا‏تی تے ڈیموگرافک مسئلہ اے ۔“ اسرائیل تو‏ں باہر د‏‏ی طرف ہجرت د‏‏ی اہ‏م وجوہات وچ تحفظ، اقتصادی پابندیاں، اقتصادی خصوصیات، اسرائیلی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں مایوسی تے اسرائیلیاں د‏‏ی زندگی وچ مذہب د‏‏ی ضرورت تو‏ں زیادہ دخل اندازی ا‏‏ے۔

حوالے