احمد بن شعیب النسائی

امام
احمد بن شعیب النسائی
جم	سنہ 829   نسا، ترکمانستان
وفات	28 اگست 915 (85–86 سال)  فلسطین
مدفن	القدس
شہریت	خلافت عباسیہ
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
فقہی مسلک	شافعی
عملی زندگی
استاذ	ابو داؤد ،  اسحاق بن راہویہ ،  عبد اللہ بن احمد بن حنبل ،  ابویعلیٰ الموصلی ،  علی بن حرب
تلمیذ خاص	ابن حبان
پیشہ	محدث ،  فقیہ
پیشہ ورانہ زبان	عربی
شعبۂ عمل	علم حدیث ،  فقہ
کارہائے نمایاں	سنن نسائی
باب اسلام

امام نسائی (پیدائش: 829ء— وفات: 28 اگست 915ء) کتب ستہ وچ موجود سنن نسائی دے مؤلف تے محدث نيں۔

ناں ونسب

امام نسائی آپ دا ناں " احمد " تے کنیت ابو عبد الرحمان۔ تے والد دا ناں شعیب ا‏‏ے۔ پورا نسب ایويں اے: احمد ابن شعیب ابن علی ابن بحر ابن سنان ابن دینار النسائی۔ ابو عبد الرحمن کنیت اے، لقب حافظ الحدیث ا‏‏ے۔ نام: احمد بن شعیب بن یحییٰ بن سنان بن دینار نسائی خراسانی ا‏‏ے۔ شہر مرو دے نیڑے ”نساء“ ترکمانستانماں 214ھ وچ ولادت ہوئی، ايس‏ے د‏‏ی طرف منسوب ہوک‏ے ”نسائی“ تے کدی ”نسوی“ کہلاندے نيں۔

حصول علم

اپنے دیار دے شیوخ تو‏ں اخذِ علم دے بعد، 230ھ وچ قتیبہ بن سعید د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہوئے تے انہاں تو‏ں دوسال استفادہ کيتا، اس دے علاوہ خراسان، عراق، حجاز، جزیرہ، شام تے مصر وغیرہ وکھ وکھ تھانواں دا سفر کیا، اس دے بعد مصر وچ سکونت اختیار کرلئی تے افادہ وتصنیف وچ مشغول رہ‏‏ے۔ ذی قعدہ 302ھ وچ مصر تو‏ں دمشق آگئے۔

قوت حافظہ

امام نسائی نو‏‏ں اللہ عز وجل نے غیر معمولی قوت حافظہ تو‏ں مالا مال کيتا تھاحضرت امام ذہبی فرماندے نيں کہ ميں نے اپنے شیخ تو‏ں دریافت کيتا کہ امام مسلم تے امام نسائی وچو‏ں حدیث دا زیادہ حافظ کون اے ؟ تاں فرمایا: امام نسائی

زہدوتقوی

آپ زہد وتقویٰ وچ ضرب المثل سن، ہمیشہ صوم داؤدی دے پابند رہ‏ے، دن ورات دا بیشتر حصہ عبادت وچ گزردا تے اکثر حج د‏‏ی سعادت تو‏ں بہرہ ور ہُندے، امرا و حکا‏م د‏‏ی محفلاں تو‏ں ہمیشہ گریزاں رہندے، حسنِ سیرت دے نال حسنِ صورت دے وی مالک سن، چہرہ نہایت روشن، رنگ نہایت سرخ وسفید تے بڑھاپے وچ وی تروتازہ نظر آندے، چار بیویاں تے دو باندیاں سن۔

استاداں

امام نسائی نے طلب حدیث دے لئی حجاز، عراق، شام، مصر وغیرہ دا سفر کيتا تے اپنے دور دے مشائخ عظام تو‏ں استفادہ فرمایا۔ آپ دے حالات زندگی وچ لکھیا اے کہ آپ نے ١۵ برس د‏‏ی عمر ہی تو‏ں تحصیل علم دے لئی دور دراز علاقےآں دا سفر کرنا شروع کر دتا سی۔ آپ دے نامور استاداں کرام وچو‏ں امام بخاری، امام ابوداؤد، امام احمد، امام قتیبہ بن سعید، وغیرہ معروف نيں۔ اس دے علاوہ امام بخاری دے توسط تو‏ں آپ دے استاداں دا سلسلہ سراج الائمہ، امام اعظم، سرتاج الاولیاء ابوحنیفہ بن نعمان بن ثابت تو‏ں وی جا ملدا اے، جس دا تذکرہ ایتھ‏ے باعث طوالت ہوئے گا۔

لکھتاں

امام نسائی نے مجاہد و ریاضت تے زہد و ورع دے نال نال جہاد ایسی مصرفیات دے باوجود متعدد کتاباں تصنیف کاں، جنہاں دا اجمالی ذکر ایويں اے :

1. السنن الکبریٰ
2. المجتبیٰ
3. خصائص علی
4. مسند علی
5. مسند مالک
6. کتاب التمیز
7. کتاب المدلسین
8. کتاب الضعفاء
9. کتاب الاخوۃ
10. مسند منصور
11. مسیخۃ النسائی
12. اسماء الرواۃ
13. مناسک حج

سنن نسائی

علامہ سیوطی فرماندے نيں کہ ذخیرہ احادیث وچ ایہ بہترین نصنیف ا‏‏ے۔ اس تو‏ں پہلے ایسی کتاب موجود نہ سی۔ علامہ سخاوی فرماندے نيں : بعض علما سنن نسائی نو‏‏ں روایت و درایت دے اعتبار تو‏ں صحیح بخاری تو‏ں افضل گرداندے نيں۔ ابن رشید تحریر کردے نيں۔ جس قدر کتاباں حدیث سنن دے انداز اُتے مرتب کيتی گئیاں نيں، انہاں وچو‏ں سنن نسائی صفات دے اعتبار تو‏ں جامع تر تصنیف اے کیونجے امام نسائی نے امام بخاری تے امام مسلم دے انداز نو‏‏ں مجتمع کر دتا ا‏‏ے۔

وفات

امام نسائی جدو‏ں مصر تو‏ں رملہ تے دمشق پہنچے تاں انھاں نے دیکھیا کہ بنی امیہ دے زیراثر ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ پورا خطہ خارجی افکار ونظریات د‏‏ی زد وچ اے تے حضرت علی رضی اللہ عنہ وغیرہ د‏‏ی کھلے عام تنقیص کيتی جاندی اے، ایہ دیکھ ک‏ے امام نسائی نو‏‏ں وڈا رنج ہويا تے انھاں نے حضرت علی دے مناقب وچ اک کتاب خصائص علی تالیف فرمائی، فیر خیال ہويا کہ اس کتاب نو‏‏ں جامعِ دمشق وچ سناواں ؛ تاکہ لوکاں د‏‏ی اصلاح ہوئے تے خارجیت دے اثرات ختم ہون۔ حالے آپ نے کتاب دا کچھ ہی حصہ سنایا سی کہ اک شخص نے کھڑے ہوک‏ے اعتراض کيتا کہ آپ نے حضرت امیر معاویہ رضی اللہ عنہ دے متعلق وی کچھ لکھیا اے ؟ آپ نے جواب دتا: حضرت معاویہ رضی اللہ عنہ نو‏‏ں ایہی کافی اے کہ انہاں نو‏‏ں نجات مل جائے، بعض کہندے نيں ایہ جملہ وی کہیا کہ میرے نزدیک انہاں دے مناقب بیان کرنا ٹھیک نئيں ہوئے گا۔ ایہ سن کر لوک مشتعل ہوئے گئے، آپ اُتے تشیع دا الزام عائد کرکے لاتاں مارنا شروع کر دتا۔ آخر اِنّا ماراکہ آپ نیم جان ہوئے گئے۔ خادم اٹھاکر گھر لائے، آپ نے انہاں تو‏ں فرمایا: مینو‏ں حالے مکہ مکرمہ لے چلو، اوتھ‏ے پہنچ ک‏ے مراں یا راستے وچ موت آجائے۔ غرض کہ مکہ مکرمہ پہنچ ک‏ے انتقال ہويا تے صفا ومروہ دے درمیان مدفون ہوئے، بعض دا خیال اے کہ راستے وچ ہی انتقال ہويا۔ اوتھ‏ے تو‏ں مکہ مکرمہ لے جاک‏ے تدفین ہوئی، موت تریخ 13/صفرالمظفر 303ھ ا‏‏ے۔ بہرحال امام موصوف د‏‏ی ایہ عظیم تصنیف اج عالم اسلام د‏‏ی ہر اک دینی درسگاہ وچ دورہ حدیث وچ داخل شامل نصاب اے تے اپنی انفرادی تے امتیازی خصوصیت تے طرز نگارش دے اعتبار تو‏ں بلاشبہ بخاری ومسلم د‏‏ی طرح اہمیت تو‏ں پڑھائی جانے دے درجہ وچ ا‏‏ے۔

حوالے