Jump to content

يزيديان

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
یزیدی
ایزدی
250px
يزيديان د سنجارغر په لمن کې، عراق/شام په سرحداتو کې، 1920 کال
ټول نفوس
700,000[۱][۲][۳]
د پام وړ نفوس لرونکي سیمې
 Iraq650,000[۴]
 Germany100,000–120,000[۵][۶][۷]
 سوريه70,000[۸][۹]
 Russia40,586 (2010 سرشمېرنه)[۱۰]
 Armenia35,272 (2011 سرشمېرنه)[۱۱]
 Georgia12,174 (2014 سرشمېرنه)[۱۲]
 سويډن7,000[۷]
کينډۍ:Country data Hungary118 (2011 سرشمېرنه)[۱۳]
 Belarus45 (2009 سرشمېرنه)[۱۴]
 Artsakh16 (2015 سرشمېرنه)[۱۵]
 اسټرېليا15 (2016 سرشمېرنه)[۱۲]
کينډۍ:Country data Latvia4 (2018 باضابطہ شماریات)[۱۶]
کينډۍ:Country data South Ossetia1 (2015 سرشمېرنه)[۱۷]
مذهبونه
یزیدیت
کتاب (کتابونه)
کتاب جلوہ
مصحف رش
ژبې
عربي او کردي (لاتیني ليکدود)

یزیدیان یا ایزیدیان د بين النهرين د کردانو مذهبي لږکیو ډله او د شمالي بين النهرين اصلي خلک دي چې د خپلمنځي ودونو سخت مخالف دي. د دوی مذهب، [۱۸] ، د نورو توحیدی مذهبونو، زردشتیزم ، اسلام ، عیسویت او یهودیت ګډون دی. [۱۹] [۲۰] [۲۱] [۲۲] كه يو يزدي له يو غير يزيد سره واده وكړي، هغه له دين څخه وتلى دى او هغه سړى هم اجازه نه لري چې ځان ته يزيد ووايي. [۲۳] [۲۴] دوی په عمده توګه د عراق په شمال کې د نینوا په ولایت کې میشت وو، کوم چې د لرغوني آشور واکمنۍ یوه برخه وه. په ارمنستان ، ګرجستان او سوریه کې د یزیدیانو ټولنه د 1990 لسیزې راهیسې د پام وړ کمه شوې ده، ځکه چې دوی اروپا ، په ځانګړې توګه آلمان ته مهاجر شوي دي. [۲۵]

د عراق د موصل ښار په لوېديځ کې د يزيديانو په مرکزي سيمه سنجر غره کې د يزيديانو پر ضد عمليات روان دي. د دوی په اړه ځینې غلط نظرونه شته. د داعش افراطیان په دې باور دي چې دا ټولنه له بنو امیه سره تړاو لري، په داسې حال کې چې نور یې د خورا ناخوښه واکمن یزید بن معاویه سره تړلي ګڼي . عصري څېړنې ښیي چې دا فرقه د یزید بن معاویه یا د ایران د یزد ښار سره هیڅ تړاوه نلري. په هرصورت، د عصري فارسي کلمې izad څخه، د خدای په مانا دی. د یزیدیانو د نوم عمومي مانا د خدای عبادت کوونکي دي او یزیدیان خپله فرقه په ورته ډول بیانوي.

عقیدې او نظریات

[سمول]

د دې مذهب خلک خدای ته یزدان وايي او هغه دومره لوړ ګڼل کیږي چې په مستقیم ډول یې عبادت نشي کولی. یزدان د متحرک قدرت خاوند ګڼل کیږي او د ځمکې ساتونکی نه بلکې خالق دی. او له دې څخه اوه لوی روحاني قوتونه راوتلي، چې یو یې ملک طاؤس دی ، د مور پرېښته چې د خدای حکمونه پلي کوي. ملک طاؤس د خدای د تره زوی ګڼل کیږي. یزیدیان په ورځ کې پنځه ځله د ملک طاؤس عبادت کوي. د یزیدیانو په اند د ملک طاؤس بل نوم شیطان دی چې په عربي کې ابلیس ورته وایي او له همدې امله یزیدیانو ته د شیطان عبادت کوونکي ویل کیږي.

یزیدیان قرآن او انجیل ته درناوی لري، مګر د دوی خپل دودونه زباني دي. د محرمیت له امله د یزیدي فرقې په اړه هم غلط فهمونه شتون لري چې دا فرقه هم د پارسي مذهب سره تړاو لري چې دوی د رڼا او تیارو سربیره د لمر عبادت کوي. د یزیدي عقیدې له مخې، روح له یو بدن څخه بل بدن ته لېږدول کیږي او د تکرار زېږون روح پاکوي. د اوسنیو څېړنو له مخې، که څه هم د دوی زیارتونه د لمر په عکسونو سینګار شوي او د دوی قبرونه ختیځ ته د لمر لوېدو ته مخامخ دي، د دوی عقیده د اسلام او عیسویت ډېری عناصر لري. [۲۶]

رسمونه

[سمول]

د واده په مراسمو کې یزیدي راهب ډوډۍ په دوو برخو ویشي او یوه برخه ناوې ته او یوه برخه ناوې ته ورکوي. ناوې د واده په مراسمو کې سرې جامې اغوندي. په دسمبر کې، یزیدیان د یوه راهب څخه د سرو شراب څښلو وروسته درې ورځې روژه نیسي. د دسمبر له 15 څخه تر 20 پورې، دوی د موصل په شمال کې په وادي لالش کې د شیخ عدي بن مصفر زیارت ته ورځي او په سیند کې مذهبي مراسم ترسره کوي، په شمول د څارویو قرباني . تر ټولو بده سزا چې هر یزیدي ورسره مخامخ کېدای شي له ټولنې څخه ایستل دی، چې د روح د پاکوالي بهیر په ټپه دریږي. له همدې امله، د یزیدیانو د بل مذهب د منلو پوښتنه نشته.

انځورونه

[سمول]

بېروني تړونه

[سمول]

سرچينې

[سمول]
  1. ↑ Allison, Christine (2004-02-20). "Yazidis i: General". انسائیکلوپیڈیا ایرانیکا. خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په اگست 20, 2010. There are probably some 200,000-300,000 Yazidis worldwide.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link)
  2. ↑ "Yezidi". Adherents.com. خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 2008-03-31. Cites estimates between 100,000 and 700,000.
  3. ↑ "Deadly Iraq sect attacks kill 200". بی بی سی نیوز. 2007-08-15. بياځلي په 2008-03-31.
  4. ↑ Iraq Yezidis: A Religious and Ethnic Minority Group Faces Repression and Assimilation Archived 9 January 2006[Date mismatch] at the Wayback Machine.، aina.org, 25 ستمبر 2005.
  5. ↑ Jakob, Christian. "Jesiden in Deutschland: Das Trauma der Vorfahren". die Tageszeitung (in الماني). خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 10 ستمبر 2014.{{cite news}}: CS1 errors: dates (link)
  6. ↑ Hür, Kemal. "Die Religion der Yeziden" (in الماني). Deutschlandradio Kultur. خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 17 اگست 2014.{{cite news}}: CS1 errors: dates (link)
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Megalommatis, Muhammad Shamsaddin (28 فروری 2010). "Dispersion of the Yazidi Nation in Syria, Turkey, Armenia, Georgia and Europe: Call for UN Action". American Chronicle. خوندي شوی له the original on 6 مارچ 2010. بياځلي په 20 اگست 2010. {{cite news}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 errors: dates (link)
  8. ↑ "Yazidi in Syria Between acceptance and marginalization" (PDF). KurdWatch. kurdwatch.org. p. 4. خوندي شوی له the original (PDF) on 2014-04-07. بياځلي په 1 اپریل 2014.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link)
  9. ↑ Andrea Glioti (18 اکتوبر 2013). "Yazidis Benefit From Kurdish Gains in Northeast Syria". al-monitor. خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 1 اپریل 2014.{{cite news}}: CS1 errors: dates (link)
  10. ↑ "Приложение 2. Hациональный состав населения по субъектам Российской Федерации". Statistics of Russia (in Russian). Statistics of Russia. خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 22 اگست 2018.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
  11. ↑ "2011 Armenian census" (PDF). بياځلي په 2014-08-18.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ "Population by national and/or ethnic group, sex and urban/rural residence". خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 22 اگست 2018.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link)
  13. ↑ "Detailed tables – National regional data". بياځلي په 22 اگست 2018.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link)
  14. ↑ "u:Национальный статистический комитет Республики Беларусь" (PDF). Statistics of Belarus. p. 5. له اصلي څخه خوندي شوی په 2013-10-18. بياځلي په 22 اگست 2018.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link) CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  15. ↑ "Таблица 5.2-1 Население (городское، сельское) по национальности، полу" (PDF) (in Russian). خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-10. بياځلي په 22 اگست 2018.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
  16. ↑ "Latvijas iedzīvotāju sadalījums pēc nacionālā sastāva un valstiskās piederības (Datums=01.01.2018)" (PDF) (in Latvian). خوندي شوی له the original (PDF) on 2020-11-25. بياځلي په 11 فروری 2018.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
  17. ↑ "4.5. Национальности или их самоназвания по самоопределению населения По республике южная осетия" (PDF) (in Russian). p. 128. له اصلي څخه خوندي شوی په 2017-08-07. بياځلي په 2 اگست 2018.{{cite web}}: CS1 errors: dates (link) CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
  18. ↑ Attewill, Fred (15 اگست 2007). "Background: the Yezidi". دی گارڈین. خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 2018-10-06.{{cite news}}: CS1 errors: dates (link)
  19. ↑ Eckardt, Frank; Eade, John (2011-01-01). The Ethnically Diverse City (in انګليسي). BWV Verlag. p. 73. ISBN 978-3-8305-1641-5. خوندي شوی له the original on 2019-01-07. بياځلي په 2018-10-06.
  20. ↑ Philip G. Kreyenbroek. "Yezidism in Europe". خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 2015-12-25.
  21. ↑ Palmer, Michael D.; Burgess, Stanley M. (2012-03-12). The Wiley-Blackwell Companion to Religion and Social Justice. John Wiley & Sons. p. 405. ISBN 978-1-4443-5536-9. خوندي شوی له the original on 2019-01-07. بياځلي په 25 فروری 2014.{{cite book}}: CS1 errors: dates (link)
  22. ↑ Darke, Diana; Leutheuser, Robert (8 اگست 2014). "Who, What, Why: Who are the Yazidis?". Magazine Monitor, BBC News. خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 2018-10-06.{{cite news}}: CS1 errors: dates (link)
  23. ↑ "Marriage and family – Yezidis". www.everyculture.com. خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 2016-02-07.
  24. ↑ Gidda, Mirren. "Everything You Need to Know About the Yazidis". TIME.com. خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 2016-02-07.
  25. ↑ Reeves, Bob (2007-02-28). "Lincoln Iraqis call for protection from terrorism". Lincoln Journal Star. خوندي شوی له اصلي څخه په 2019-01-07. بياځلي په 2007-02-28.
  26. ↑ http://www.bbc.co.uk/urdu/world/2014/08/140808_iraq_who_are_yazidi_zz.shtml
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=يزيديان&oldid=304685" نه اخيستل شوی