Orkneyski otoci
Orkney (škotsko-gelski: Arcaibh) ili Orkneyski otoci je ime za arhipelag ali i jedno od 32 područnih vijeća (council area) i namjesništva (lieutenancy area) na sjeveru Škotske.
Orkney
Arcaibh | |
|---|---|
| |
| U sastavu | Škotske |
| Upravni oblik | područno vijeće |
| Glavni grad | Kirkwall |
| Površina | 989.9 km² |
| Stanovništvo | 21.570 |
| Gustoća | 22 stanovnika na km² |
| Web stranica | |
 | |
Teritorij te nove administrativne jedinice nastale 1996. bio je tokom historije grofovija poznata kao County of Orkney.
Geografske karakteristike
urediArhipelag Orkney, se sastoji od preko 70 otoka i otočića, od kojih je samo njih 20 stalno naseljeno, on leži oko 32 km sjeverno od škotskoga kopna, preko tjesnaca Pentland Firth.
Arhipelag Orkney ima površinu od 989.9 km², na kojoj živi 21,570 stanovnika,[1]
U čitavom arhipelagu postoje samo dva grada, i oba se nalaze na najvećem otoku Mainlandu, to su Kirkwall i Stromness. Kirkwall sa svojih 7,045 stanovnika[2] je najveći, on je administrativni i ekonomski centar arhipelaga. Oba grada su pitoreskni, sa svojim uskim uličicama. Kirkwall ima katedralu sv. Magnusa, nekoliko starih dobro očuvanih građevina i ruševine biskupske i grofovske palače.[3] Treće najveće naselje od oko 550 stanovnika je St Margaret's Hope na otoku Južni Ronaldsay.
Otoci arhipelaga Orkney formirani su glacijalnom erozijom, koja je ostavila tragove na kamenoj podlozi tih otoka, sastavljenoj od pješčenjaka, vapnenca, i magmatskih stijena, pretvorivši ih u niske, valovite brežuljke, prekrivene debelim slojem glacijalnog materijala. Snažni zapadni vjetrovi i oluje, obrijali su svo drveće, ne dozvolivši mu rast.
Najveći otok arhipelaga je Mainland, zvan i Pomona. On je uskom prevlakom širokom oko 3 km, između Kirkwalla i zaljeva - Scapa Flow, podijeljen na istočni i zapadni dio otoka (West Mainland i East Mainland).
Otočni vodotoci su kratki, ali neobično bogati pastrvama, pa su omiljeni kod ribiča. Otočići Burray i Južni Ronaldsay, koji leže nešto južnije od Mainlanda nasipima su povezani sa njim, i to za vrijeme Drugog svjetskog rata da se spriječi ulazak neprijateljskih podmornica u pomorsku bazu - Scapa Flow.[3]
Drugi po veličini otok arhipelaga je Hoy, smješten južno od Mainlanda, uz njega leže manji otoci; Graemsay, Flotta, i Južni Walls. Sjevernije od Mainlanda preko kanala Wide Firth i Shapinsay Sound, leže otoci Shapinsay, Rousay, Egilsay, Stronsay, Eday, Westray, Papa Westray, Sanday, Sjeverni Ronaldsay uz nekoliko manjih otoka.[3]
Historija
urediO arhipelagu Orkney pisali su još pisci Starog vijeka koji su ga zvali - Orcades. Brojni arheološki nalazi dokazuju da su otoci Orkneya bili naseljeni još od prahistorije, to su; sojenice, krugovi, megaliti i zemljane građevine.
Skara Brae, neolitsko naselje sojenica na zapadnoj obali otoka Mainland, jedna je od najpotpunijih evropskih relikvija kasnog neolita. Taj lokalitet uz još nekoliko drugih po otoku, zajednički su 1999. uvršteni na UNESCO-vu Listu svjetske baštine pod imenom - Neolitski Orkney. Norveški Vikinzi stigli su krajem 8. vijeka i kolonizirali otoke u 9. vijeku, nakon tog su arhipelagom vladali Norvežani i Danci. Keltski misionari stigli u 7. vijeku, ali su Vikinzi pokršteni tek znatno kasnije. Oni su tokom 12. vijeka podigli katedralu u Kirkwallu, posvećenu sv. Magnusu. Arhipelazi Orkney i Shetland postali su posjed Kraljevine Škotske - 1472. kao naknada zbog neisplaćenog miraza za ženu kralja Jamesa III. - Margaretu od Danske
Privreda i transport
urediArhipelag Orkney je unatoč raštrkanosti dobro razvijen poljoprivredni kraj. Porodične farme su male, prosječno imaju po 14 hektara, ali su dobro opremljene pa su i visoko produktine. Svake godine se povećava broj oranica, ali je ipak najveći dio neplodan i močvaran. Otočani proizvode puno govedine i jaja, u posljednje vrijeme raste uzgoj svinja i proizvodnja mlijeka (najviše zbog sira).[3]
Za razliku od Shetlanda na Orkneyu nije baš osobito razvijeno ribarstvo.[3]
Nakon otkrića i eksploatacije nafte u Sjevernom moru, izgrađen je veliki terminal Flotta u zaljevu Scapa Flow, u koji se doprema nafta sa polja u moru Piper i Claymore. On je dao priliku za zaposlenje preostalim stanovnicima tog dijela otoka, koji je poprilično opustio. Pored tog otočani se bave i snabdjevanjem naftnih platformi, a u Kirkwallu postoji i helikopterski servis iste namjene.[3]
Povezanost arhipelaga sa škotskim kopnom je dobra jer postoje dnevni avionski letovi iz Kirkwalla za Glasgow, Edinburgh, Aberdeen i Inverness, a i dvije dnevne trajektne linije Stromness - Scrabster (preko kanala Pentland) i Aberdeen - Shetlandi koji pristaje u Kirkwallu.[3]
Izvori
uredi- ↑ „United Kingdom: Administrative Division” (engleski). City population. Pristupljeno 08. 12. 2014.
- ↑ „United Kingdom: Major Cities of Scotland” (engleski). City population. Pristupljeno 08. 12. 2014.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 „Orkney Islands” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 09. 12. 2014.
