1712
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1680-e 1690-e 1700-e – 1710-e – 1720-e 1730-e 1740-e |
| Godine: | 1709 1710 1711 – 1712 – 1713 1714 1715 |
| Gregorijanski | 1712. (MDCCXII) |
| Ab urbe condita | 2465. |
| Islamski | 1123–1124. |
| Iranski | 1090–1091. |
| Hebrejski | 5472–5473. |
| Bizantski | 7220–7221. |
| Koptski | 1428–1429. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1767–1768. |
| • Shaka Samvat | 1634–1635. |
| • Kali Yuga | 4813–4814. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4348–4349. |
| • 60 godina | Yang Voda Zmaj (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11712. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1712. (MDCCXII) bila je prijestupna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u utorak po julijanskom kalendaru. To je posljednja godina u kojoj se primjenjivao tzv. švedski kalendar.
- 9. 1. (29. 12. po j.k.) - Vojvoda od Marlborougha smenjen s funkcija, zvanično zbog optužbi za proneveru novca, u stvari deo kampanje protiv nastavka Rata za špansko nasleđe i protiv vigovaca.
- 25. 1. - Karlo VI stigao u Beč iz Frankfurta, odn. Španjolske.
- 29. 1. - Rat za špansko naslijeđe (RzŠN): u Utrechtu je otvoren kongres, koji će dogodine rezultirati mirom.
- 10 - 18. 2. - Pobuna naroda Huilliche na čileanskom otočju Chiloé.
- 18. 2. - Šest dana nakon supruge Marie-Adélaïde, od morbila umire i francuski prestolonaslednik Louis, vojvoda od Bourgogne. Nasleđuje ga petogodišnji sin Louis, vojvoda od Bretanje, koji je ubrzo i sam inficiran.
- 22. 2. - Ivan Adam I., knez Lihtenštajna, kupio Grofoviju Vaduz (preko 3/4 današnje Kneževine Lihtenštajn). Ivan Adam umire u lipnju, nasljeđuje ga Josip Wenzel I.
- 27. 2. - Umro je mogulski car Bahadur Shah I. Nasleđuje ga Jahandar Shah (do 1713), proglasio se i njegov brat Azim-ush-Shan, ali ubijen je u martu.
- 30. 2. (11. 3. po gregorijanskom) - Datum uveden u Švedskoj kako bi se dotadašnji švedski kalendar zamijenio julijanskim.
- 8. 3. - Mali vojvoda od Bretanje umire od morbila i puštanja krvi; prestolonaslednik je njegov dvogodišnji brat Luj, vojvoda od Anžua, koji je takođe bolestan ali uspeva preboliti uz pomoć guvernante, Madame de Ventadour - postaje Louis XV od Francuske 1715-1774.
- 8. 3. (kalendar?) - Na saslušanju pred Tajnim savetom, francuski dvostruki agent Antoine de Guiscard pokušao ubiti britanskog kancelara eksčekera Roberta Harleyja.
- 11. 3. - Hrvatski sabor u Zagrebu, bez većine, prougarskih, magnata: prihvaćen prijedlog biskupa Eszterhazyja da hrvatsko kraljevstvo prizna žensko naslijeđe dinastije Habsburgovaca - Hrvatska pragmatička sankcija.[1] Ugarski sabor je priznao žensko naslijeđe tek 1723. (→ Pragmatična sankcija).
- 6. 4. - Pobuna robova u New Yorku: ubijeno nekoliko belaca, pogubljeno više crnaca.
- 23. 4. - Umro pećki patrijarh Atanasije I, u oktobru ga nasleđuje mitropolit raški Mojsije Rajović (do 1726) - nasleđuje dug od blizu 100.000 aspri, Arbanasi su zahvatili najveći deo patrijaršijskih imanja[2].
- april-avgust - Toggenburški rat je građanski rat između protestanata i katolika u Švajcarskoj.
- 4. 5. - RzŠN, Cassardova ekspedicija: francuski gusar Jacques Cassard hara na portugalskim Zelenortskim ostrvima, nastavlja ka britanskim i holandskim ostrvima u Karibima (jul) i Surinamu (oktobar).
- 16. 5. - Karlovo pismo: obvezuje se za sebe i svoje nasljednike da će nepovrijeđene sačuvati "prava, privilegije i sloboštine" hrvatskoga kraljevstva.[3]
- maj - Izbija prvi rat između Indijanaca Fox i Francuza sa saveznicima (do 1716) - u pitanju je kontrola nad putevima trgovine krznom.
- 19. 5. - Petar Veliki premješta prijestolnicu Ruskog Carstva iz Moskve u Sankt Peterburg (do 1918).
- 22. 5. - Karlo VI se krunisao u Požunu za ugarsko-hrvatskog kralja, kao Karlo III.
- 24. 7. - Rat za špansko naslijeđe: Bitka kod Denaina je ubjedljiva francuska pobjeda maršala Villarsa nad saveznicima Eugena Savojskog, narednih meseci uzimaju natrag utvrde izgubljene zadnjih godina.
- kolovoz, početkom - Bosanski namesnik Ahmed-paša, uz pomoć skadarskog Tahir-paše Mahmudbegovića, prodire na Cetinje[4][5], vladika Danilo i Miloradović beže sa 500 ljudi preko mletačkog područja u Hercegovinu. Turci ruše manastir, ali se povlače i tada trpe veće gubitke. Boj na Carevu Lazu? [6][7] Crnogorci se "prvi put" frontalno sukobljavaju sa velikim turskim snagama.[8]
- 11. 8. - Mirom iz Aaraua je završen građanski rat u Švajcarskoj ("Četvrti zemaljski mir"): protestanti dobijaju prevlast, ali prava katolika se poštuju.
- kolovoz - Ugarski sabor udovoljio hrvatskom zahtjevu da se prizna pravna valjanost svim zaključcima hrvatskog sabora koje kralj sankcionira.
- 19. 8. - RzŠN: u Utrechtu zaključeno primirje u Španiji - pregovori se ubrzavaju.
- 7. 9. - Veliki sjeverni rat (VSR): Danci uzimaju Šveđanima Stade u Donjoj Saksoniji nakon opsade, kao i čitav Bremen i Verden.
- 30. 9. - VSR: Švedska transportna flota razbijena kod Rügena.
- 5. 11. - Filip V, kralj Španije se odriče prava na francusku krunu.
- 12. 11. - Umro je japanski šogun Tokugawa Ienobu, nasleđuje ga trogodišnji Tokugawa Ietsugu (1713-16), savetnik mu je Arai Hakuseki.
- 25. 11. - Mojsije Petrović stiže u Beograd kao novi mitropolit (do 1726. odn. '30.), a dabrobosanski postaje Melentije Umiljenović. U Beogradu i okolini će biti najviše manastira i parohija.[9] Ahmed-paša ove godine zatvorio crkvu u Sarajevu, kao i sveštenike, preti rušenjem i sečom - srpska opština plaća hiljadu dukata arslanija.[10]
- krajem godine - Crnogorci ponovo pojačavaju četničku akciju.[11]
- 20. 12. - U okviru odbrane Stralsunda u Pomeraniji, Šveđani su odneli pobedu nad Dancima i Saksoncima kod Gadebuscha. Magnus Stenbock je proizveden u maršala.
- Defterdar upućen iz Carigrada preuzeo beogradsku haznu (blagajnu) - ranije je bilo dosta zloupotreba u vojničkim platama i penzijama. U ovo vreme muslimanska raja iz Bosne se u Beogradu upisuje u erlije i kod kuće odbijaju plaćanje desetka; mnogi se u carstvu upisuju u janičare da bi izbegli obaveze i namete[12]
- Ali-beg Ibrahimhanzade, potomak Mehmed-paše Sokolovića, dobio je po treći put carski ferman da se janičari isele iz Jeni-hana, pašine zadužbine u Beogradu, namenjene mostu u Višegradu.[13]
- 1712-15 - Ugarski sabor pristao na osnivanje stajaće kraljevske vojske u Ugarskoj i plaćanje poreza za njeno održavanje, ali samo od strane kmetova; Ugarska komora je podređena kralju a ne Bečkoj komori, ima upravu nad novim krajevima osim Vojne krajine[14]
- Lika i Krbava, umjesto dvorskoj Komori, podređeni Krajini.[15] tj. Karlovačkom generalatu, kako je narod i želio, nakon što je carska komisija utvrdila da se "ne može savjetovati, da se ovaj divlji narod, tako skoro i najmanje optereti kontribucijom, glavarinom ili drugim nametima".[16] Pobuna ipak ima i narednih godina.
- Umro Atanasije Ljubojević pravoslavni episkop na području Like i Banije - dogodine ga nasleđuju Dionisije Ugarković (Kostajnička eparhija) i Danilo Ljubotina (gornjokarlovačka). Istovremeno se nameće unijatski vladika Rafailo Marković.[17]
- 1712-13 - Srbi oko Ludbrega i Bisaga u stanju permanentne bune, jer se protive pokušajima Hrvatskog sabora da naplati kontribuciju (na vlastelinstvu Ludbreg-Rasinja ih podržavaju ban Adam Baćanj (?) i majka grofica Eleonora).[18]
- Britanski inženjer Thomas Newcomen izrađuje Newcomenovu parnu mašinu, prvi praktični uređaj uređaj koji koristi paru za obavljanje mehaničkog rada; uređaj se koristi za ispumpavanje vode iz rudarskih jama u Black Countryju.
- John Arbuthnot kreirao lik Johna Bulla, kao simbol Britanije.
- Otkriveno jedno od Novosibirskih otoka.
- Edmond Halley i Isaac Newton piratizovali nedovršeni Flamsteedov katalog zvijezda - prva pojava Flamsteedove oznake.
- Nemački preduzetnik Johann Bessler, zvani Orffyreus, prikazuje svoj prvi "samohodni točak" - u njegove tvrdnje su poverovali i neki ugledni naučnici.
- 24. 1. - Fridrik II. Veliki, kralj Pruske († 1786)
- 28. 1. - Tokugawa Ieshige, šogun Japana († 1761)
- 14. 6. - Sayat-Nova, armenski pjesnik († 1795)
- 28. 6. - Jean-Jacques Rousseau, švajcarski filozof, književnik i politički teoretičar († 1778)
- 12. 2. - Marie-Adélaïde de Savoie, majka Louisa XV (* 1685)
- 18. 2. - Louis de Bourbon, duc de Bourgogne, francuski prestolonaslednik (* 1682)
- 22. 2. - Nicolas de Catinat, maršal Francuske (* 1637)
- 27. 2. - Bahadur Šah I, mogulski car Indije (* 1643)
- 18. 4. - Louisa Maria Stuart, najmlađe dete Jamesa II (* 1692)
- 23. 4. - Patrijarh srpski Atanasije I
- 11. 6. - Louis-Joseph de Vendôme, francuski vojskovođa (* 1654)
- 16. 6. - Ivan Adam I., knez Lihtenštajna (* 1662)
- 4. 7. - Johann Kasimir Kolb von Wartenberg, prvi pruski premijer (* 1643)
- 12. 7. - Richard Cromwell, bivši Lord Protektor (* 1626)
- jul - Baltadži Mehmet-paša, bivši veliki vezir
- 14. 9. - Giovanni Domenico Cassini, astronom (* 1625)
- 15. 9. - Sidney Godolphin, 1. erl od Godolphina, britanski državnik (* 1645)
- 12. 11. - Tokugawa Ienobu, šogun Japana (* 1662)
- 15. 11. - James Hamilton, 4. vojvoda od Hamiltona, škotski plemić (* 1658)
- Atanasije Ljubojević, episkop Gornje Krajine (* ca. 1635)
- Sabit Alaudin Užičanin, pjesnik (* ca. 1650)
- ↑ Historija n. J. II, 1020
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 536-7
- ↑ Historija n. J. II, 1022
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 29
- ↑ Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine. rastko.rs
- ↑ Historija n. J. II, 1256
- ↑ Sveti Petar Cetinjski, Kratka istorija Crne Gore. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 34
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 538
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 30
- ↑ Oslobođenje Crne Gore. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 13
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 15-16
- ↑ Historija n. J. II, 866
- ↑ Historija n. J. II, 1005
- ↑ Historija n. J. II, 1045
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 184
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 190
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)
