Latvijska legija
Latvijska ili Letonska legija (latvijski: Latviešu leģions)), službeno Latvijska SS dobrovoljačka legija (latvijski: Latviešu SS brīvprātīgo leģions); Šablon:Lang-Lettische SS-Freiwilligen-Legion), je bila vojna formacija njemačkog Waffen SS-a, sastavljena od Latvijaca, koja se u Drugom svjetskom ratu borila protiv Sovjeta i njihovih saveznika na Istočnom frontu.
Osnovana je 1943. godine, nakon što je poraz u staljingradskoj bitci potakao dotada tome nesklone nacističke vlasti da kao ljudstvo u borbi protiv Sovjeta koriste stanovništvo u okupiranoj Latviji i drugim baltičkim državama. Usprkos imena, većina pripadnika Legije nisu bili dobrovoljci nego prisilno regrutirani; njemačka propaganda je, sa druge strane, nastojala Legiju opisati kao branitelja Latvije od Sovjeta, odnosno iskoristiti antisovjetsko raspoloženje stvoreno strahovladom tokom jednogodišnje sovjetske vlasti nakon aneksije kojom je 1940. likvidirana predratna latvijska država.
Legija se sastojala od dvije divizije - 15. (1. latvijske) i 19. SS grenadirske divizije (2. latvijske). 15. divizija se borila u okviru Grupe armije Centar te je u ljeto 1944. godine, nakon što je u ljeto 1944. teško stradala u operaciji Bagration, poslana na reogranizaciju u Njemačku gdje će se na kraju predati zapadnim saveznicima. 19. divizija, koja je sudjelovala u opsadi Lenjingrada se 1944. godine povukla u tzv. Kurlandski džep koga će držati do samog kraja gdje će se predati Sovjetima u maju 1945. godine.
Latvijska legija je nakon raspada SSSR i obnove latvijske nezavisnosti postala predmetom velikih kontroverzi kako u latvijskoj, tako i u međunarodnoj javnosti. Veliki dio današnjih Latvijaca njene pripadnika drži herojima i patriotskim borcima za slobodu Latvije, a to se odrazilo kada su 1998. latvijske vlasti službeno proglasile Dan sjećanja na latvijske legionare koji se otada obilježava svečanim marševima po ulicama latvijskih gradova; prema takvim shvaćanjima, Legija, iako je bila dio Waffen SS-a, na Nürnberškom procesu proglašenom zločinačkom organizacijom, nije mogla biti odgovorna za nacističke ratne zločine, s obzirom da je osnovana nakon što je u okupiranoj Latviji Holokaust već bio dovršen, a sama Legija djelovala isključivo na fronti protiv Crvene armije, a ne u pozadini protiv civila. Sa druge strane, samo korištenje nacističkih znamenja, ali i činjenica da je dio ljudstva Legije ranije ipak sudjelovao u Holokaustu kao dio tzv. Arajs Kommandoa, je izazvalo kritike u dijelu latvijske, a pogotovo u međunarodnoj javnosti. Pod međunarodnim pritiscima je 2000. Latvija ukinula službeno slavljenje Dana sjećanja, te se marševi otada održavaju kao privatna manifestacija. Na njima obično sudjeluju pripadnici latvijske desnice uključujući pripadnike radikalno desnih sranaka, a ponekad izazivaju i kontra-demonstracije sljedbenika antifašističke ljevice i stranaka koje okupljaju Ruse i druge ne-Latvijce. Službena Rusija je, pogotovo tokom posljednjih godina, nakon što su pogoršani odnosi sa Zapadom, Legiju i njeno javno slavljenje često koristila u propagadne svrhe kako bi asocijacijom jedne od članica uz nacizam ocrnila NATO-pakt i Evropsku uniju.
- Feldmanis, Inesis; Kangeris, Kārlis. „The Volunteer SS Legion in Latvia”. Ministry of Foreign Affairs of Latvia. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-04. Pristupljeno 16. V 20107.
- „Latvian Dilemma in a Foreign War”. Online exhibition. Museum of the Occupation of Latvia. Arhivirano iz originala na datum 2008-03-30. Pristupljeno 2008-12-06.
- „Latvian soldiers in armies of occupying countries and their battle routes in 1941-1945”. Museum of the Occupation of Latvia. Pristupljeno 7. III 2009.[mrtav link] Map (in Latvian)
- „Latvian Legion”. Ministry of Defence of Latvia. Pristupljeno 9. III 2014.