Jump to content

ၼႃႈႁူဝ်ႁႅၵ်ႈ

လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၼၼ်ႉမႃး

ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ႁပ်ႉတွၼ်ႈယူႇဢေႃႈ။

ယၢမ်းၼႆႉ လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် ၽႃႇသႃႇတႆး မီးၵႂႃႇ 13,728 ႁူဝ်ယဝ်ႉ။

ၼႃႈလိၵ်ႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးတႆႈ တီႈ ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉၶ် ၼႃႈလိၵ်ႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးတႆႈ တီႈ တုၺ်ႉတႃႇ ၶွင်ႉ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးတႆး တီႈ တႄႇရီႇၵရမ်ႇ ၼႃႈလိၵ်ႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးတႆႈ တီႈ ဢိၼ်ႇသတႃႇၵရမ်ႇ

Having problems reading this page? Fonts are available here or here.

လွင်ႈတၢင်းၶိုၵ်ႉတွၼ်း

ၸွမ်ပိဝ်ၸိုင်ႈတႆး

ဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး ဢမ်ႇၼၼ် ဝၼ်းမိူင်းတႆး ဢမ်ႇၼၼ် ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး ၼႆႉ တီႈတေႉမၼ်း ပဵၼ်ဝၼ်းမိူဝ်ႈတွင်းမၢႆလွင်ႈဝၼ်းထီႈၸဵတ်း၊ လိူၼ်ထူၼ်ႈသွင်(ၾႅပ်ႇပႂႃႇရီႇ) ပီႊ 1947 ၼီႈ တီႈဝဵင်းပၢင်လူင် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း၊ ဢၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ်ၸုမ်းတႆး၊ ၶၢင်၊ ၶျၢင်း ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း တႄးႁူတ်ႈသၼ်လွႆၶဝ် လႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၽွမ်ႉၸႂ်ၵၼ် တႃႇႁူမ်ႈႁွမ်းဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃႈတီႈၶုၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တၢင်းလမ်ႇလွင်ႈဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး

7. 2. 1947 ၼီႈၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းလၢၵ်ႈလၢႆးလူင်ဝၼ်းၼိူင်ႈ ၼႂ်းပိုၼ်းတႆးပၢၼ်မႂ်ႇ။ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်တင်ႈလၵ်းထၢၼ်သၢၵ်ႈသေႇ ဢၼ်ၸႅင်ႈၼႄလႆႈဝႃႈ တႆးပဵၼ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းလူင်ဢၼ်ၼိူင်ႈ ဢၼ်ႁူႉပွင်ႇလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ။ ပဵၼ်ဝၼ်းပိူင်းၼႄဝႃႈ တႆးမီးၸိူဝ်ႉမီးၶိူဝ်း၊ မီးမၢၼ်ႈမီးမိူင်း၊ ပဵၼ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းမေႃၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ဢၼ်တႄႇတင်ႈလႆႈၸိုင်ႈမိူင်း၊ မီးလူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈ၊ မီးတုင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸွမ်ပိဝ်ၸိုင်ႈမိူင်း၊ မီးၽဵင်းၵႂၢမ်းၸွမ်ပိဝ်တုင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶေႃၶေႃႈ ဢၼ်တူဝ်ႈတၼ်းၸႅင်ႈၼႄဝႃႈ ပဵၼ်ၶိူဝ်းလွတ်ႈလႅဝ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶီႈၶႃႈတႂ်ႈမိုဝ်းၽႂ်။ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်တႅပ်းတတ်း သုၼ်ႇတၢင်းၽွၼ်းပၢင်ႈ လွင်ႈလီလွင်ႈၸႃႉ တႃႇပိုၼ်းတႆးမႃးဝၼ်းၼိူင်ႈ။ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်ဢမ်ႇလီလူင်လီလိုမ်းပႅတ်ႈ၊ ပဵၼ်ဝၼ်းထုၵ်ႇလီဢဝ်ယိုင်ႈယႂ်ႇတႃႇထၢတ်ႈၸႂ် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းယူႇတႃႇသေႇၼၼ်ႉဝၼ်းၼိူင်ႈ။ ပဵၼ်ဝၼ်းၵၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၶိူဝ်းၵူၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆးတင်းလၢႆ ၵူႊလၢႆလၢႆၶိူဝ်း လႆႈၸႂ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ် ပဵၼ်ၼမ်ႉၼိူင်ႈၸႂ်လဵဝ်မႃးၼၼ်ႉဝၼ်းၼိူင်ႈ။ ပဵၼ်ဝၼ်း်ၸဝ်ႈၶႆႈၾႃႉၸိုင်ႈတႆးတင်းလၢႆ ႁူမ်ႈပႃးၵူၼ်းမိူင်းပတ်းပိုၼ်ႉတင်းသဵင်ႈ မေႃၽွမ်ႉႁူမ်ႈလႆႈၸႂ်ၵၼ် တႃႇၵေႃႇတင်ႈပဵၼ်လုမ်းလူင်တႅၼ်းၽွင်းမိူင်းတႆးလႄႈလိူၵ်ႈဢဝ်လႆႈၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်တၢင်တူဝ်မိူင်းတႆး (လူင်ပွင်ႊၸိုင်ႈတႆးတူဝ်ႈတၼ်း)ဝႆႉထႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈၸႂ်ႈ။ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်မၵ်းမၼ်ႈလႆႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ တႃႇၵေႃႇတင်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၶိူဝ်းတႄးႁူတ်ႈသၼ်လွႆၼၼ်ႉၵေႃႈၸႂ်ႈ။ ပဵၼ်ဝၼ်းတမ်းမၼ်ႈလႆႈၸႂ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ တႃႇၸင်ႈၸႂ်ဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃႈ ပုၼ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵေႃႈၸႂ်ႈယဝ်ႉ။

(ထႅင်ႈ...)

ၶၢဝ်ႇ

ဢွၼ်ၵၼ်ၼႄၵၢင်ၸႂ် သၢၼ်ၶတ်းၸဝ်ႈဢၢမ်းၼၢတ်ႈသိုၵ်း တီႈႁိမ်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်း ၸႄႈမိူင်းယၢင်း (2021 ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 9)
ဢွၼ်ၵၼ်ၼႄၵၢင်ၸႂ် သၢၼ်ၶတ်းၸဝ်ႈဢၢမ်းၼၢတ်ႈသိုၵ်း တီႈႁိမ်း လုမ်းတႅၼ်းၽွင်း ၸႄႈမိူင်းယၢင်း (2021 ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 9)

ၶႅပ်းႁၢင်ႈၶိုၵ်ႉတွၼ်း တႃႇမိူဝ်ႈၼႆႉ

ၼႂ်းႁေႃၸဝ်ႈၾႃႉ သီႇပေႃႉ၊ ၸိုင်ႈတႆး

ၼႂ်းႁေႃၸဝ်ႈၾႃႉ သီႇပေႃႉ၊ ၸိုင်ႈတႆး

Photo credit: Adam Jones

လွင်ႈဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး

ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ၼႆႉ ပဵၼ်ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇ ဢၼ်ၵူၼ်းတင်းၼမ် ႁူမ်ႈၵၼ် တႅမ်ႈထတ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸႂ်ႉတိုဝ်းဝႆႉ ဝႅပ်ႇယၢင်ႇ ဝႅပ်ႉသၢႆႉ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ဝီႇၶီႇ ၼၼ်ႉသေ သၢင်ႈႁႂ်ႈ တႃႇၵူၼ်းတင်းၼမ် ႁူမ်ႈၵၼ် တႅမ်ႈထတ်းလႆႈၼၼ်ႉ။ ၵူၼ်းတင်းၼမ် ဢွၼ်ၵၼ် တႅမ်ႈထတ်းမူၼ်ႉမႄးသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး တိူဝ်းလီသေဢွၼ် တွၼ်းလိူဝ်သေၵဝ်ႇယူႇယဝ်ႉ။ တီႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးတႆးၼႆႉ တေလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၾွၼ်ႉၸိူဝ်းဢၼ် သၢင်ႈၸွမ်း လၵ်းၸဵင်ယူႇၼီႇၶူတ်ႉ 5.2 သေ တႅမ်ႈလႆႈ ထတ်းလႆႈယူႇဢေႃႈ။

တၢင်းၸွႆႈထႅမ်

  • ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးၼႆႉ ၸႂ်ႉၾွၼ်ႉယူႇၼီႇၶူတ်ႉဢၼ်လႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ၸၢင်ႈတႅမ်ႈၸၢင်ႈလူလႆႈယူႇ။
  • ၸိူဝ်းတွၼ်ႈတႃႇ ၽူႈပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇတႆးၶဝ်ၼၼ်ႉ လိူၵ်ႈ "Translation" တီႈ "လွင်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ" ဢၼ်မီးတီႈၸဵင်ႇၼိူဝ် ၽၢႆႇၶႂႃ ၼၼ်ႉသေ ဢဝ်တင်းၸွႆႈထႅမ် Translation Tool သေၵေႃႈ ပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇလႆႈယူႇၶႃႈ။
  • ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ လၢႆးလေႃးတူဝ်လိၵ်ႈဝေႃးႁၢၼ် တူဝ်လိၵ်ႈတႆး သေ ၸၢင်ႈၵႂႃႇတူၺ်းလႆႈတီႈဝေႃးႁၢၼ်တႆး ၼႆႉလႆႈယူႇ။
  • တွၼ်ႈတႃတူၺ်း ပိူင်ယၢင်ႇလႄႈ တွၼ်ႈတႃႇ ပွင်ၸႂ်လႆႈငၢႆႈငၢႆႈၼၼ်ႉ လူတူၺ်း ႁူဝ်ႁႅၵ်ႈ ဢွၼ်တၢင်းလႄႈ။
  • ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးတႆးၼႆႉ မီး ပဝ်ႉမၢႆႁႃႈယိူင်ႈ ယဝ်ႉ။
  • ပေႃးမီးလွင်ႈလူဝ်ႇထၢမ် ထၢမ်တီႈ ၼႃႈလိၵ်ႈၼႆႉလႄႈ။
  • ပေႃးလူဝ်ႇတၢင်းၸွႆႈထႅမ်ၼႆႉ ၵႂႃႇတီႈ ၼႃႈလိၵ်ႈဢၼ်ၼႆႉလႄႈ။
  • ပေႃးလူဝ်ႇမႄးထတ်း၊ လူဝ်ႇႁုပ်ႈပွတ်း ၼႆၸိုင် တူၺ်းတီႈ ႁူဝ်ႁုပ်လွင်ႈမႄးထတ်းလႄႈ။
  • ပေႃးၶႂ်ႈၸၢမ်းတူၺ်းၼႆႉ ၸႂ်ႉ ၼႃႈလိၵ်ႈဢၼ်ၼႆႉ သေ ၸၢင်ႈႁဵတ်းတူၺ်း လွင်ႈၸၢမ်းမႄးထတ်းၼႃႈလိၵ်ႈ လႆႈယူႇ။
  • ပေႃးၶႂ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း လွင်ႈမႄးထတ်း ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်ၼႆၸိုင် လူတူၺ်း ၼႃႈလိၵ်ႈၼႆႉလႄႈ။
  • ပေႃးၶႂ်ႈပၼ်တၢင်ႇႁၼ်ထိုင်တၢင်ႇၸိူဝ်း၊ တွၼ်ႈတႃႇ လွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၼႆ ၶဝ်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းလႆႈတီႈ လၢၼ်ႉၼမ်ႉၼဵင်ႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးတႆး (ဢမ်ႇၼၼ်) ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉၶ် ဝီႇၶီႇတႆးလႆႈယူႇၶႃႈ။

ကဏ္ဍအညွှန်း

ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး • ပၢႆးမိူင်း • ပၢႆးပႆႇၺႃႇ • ပထဝီႇ • ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း • ၾိင်ႈငႄႈ • ၵူၼ်းၶိူဝ်း‎ • ပိုၼ်း • ပိုၼ်းတူဝ် • ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်း

ပၢႆးယူႇလီၵူၼ်းမိူင်း • ပၺ်ႇၺႃႇယႃႈယႃ • ယႃႈယႃ • တၢင်းပဵၼ်

ၶရိသျၢၼ်ႇ • ၵျဵၼ်း • ၵျူး • သိၵ်ႉၶ် • ပုတ်ႉထ • ႁိၼ်ႇတူ • ဢိတ်ႇသလၢမ်ႇ

ပၢႆးတူဝ်မီးၸႂ် • ပၢႆးထၢတ်ႈ • ပၢႆးလႅင်လၢဝ် • ပၢႆးလိၼ် • ပၢႆးတူၼ်ႈ • ပၢႆးႁၢင်ႈ • ပၢႆးသတ်း

ဝၵ်း • ၽဵင်းၵႂၢမ်း • ၵဵမ်း • လိၵ်ႈလၢႆး • ပၢႆးလဝ်ႇမူၼ်ႈ • ငဝ်းတူင်ႉ • ပၢႆးၸၼ်ႁၢင်ႈ • ႁွင်ႈၼႄပိုၼ်း • ပွႆးလၢမ်း • ဝိသုၵႃႇ • ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ • ပၢႆးမွၼ်း • ပၢႆးလဵၼ်ႈႁႅင်း

ၶွမ်ႇပျူႇတိူဝ်ႇ • လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇ • သွပ်ႉၾ်ဝႄးရ် • ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ • ဢီလႅတ်ႉထရေႃးၼိတ်ႉ • ဢႅၼ်ႇၵျိၼ်ႇၼီႇယႃႇ

လူၵ်ႈ • ၵမ်ႇၽႃႇ • လိုမ် • (ဢႃႇမႄႇရိၵၸၢၼ်း • ဢႃႇမႄႇရိၵႁွင်ႇ • ဢႃႇၾရိၵ • ဢေးသျႃး • ဢႅၼ်ႇတၢၵ်ႈတီးၵႃႈ • ယူးရူပ်ႉ • ဢေႃႉသထရေးလီးယႃး) • ဢူဝ်းသီးၼီးယႃး • လွႆ • မိူင်း • ပၢင်ႇလၢႆႇ  • မႄႈၼမ်ႉ • ဝဵင်း • ၼမ်ႉ • ၼွင်

ပၢႆးၵူၼ်း • ပၢႆးပႆႇၺႃႇ • (ႁူင်းႁဵၼ်း • ၶေႃးလဵၵ်ႉ • ၸၼ်ႉၸွမ်) • ၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵူၼ်း • မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်း • ပၢႆးသၽႃႇဝ • ပၢႆးဝူၼ်ႉ • ပၢႆးၽႃႇသႃႇ • ပၢႆးမၢႆမီႈ • ၶိူဝ်းၵူၼ်း • လွင်ႈသွၼ်ႉမိင်ႈ • ပၢႆးမိူင်း

ပၢႆးပႆႇၺႃႇၶူၼ်ႉၶႂႃႉလွင်ႈၵဝ်ႇမွၼ် • ပၢၼ်မၢၵ်ႇႁိၼ် • ပၢၼ်ၼမ်ႉၶႅင် • ပၢၼ်လဵၵ်း • ဢီးၵျိပ်ႈပၢၼ်ၵဝ်ႇ • ပၢၼ်လပ်းသိင်ႇ • ပၢၼ်ၵၢၼ် • ပၢၼ်ရီၼေးသွၼ်ႇ • ဢႅမ်ႇပႃႇရႃႇဢိင်းၵလဵတ်ႈ • သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈၼိုင်ႈ • သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင် • ပိုၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ • သိုၵ်းယဵၼ်

ဝီကီပီးဒီးယား၏ ညီအစ်မ ပရောဂျက်များ

ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇမီႇတီႇယႃႇ ၾွင်ႇတေးသျိၼ်း ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းပရႁိတ ဢၼ်ဢမ်ႇဢဝ်ၼမ်ႉမျၢတ်ႈၼမ်ႉတွၼ်း ၼၼ်ႉ တၢင်ႇၶိုၼ်ႈဝႆႉသေ ဢၼ်ပဵၼ် ပရေႃးၵျႅတ်ႉ တၢင်ႇၸိူဝ်းၵေႃႈ တၢင်ႇၶိုၼ်ႈဝႆႉယူႇ။

ဝီကီပီးဒီးယား ဘာသာစကားများ

ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်ၼႆႉ ဢဝ် ၽႃႇသႃႇတႆးသေ တႅမ်ႈဝႆႉဢေႃႈ။ တႄႇမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈ 2008 (2008) ၼၼ်ႉသေ တေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ် လွင်ႈတၢင်းတင်းသဵင်ႈ မီးဝႆႉယူႇ 13,728 ဢၼ်ယဝ်ႉ။ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်ဢဝ်ၽႃႇသႃႇတၢင်ႇၸိူဝ်း တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈတူၺ်းလႆႈယူႇၶႃႈ။ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်ပွင်ႈလိၵ်ႈၼမ်သေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ၼႄဝႆႉပၼ်ၽၢႆႇတႂ်ႈၼႆႉယူႇ။-

shn: