Puurrâmrääsi

Puurrâmrääsi; Angelica archangelica; (Linnaeus)
Tieđâlâš luokittâllâm
Doomeen	Sellâvááimusliih Eucarya
Kodde	Šadoh Plantae
Vyelikodde	Pocceešadoh Tracheobionta
Tävgi	Siemâšadoh Spermatophyta
Vyelitävgi	Čiähásiemmânsiih Angiospermae
Luokka	Olmâkyevtalgâlostâsiih Eudicots
Lahko	Apiales
Hiäimu	Pocceerääsih Apiaceae
Suuhâ	Angelica
Šlaajâ	archangelica

Puurrâmrääsi (Angelica archangelica) lii Euroopist tiättojeijee šaddo, mii kulá pocceeraasijd. Puurrâmrääsi lii Tave-Suomâ stuorrâ já njävhis pocceerääsi. Tot váátá lahtâ eennâm, mast láá raavvâdamnâseh. Tot šadda tuodârkuávluin, juuvâ- já jävririddoin. Puurrâmrääsi lii kyevti- teikkâ kuulmâihásâš, já tot jáámá liäđđum maŋa.^[1]

Puurrâmrääsi suomâkielân já eres sämikieláid

suomâkielân: väinönputki
orjâlâškielân: olbmoborranrássi
nuorttâlâškielân: poorrâmrääʹss

Kiävttu sämmilij kulttuurist

Puurrâmrääsist lii ennuv C-vitamiin. Puurrâmrääsi lii lamaš merhâšittee šaddo sämmilijd já ubâ šaddo ruottâsijn kukkáid kevttui. Tot kevttui njaddon, purrâmâššân já talhâsin. Koškes ruotâs kevttui talhâsin, verdi, loostah, já liäđuseh porrojii. Veerdi lii times liäđđumääigi räi, já tom kalga-uv nuurrâđ purrâmâššân ovdil tom. Talhâsin sämmiliih kevttii puurrâmrääsi eromâšávt kumeštâstaavdâin já čuávjivaaivijn.^[1]

Kiđđâkeessiv puurrâmrääsi nuorâ veerdih porrojii nuhtán já puásuipaimâneh läävejii tuálvuđ kiđđuv ruottâsijd nisonáid skeŋkkân. Sämmiliih pieijii liäđusijd suvrâmiälkán já vuoššii tom. Nuorâ vuoššum loostah piäijojii miälkán já toh vyerkkejuvvojii käldei, kost toh urruu kiiđâ räi. Sämmiliih láá vuoššâm puurrâmrääsist já sukkârist hilo.^[1]

Puurrâmrääsi kevttimmáhđulâšvuođah láá vijđáseh. Viehâvis smaakâ tááhust tot lii pyeri njados, saalaat-, purrâmâš-, juhâmuš- já pajalâsraavvâdaamnâs. Siemânijd puáhtá kuškâdiđ já kevttiđ siämmáánáál ko ruottâsijd-uv. Loostâid kannat nuurrâđ kiđđuv ovdilgo smakkâ kiävru.^[1]