2014

Kalännere
Gregorioansken Kalänner	2014 MMXIV
ab urbe condita	2767
Armeensken Kalänner	1463 ԹՎ ՌՆԿԳ
Chineesken Kalänner	4710 – 4711 庚巳 – 辛午
Äthiopisken Kalänner	2006 –2007
Hebräisken Kalänner	5774 – 5775
Hindu-Kalännere
- Vikram Samvat	2069 – 2070
- Shaka Samvat	1936 – 1937
Iroansken Kalänner	1392 –1393
Islamisken Kalänner	1436 –1436

Foarfaale

• 25. Januoar: Hery Rajaonarimampianina wäd die näie Präsident fon Madagaskar.
• 8. Februoar: Ätter dät bekoand wuuden is, dät hie fermoudelk Bäidens-Pornografie kooped häd, lait Sebastian Edathy "uut suundegaidelke Gruunde" sien Boantje as Ouoardenden in dän Düütsken Buundesdai deel.
• 22. Februoar: Dät Ukrainiske Parlemänt ferkloort unner dän Ienfloud fon do Euromaidan-Protäste ju Ousättenge fon Präsidänt Wiktor Janukowytsch.
• Februoar: Ju Krimkrise begint. Ap ju Krim wollen do Russen maast tou Ruslound, wilst do Minnerhaide (foaraaln Ukrainere un Krimtataren) ljauer bie ju Ukraine blieuwe moaten. In dän Twist häbe wäil Troppen uut Ruslound do pro-ruske "Säärmferdäägengs-Eenhaide" strääwich stöänd, uk wan Ruslound dät löägent.
• 8. Meerte: Bie dän Malaysia-Airlines-Floach 370 ferswindt n Fljooger fon dän Typ Boeing 777 sunner Spuuren, een internatsjoonoale Säik-Aktsjoon wäd ap do Beene stoald.
• 13. Meerte: Ju Autonome Republik Krim ferkloort hiere Uunouhongegaid fon ju Ukraine.
• 16. Meerte: Een internasjonoal maasttieds nit anärkoande Foulksoustämmenge ap ju Krim gungt so uut, dät ju tou Ruslound kuume skäl.
• 18. Meerte: Ju Krim stoalt dän Andraach, in ju Ruske Föderatsjoon apnuumen tou wäiden.
• 21. Meerte: Mäd dät Gultichwäiden fon aan Ferdraach is ju Krim uut ruske Sjuchtwiese Deel fon Ruslound.
• 2. Moai: Ju ukrainiske Armee gript Staalengen fon ju pro-ruske "Foulksmiliz" in dät aastukrainiske Slowjansk oun. Jo skjoote mäd loodige Woapen tourääch un skjoote uk twäin Hoochskruuwere deel.
• 11. Moai: In ju Oblast Donezk un ju Oblast Luhansk in dät Aaste fon ju Ukraine rakt dät een Foulksoustämmenge uur een nit naier bestimde stoatelke Oainstoundegaid as "Foulksrepublik Donezk" blw. "Foulksrepublik Lugansk" (Luhansk mäd "h" is ukrainisk, mäd "g" is rusk). Oustämd wäide kon bloot in wäkke Steeden, buppedät is ju Oustämmenge uunkontrollierd un kon falsked wäide.
• 16. Moai: In Libyen beginne do Striedkrääfte fon dän internasjonoal nit ounärkoande Moachthääber Chalifa Haftar in ju Stääd Bengasi mäd een Offensive juun islamistiske Milizen as Ansar al-Scharia, wiermäd alwier aan Burgerkriech in Libyen begint.
• 17. Moai: Die internasjonoal nit ounärkoande Moachthääber Chalifa Haftar ferkloort dät Parlemänt fon ju internasjonoal ounärkoande libyske Regierenge in Tripolis foar ousät un kwäd, dät Tripolis bolde befräid weese skuul.
• 18. Moai: Chalifa Haftar sien Striedkrääfte griepe ju libyske Haudstääd Tripolis oun un konnen 40 Ouoardende fon dät Parlemänt juust so as groote Deele fon do Striedkrääfte ap hiere Siede brange. Haftar smit ju internasjonoal ounärkoande Regierenge foar, dät jo niks juun islamistiske Terror-Organisatsjoonen dwo.
• 22. bit 25. Moai: Europaköär.
• 25. Moai: Ju Präsidäntskupsköär in ju Ukraine kon in Deele fon do Oblaste Luhansk un Donezk nit truchfierd wäide. Winner is Petro Poroschenko.
• 23. Moai: Pyt Kramer moaket sien Foarmenwoudebouk deer eepentelk.
• 10. Juni: Ju islamistiske Organisatsjoon ISIS, kuut leeter uumebenaamd as IS (Islamisken Stoat), nimt in ne groote Offensive ju Grootstääd Mossul in't Noude fon dän Irak ien.
• 29. Juni: Ju Terror-Organisatsjoon Islamisken Stoat, in't foaren as ISIS bekoand, ropt in do ärooberte Rebätte fon Syrien un dän Irak een Kalifoat uut, die sälwenbenaamde Kalif is die Terroristenboas Abu Bakr al-Baghdadi, die sik nu "Kalif Ibrahim" naamt.
• Juni: Die IS is kuut deerfoar, Bagdad ientouniemen, man hie kon ouweerd wäide.
• 5. Juli: Ukrainiske Troppen ärooberje ju in't Foaren fon pro-ruske Separatisten besätte Stääd Slowjansk tourääch.
• 13. Juli: Düütsklound wint ju Foutbaal-Waareldmäästerskup in Brasilien.
• 17. Juli: N Fljooger fon ju Malaysia-Airlines mäd 298 Moanskene wäd uur ju Aastukraine nai bie dät Skeed ätter Ruslound fon ne Buk-Rakete deelskeeten. Wäkke fon do bee Kriechspaatäie deer foar ju Feroantwoudenge häd, wäd nit bekoand.
• 8. August: Ju Epidemie fon dät Ebola-Fäiber in't Wääste fon Afrikoa wäd fon ju WHO foar n internasjonoalen Suundegaids-Noodfaal ferkloort.
• 15. September: In't kurdiske Noude fon Syrien begint ju Slacht uum Kobanê. Do Terroristen fon dän Islamiske Stoat wollen Kobanê (kurdisken Noome, arabisk: Ain al-Arab) ärooberje un do kurdiske Foulksferdäägengseenhaide (YPG) ferdäägenje ju Stääd.
• 10. Oktober: Die Inder Kailash Satyarthi un dät soogentienjierige pakistoanske Wucht Malala Yousafzai kriege foar hiere Moite uum Bäidensgjuchte, foaraaln dät Gjucht ap Bieldenge, dän Nobelpries foar dän Free. Yousafzai is ju jungste Persoon, ju dän Pries bit do kriegen häd.
• 12. November: Die Lounder Philae, die fon ju Sonde Rosetta uutsät wuuden is, loundet ap dän Komeet Tschurjumow-Gerassimenko. Dät is dät eerste Moal, dät n Ruumtefoartjuuch ap n Komeet loundet.
• 5. Dezember: Mäd ju Köär fon Bodo Ramelow toun Ministerpräsident fon dät Lound Thüringen roaket foar't eerste Moal n Politiker fon juu Paatäi Ju Linke düsse Staalenge.
• 8. Dezember: Ne Demonstratsjoon fon ju sänt Oktober 2014 agierjende Burgerbewäägenge PEGIDA mäd sowät 10.000 Deelniemere in Dresden bräkt in ju Sälskup ne Debatte uur düsse Gruppe un hiere Stöänere uut. Foar fuul Ljuude jäldt Pegida as Froamdenfäindelk.

• 13. Dezember: Ju 20. UN-Klimakonferenz in dät peruoanske Lima eendet ätter Ferloangerenge sunner toufreestaalende Uureenkumst.
• 17. Dezember: Kuba un do Fereende Stoaten moakje eepentelk, dät jo wier ne diplomoatiske Ferbiendenge un n normoal Ferhooldnis twiske hiere Stoaten apgjuchte wollene.
• 19. Dezember: As Reaktsjoon ap n Terror-Ounsleek in Peschawar mäd 148 Doode be'eendet Pakistan ju Uutsättenge fon ju Doodesstroafe foar Faale fon Terroristiske Honnelengen.
• 31. Dezember: Amtelk Eende fon dät Iensätten toun Kamp un deelwiese Ouluukenge fon buutloundske Troppen uut Afghanistan; 13.500 Suldoaten uut moorere Stoaten skällen oaber faktisk in Afghanistan blieuwe.

Stuurwen

• 11. Januoar: Keiko Awaji, japoanske Skauspielerske
• 11. Januoar: Ariel Scharon, israelisken Generoal un Politiker
• 11. Januoar: Mora Windt-Martini, düütsk-rumäänske Hondbaal-Spielerske
• 14. Januoar: Mae Young, US-amerikoanske Wrestlerske
• 5. Juni: Rolf Hachmann, düütsken Prähistoriker
• 11. Juni: Ruby Dee, US-amerikoanske Skauspielerske un Burgergjuchtlerske.
• 12. Juni: Frank Schirrmacher, düütsken Saitengs-Skrieuwer
• 11. August: Robin McLaurin Williams, US-amerikoansken Skauspieler un Komiker
• 21. Dezember: Udo Jürgens, Sjunger un Komponist uut Aastriek

Ättergjuchte uur Seelter Seeken

• 23. Moai 2014 Formenwörterbuch publizierd mäd Tonk an Allezhop.