İçeriğe atla

Boeing 737 Classic

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Boeing 737 Classic
737-300/-400/-500
TAROM Havayolları'na ait bir B737-300, Classic serisinin ilk ve en çok üretilen modeli.
TAROM Havayolları'na ait bir B737-300, Classic serisinin ilk ve en çok üretilen modeli.
Ulusal köken ABD
ÜreticiBoeing
İlk uçuş24 Şubat 1984
Hizmete giriş28 Kasım 1984 (USAir ile)
DurumuÜretim bitti
Ana kullanıcıUtair
Jet2.com
Üretim aralığı1981–2000[1]
Üretim sayısı1,988[1]
GelişimiBoeing 737 Original
DeğişimleriBoeing 737 Next Generation

Boeing 737 Classic, Boeing tarafından üretilmiş olan bir dar gövdeli uçak serisi. Orijinal Boeing 737'nin ikinci jenerasyonu. Gelişimine 1979 yılında başlandı. İlk varyasyon olan 737-300, ilk uçuşunu Şubat 1984'te gerçekleştirdi ve hizmete aynı yılın Kasım ayında girdi. Daha uzan olan 737-400, ilk kez Şubat 1988'de uçtu ve aynı yıl hizmete girdi. En kısa varyasyon olan 737-500 ise ilk uçuşunu Haziran 1989'da gerçekleştirdi ve 1990'da hizmete girdi.

Daha az yakıt tüketmesi için yüksek bypass oranına sahip CFM56 motorları kullanıldı ve uçuş sistemleri geliştirildi. 133,500–150,000 lb (60.6–68.0 t) arası olan azami kalkış ağırlığı ile 2,060 ila 2,375 nmi (3,815 ila 4,399 km) uçabiliyor. 102 ft (31 m) uzunlukta olan -500 modeli 737-200'e benziyor ve 110 ila 132 yolcu taşıyabiliyor. The 110 ft (33.4 m) olan -300, 126 ila 149 yolcu taşıyabilirken 120 ft (36.4 m) olan -400 ise 147 ila 168 yolcu taşıyabiliyor.

İlk çıktığında McDonnell Douglas tarafından üretilen McDonnell Douglas MD-80 ile rekabet ediyordu. Airbus A320'nin üretilmeye başlanmasından sonra Boeing sunduğu uçakları güncellemek için 737 Next Generation serisini geliştirdi ve -300/400/500 varyasyonlarını 737 Classic olarak tanımladı. 1984'te başlayan ve 2000 yılında biten üretim süreci sonrasında toplamda 1,988 uçak teslim edildi: 1,113 adet -300, 486 adet -400 ve 389 adet -500.

Gelişim ve tasarım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]
737-300 (önde), 737-200'den (arkada) 9 ft 5 in (2.87 m) daha uzun. Ayrıca -300 yeni ve daha verimli CFM56 turbofan motorları kullanıyor.

737-200'ün başarısı ardından Boeing, kapasite ve menzili artırmak istiyordu. Bunun için uçağa yeni geliştirmeler yapıldı ama aynı zamanda uçağın önceki 737 modelleri ile benzerliği korundu. Geliştirmeye 1979 yılında başlandı ve 1980 yılındaki Farnborough Airshow'da uçağın ilk özellikleri açıklandı.[1] Yeni seride yüksek yakıt verimliliği ve düşük ses sağlayan CFM56 turbofan motorları kullanıldı. 737 modelinin gövdesi Boeing 707'den alındığı ve yere yakın olduğu için, motor üreticisi CFM International, motoru tam olarak kanadın altına değil de azıcık öne doğru yerleştirdi. Ayrıca motor aksesuarlarını motorun altına değil de yanına koydu. Böylece 737, benzersiz dairesel olmayan hava girişli bir motora sahip oldu.[1]

Aerodinamikleri geliştirmek için kanatta bir takım değişiklikler yapıldı. Kanat ucu 9 inç (23 cm) uzatıldı. Uçağın slatları ve flapları geliştirildi.[1] Uçağın kokpitine opsiyonel olarak elektronik uçuş enstrümantasyon sistemi eklendi ve yolcu kabininde Boeing 757'de de bulunan değişiklikler yapıldı.

Model gelişimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mart 1981'de USAir ve Sothwest Havayolları 10 tane 737-300 siparişi verdi. 737 Classic serisinin ilk uçağı ilk uçuşunu Şubat 1984'te yaptı ve aynı yılın Aralık ayı Southwest Havayolları'na teslim edildi. Daha uzun olan 737-400, Piedmont Havayolları'nın Haziran 1986'da verdiği 25 uçaklık sipariş sonrası piyasaya sürüldü. İlk uçuşunu Şubat 1988'de yaptı ve aynı yıl Piedmont Havayolları ile hizmete girdi. Serinin son modeli 737-500 Southwest Havayolları'nın Mayıs 1987'de verdiği 30 uçaklık sipariş sonrası piyasaya sürüldü. 737-500, eskiyen 737-200'lerin yerine geçmesi ve 737 Classic ailesinin en uzun menzilli varyasyonu olması için tasarlandı. Uçak Haziran 1989'da ilk uçuşunu yaptı ve 1990'da Southwest Havayolları'na teslim edildi.

Motorlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
CFM56-3 motorunun dairesel olmayan hava girişi.

Boeing, 737 Classic serisinin motorunu tedarik etmesi için CFM International'ı seçti. 737'nın kanatları, daha önce CFM56'yı kullanan uçaklardan yere daha yakın olduğu için birkaç modifikasyon mecburiydi. Pervane'nin çapı düşürüldü ve motor şanzımanı tam motorun altına değilde biraz arkasına konuldu. Bu değişiklik motora "hamster kesesi" olarak adlandırılan benzersiz düz tabanlı şeklini verdi. Motorun gücüde bypass oranının düşmesinden dolayı 24000'den 20000 lbf'ye (107'den 89 kN'a) düştü.[2]

Devamı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Boeing 737 Next Generation

1980'ler süresince 737 Classic uçakları Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'daki havayolu şirketlerinden çok sayıda sipariş aldı. Toplam sipariş sayısı önceki 737 modellerini geçti. 1990'larda Boeing'in düzenli müşterisi olan United Airlines Airbus A320'yi satın alınca, Boeing 737-400 modelini, yeni kanatlı, daha verimli ve daha uzun olan 737-800'e geliştirmeye başladı.[3] 737 Classic'in üretimi bir süreliğine Next Generation ile aynı anda devam etti; ilk 737-700 Aralık 1996'da tamamlandı, son 737 Classic ise fabrikadan Şubat 2000'de çıktı.

Modeller

[değiştir | kaynağı değiştir]

737-300

[değiştir | kaynağı değiştir]
USAir 28 Kasım 1984'te ilk 737-300'ü teslim aldı.

737-300'ün prototipi Boeing'in Renton fabrikasından 17 Ocak 1984'te çıktı ve ilk uçuşunu 24 Şubat 1984'te yaptı.[4] 14 Kasım 1984'te uçuş sertifikasını aldıktan sonra USAir ilk uçağı 14 gün sonra, 28 Kasım'da teslim aldı.[1] 17 Aralık 1999'da ZK-NGJ tescilli son -300,Air New Zealand'a teslim edildi.[5] Yaklaşık 15 yıllık süreçte 1,113 737-300 üretilmiştir.

737-300 uçakları Aviation Partners Inc. tarafından üretilen kıvrık kanatlar ile iyileştirebilir. Bu kıvrık kanatlı uçaklara -300SP (Special Performance) adı verilmiştir. 737 Next Generation ailesinde -300'ün yerini 737-700 aldı.

737-400

[değiştir | kaynağı değiştir]
10 ft (3,05 m) daha uzun olan 737-400, 15 Eylül 1988'de Piedmont Havayolları ile hizmete girdi.

737-400 tasarımı, 737-300 ve 757-200 arasında olan boşluğu doldurmak için 1985 yılında piyasaya sürüldü. -400, Airbus A320 ve McDonnell Douglas MD-80 ile rekabetteydi. 737-300'den 10 ft (3,05 m) daha uzundu ve 188 yolcuya kadar ulaşan bir kapasiteye sahipti.[6] -400 modelinde kalkış esnasında oluşabilecek bir kuyruk çarpmasından kuyruğu korumak için bir tampon bulunuyordu.[4] Prototip 26 Ocak 1988'de fabrikadan çıktı ve ilk uçuşunu 19 Şubat 1988'de gerçekleştirdi. Sertifikasyon süreci ardından 15 Kasım 1988'de Piedmont Havayolları ile hizmete girdi.[1]

Üretilen son iki 737-400, 28 Şubat 2000'de Czech Airlines'a teslim edildi. Bu iki uçak aynı zamanda üretilen son 737 Classic uçakları oldu.[7] 737 Next Generation ailesinde -400'ün yerini 737-800 aldı.

737-400SF

[değiştir | kaynağı değiştir]
737-400'ü kargo uçağına çeviren ilk havayolu Alaska Airlines oldu.

737-400SF (Special Freighter), Boeing tarafından üretilen bir model değil, -400'ün kargo taşımacılığı amacı ile kullanılması için havayolunun kendi değiştirdiği versiyonudur. Yolcu taşımacılığı için kullanılan bir -400'ü 10 palet taşıması için kargo uçağına çeviren ilk havayolu Alaska Airlines'tır.[8] Havayolu aynı zamanda beş uçağıda yarı yolcu yarı kargo taşıyacak şekilde (Combi) düzenlemiştir. 737-400 Combi'ler 2017 yılında emekliliğe ayrılmıştır ve 737-700F ile değiştirilmişlerdir.[9]

737-500

[değiştir | kaynağı değiştir]
Southwest Havayolları ilk 737-500'ü 28 Şubat 1990'da teslim aldı.

737-500 modeli Classic serisinin en küçüğüdür. Müşteri talebi sonucu eskiyen 737-200'lerin yerine gelmesi için üretilmiştir. -500'ün tasarımı, 737-300'den daha az kapasite ile daha uzun ve daha ekonomik olmasını sağlıyor. -500'ün gövdesi -200'den 1 ft 7 in (48 cm) daha uzun ve 140 yolcu taşıyabiliyor.[6] Hem cam kokpit hem de daha eski mekanik kokpit opsiyonları mevcuttu.[4] CFM56-3 motoru, 737-200'ün kullandığı eski P&W motorlarından %25 daha fazla yakıt tasarrufu sağlıyor.[4]

737-500, 1987 yılında Southwest Havayolları'nın verdiği 20 uçaklık sipariş ile piyasaya sürüldü. İlk uçuşunu 30 Haziran 1989'da yaptı.[4] Sertifikasyon için bir adet prototip toplamda 375 saat havada kaldı[4] ve ilk uçak 28 Şubat 1990'da Southwest'e teslim edildi.[1] 737-500, Rus havayollarının favorisi olmuştur. Nordavia, Rossiya Airlines, S7 Airlines, Sky Express, Transaero, UTair ve Yamal Airlines gibi havayolu şirketleri eskimiş Sovyet yapımı uçaklarını filodan çıkartmak için çok sayıda ikinci el 737-500 satın almıştır.

737-500 modeli küçük boyutundan dolayı daha hızlı emekliye ayrılıyor. 737-300 uçakları ortalama 24 yıl kullanımdan sonra emekli olurken, -500'de bu sayı 21 yıl. 5 Eylül 2016'da Southwest 737-500 modeli ile son uçuşunu yaptı.[10] 737 Next Generation ailesinde -500'ün yerini 737-600 aldı, fakat 737-600 sadece 69 sipariş ile pek popüler bir model olmadı.

Kullanıcılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
737-300'ün kokpiti.

Sivil

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Boeing 737 kullanıcılar listesi

Temmuz 2019 itibarı ile 692 adet 737 Classic uçağı hizmette. Bunların 297 tanesi -300, 261 tanesi -400 ve 134 tanesi -500 modeli.[11]

Ordu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çok sayıda ülke 737 Classic'i farklı nedenlerden dolayı kullanmaya devam ediyor.

Teslimatlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Teslimat sayısı[12]
Tip Toplam 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984
737-300 1113 29 52 65 37 52 54 54 57 69 67 89 141 137 120 83 7
737-400 486 2 9 33 33 21 13 32 68 82 56 63 57 17 15
737-500 389 4 31 34 18 24 35 30 79 90 44
Toplam 1988 2 42 116 132 76 89 121 152 218 215 174 146 158 152 120 83 7

Gösterimde olan uçaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]
British Airways'in eski bir 737-400'ü olan G-DOCB, Cranfield Üniversitesine inişinden sonra su ile karşılanıyor.

Kazalar ve olaylar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ocak 2021 itibarı ile kaza sonucu 64 tane 737 Classic uçağı hurdaya ayrıldı ve 1,298 kişi hayatını kaybetti.[18][19][20] Boeing tarafından yapılan 1959–2017 arasınaki yaşanan kazaları inceleme analizi sonucu Classic serisinin her milyon kalkışta 0.71 uçağın hurdaya ayrıldığı ortaya çıktı. Bu rakam Next Generation serisinde 0.17, Original serisinde ise 1.75 olarak açıklandı.[21]

Özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yandan bir 737-300.
Alttan bir 737-400.
Bir 737-300 Combi'nin içi.
737-300/-400/-500[22]
Tip 737-300 737-400 737-500
Kokpit ekibi İki
İki sınıf 126 (8F @ 36 in, 118Y @ 32 in) 147 (10F @ 36 in, 137Y @ 32 in) 110 (8F @ 36 in, 102Y @ 32 in)
Tek sınıf 140 @ 32 in - 149 @ 30 in 159 @ 32 in - 168 @ 30 in 122 @ 32 in - 132 @ 30 in
Maksimum kapasite 149 188 145
Koltuk genişliği 6'lı : 17 in (43.2 cm), 5'li : 19 in (48.3 cm), 4'lü : 21 in (53.3 cm)
Uzunluk 109 ft 7 in (33.4 m) 119 ft 7 in (36.4 m) 101 ft 9 in (31.0 m)
Kanat[23] Genişlik: 94 ft 9 in (28.9 m), Alan: 97.990 ft2 (9.104 m2), Eğim: 25°, Açıklık oranı: 9.17
Yükseklik 36 ft 6 in (11.1 m), Kabin: 84.2in (213.9 cm)
Fuselage width 1.233 ft 7 in (376 m)[23]
Azami kalkış ağırlığı 138,500 lb (62,820 kg) 150,000 lb (68,040 kg) 133,500 lb (60,550 kg)
Maksimum uçuş yükü 37240 lb (16890 kg 40240 lb (18250 kg 32560 lb (14770 kg
Boş ağırlık 72,360 lb (32,820 kg) 76,760 lb (34,820 kg) 70,440 lb (31,950 kg)
Yakıt kapasitesi 5,311USgal (20,100L)
Kargo kapasitesi 1,068 cu.ft (30.2 m³) 1,373 cu.ft (38.9 m³) 882 cu.ft (23.3 m³)
Kalkış mesafesi[a] 7,500 ft (2,286 m) 8,690 ft (2,649 m) 8,630 ft (2,630 m)
Azami yükseklik[24] 37,000 ft (11 m)
Hız Maksimum: Mach 082 (47.278 kn; 87.560 km/sa)[24] Seyir hızı: Mach 0.745 (429.541 kn; 795.511 km/sa)
Menzil 2,255 nmi (4,176 km)[b] 2,060 nmi (3,815 km)[c] 2,375 nmi (4,399 km)[d]
Motor x2 CFM56-3C-1
Kalkış gücü x2 22,000 lbf (98 kN) 23,500 lbf (105 kN) 20,000 lbf (89 kN)
  1. ^ Maksimum yük, 86°F
  2. ^ 126 yolcu ile
  3. ^ 147 yolcu ile
  4. ^ 110 yolcu ile

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlgili gelişmeler

Karşılaştırılabilir görev, biçim ve dönemin uçakları

İlgili listeler

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f g h Endres, Günter (2001). The Illustrated Directory of Modern Commercial Aircraft. Osceola, Wisconsin: MBI Publishing Company. ss. 126, 128-19. ISBN 0-7603-1125-0. 
  2. ^ Epstein, N (1981). "CFM56-3 High By-Pass Technology for Single Aisle Twins". 1981 AIAA/SAE/ASCE/ATRIF/TRB International Air Transportation Conference, May 26–28, 1981, Atlantic City, New Jersey. AIAA-1981-0808.
  3. ^ "Leahy reflects on 33 years at Airbus". Leeham. 28 Kasım 2017. 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021. 
  4. ^ a b c d e f Shaw, Robbie (1999). Boeing 737-300 to 800. Osceola, Wisconsin: MBI Publishing Company. ss. 7, 10, 13-14, 40. ISBN 0-7603-0699-0. 
  5. ^ "Boeing 737 History". Modern Airliners. 22 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ a b "FAA Type Certificate Data Sheet" (PDF). Rgl.faa.gov. 25 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2019. 
  7. ^ "Boeing Delivers 737-400s to CSA Czech Airlines" (Basın açıklaması). Boeing. 28 Şubat 2000. 15 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021. 
  8. ^ "Boeing 737-400 Freighter". Aircraft Information. Alaska Airlines. 7 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2011. 
  9. ^ "The end of an era: Alaska retires unique cargo-passenger 'combi' planes". Alaska Airlines Blog (İngilizce). 16 Ekim 2017. 26 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2018. 
  10. ^ "Southwest Retires Final Boeing 737-500s - Airways Magazine". Airwaysmag.com. 7 Eylül 2016. 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ Thisdell and Seymour Flight International 30 July –5 August 2019, p. 36-38.
  12. ^ "737 Model Summary". Active.boeing.com. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2019. 
  13. ^ Hechanova, Maria (5 Kasım 2013). "'Most popular jetliner' added to Pima Air and Space Museum". Tucsonnewsnow.com. KOLD-TV. 10 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2014. 
  14. ^ "N759BA Boeing Capital Corporation (BCC) Boeing 737-3Q8 - cn 27286 / ln 2528". Planespotters.net. 22 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2014. 
  15. ^ "Archived copy". 31 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 
  16. ^ "Which University in England has a Boeing 737-400 on site?". TravelUpdate. 7 Ekim 2017. 30 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2019. 
  17. ^ "ANA Retired Aircraft Makes a Comeback for Training Purposes". ANA Group. All Nippon Airways. 15 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2020. 
  18. ^ "Boeing 737-300 Statistics". Aviation Safety Network. 31 Aralık 2017. 22 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  19. ^ "Boeing 737-400 Statistics". Aviation Safety Network. 31 Aralık 2017. 22 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ "Boeing 737-500 Statistics". Aviation Safety Network. 31 Aralık 2017. 22 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  21. ^ "Statistical Summary of Commercial Jet Airplane Accidents – Accident Rates by Airplane Type" (PDF). Boeing.com. October 2018. s. 19. 15 Eylül 2003 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  22. ^ "737-300/-400/-500" (PDF). startup. Boeing. 2007. 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  23. ^ a b Jenkinson, Lloyd; Simpkin, Paul; Rhodes, Darren (2001). "Civil jet aircraft design". Table 2 : Boeing Aircraft: Elsevier, Butterworth-Heinemann. 13 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ a b "Type Certificate data sheet No. A16WE" (PDF). FAA. 3 Haziran 2016. s. 9, 12, 14, 16. 13 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
Wikimedia Commons'ta Boeing 737 Classic ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Boeing 7x7 uçak üretim zaman çizelgesi, 1955-günümüz
1950'ler 1960'lar 1970'ler 1980'ler 1990'lar 2000'ler 2010'lar
5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Boeing 707
Boeing 720
Boeing 717 (MD-95)
Boeing 727
Boeing 737 Orijinal Boeing 737 Classic Boeing 737 NG Boeing 737
Boeing 747 (Boeing 747SP) Boeing 747-400 747-8
Boeing 757
Boeing 767
Boeing 777 Boeing 777X
Boeing 787
  = Dar gövde   = Geniş gövde
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Boeing_737_Classic&oldid=33760536" sayfasından alınmıştır