İçeriğe atla

Mezür

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Farklı boyutlarda mezür çeşitleri: 10 mL, 25mL, 50mL ve 100 mL mezür

Mezür, ölçü silindiri ya da dereceli silindir sıvıların hacimlerini ölçmekte kullanılan yaygın bir laboratuvar ekipmanıdır. Dar, silindirik bir şekle sahiptir. Her bir çizgi ölçülen sıvının miktarını gösterir.

Malzeme ve yapısı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyük mezürler genellikle kimyasal dayanıklılığı sebebiyle polipropilenden ya da saydamlığı sebebiyle polimetilpentinden yapılır. Bu maddeler cama kıyasla daha hafiflerdir ve daha zor kırılırlar. Polipropilen (PP) tekrar tekrar otoklav yapmaya uygundur; ancak, aşırı otoklavlama yani yaklaşık 121 °C (250 °F) (tipik ticari sınıf polipropilen en fazla 177 °C'de erir), polipropilenden yapılmış olan mezürlere zarar verebilir veya eğebilir. Bu da ölçümlerin doğruluğunu etkileyebilir.[1]

Geleneksel mezür (Fotoğraf A) genellikle doğruluk ve hassasiyetin artması adına dar ve uzundur. Dibi plastik ya da camdan yapılmıştır ve ucu ölçülen sıvının kolayca dökülebilmesi amacıyla kıvrıktır. Ayrıca geniş ve kısa versiyonları da mevcuttur.

Karıştırma mezürleri (Fotoğraf B) kıvrık ağız yerine buzlu cam ekleme sahiptir; böylece tıpayla kapatılabilir ya da çok katmanlı parçalara doğrudan takılabilir.[2] Bu tür mezürlerde sıvılar doğrudan dökülmez, kanül ile alınır. Mezürlerde sıvı göz hizasında tutulur, sıvı yüzeyi gözlemlenir ve menisküsün orta noktası okunur. Tipik mezürler 10mL - 1000 mL arasındadır.

Yaygın kullanım alanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mezürler genelde sıvı hacmini ölçmek için kullanılır. Laboratuvar şişeleri ve beherlere kıyasla daha hassas ve doğru ölçüm yaparlar fakat hacimsel analiz yapmak için kullanılmamalılardır,[3] hacimsel pipet veya balon joje gibi daha hassas ve doğru ölçüm yapan hacimsel cam ekipmanlar kullanılmalıdır.

Mezürler dolaylı olarak katıların hacimlerinin ölçümünde de kullanılabilir. Mezür içindeki sıvıya ölçülmek istenen katı bırakıldığında, mezür içindeki sıvının değişim miktarı katının hacmini gösterececktir.

Ölçek ve doğruluğu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğruluk için mezürler 3 anlamlı basamak içerirler: 100 mL silindirler 1 mLlik bölümlere ayrılmıştır, 10 mL silindirler 0,1 mLlik bölümlere ayrılmıştır.

Mezürler için iki adet doğruluk sınıfı mevcuttur. A sınıfı B sınıfından iki kat doğruluk oranı sağlar.[4] Silindirler tek veya çift ölçekli olabilir. Tek ölçekli okuma, yukarıdan aşağıya (dolum hacmi) ölçülmesini sağlar. Çift ölçekli okuma ise (ters ölçek) hem doldurulan hem de dökülen kabın mezür olmasıyla çift kat doğruluk sağlar.

Mezürler ya sıvı “içermesi” için kalibre edilir (mezür içindeki sıvı hacmini gösterir) ve "TC" olarak işaretlenir ya da sıvıyı “dökmesi” için kalibre edilir (sıvı döküldükten sonra kapta kalacak olan sıvı artığı da hesaba katılarak dökülecek olan sıvı hacmini gösterir) ve “TD” olarak işaretlenir.[5] “Dökülen” ve “içeren” mezürler için toleranslar eskiden farklı olmasına rağmen şu anda bir fark bulunmamaktadır. Ayrıca uluslararası semboller olan “IN” ve “EX”, "TC" ve "TD" yerine daha sıklıkla tercih edilmektedir.[6]

Ölçüm

[değiştir | kaynağı değiştir]
Okuma yapılıp hacim 40.0 mL olarak belirlendiiğinde kesin ifade 40.0 ± 0,1 veya 39.9 - 40.1 mL olarak belirtilmelidir.
Okuma yapılıp hacim 36.5 mL olarak belirlendiğinde, daha kesin bir ifade için 36.5 0,5 mL veya 36.0 - 37.0 mL olarak belirtilmelidir.

Hacmi doğru okuyabilmek için göz hizasında gözlem yapılmalı ve menisküsün (yani sıvının eğiminin) orta kısmı okunmalıdır.[7] Okuma, sıvıların etrafı çevrildiğindeki doğası sebebiyle menisküs yardımıyla yapılmak zorundadır. Sıvı silindirle çevrildiğinde moleküler güçler yardımıyla duvarlara tutunacaktır. Bu da sıvı yüzeyinin dışbükey ya da içbükey bir şekil almasına sebep olur. Dışbükey sıvının üst sınırını okumak ya da içbükey sıvının alt sınırını okumak sıvının menisküsünü okumaktır.[8] [9]

Ek görüntüler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • İki farklı mezür. Geleneksel mezür (Resim A) ve karıştırma mezürü (Resim B).
    İki farklı mezür. Geleneksel mezür (Resim A) ve karıştırma mezürü (Resim B).


Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ [httpmjd3bebdebcueqvyuqewudwevsuh://www.2spi.com/catalog/plasticware/graduated-cylinders.php "Graduated Cylinders, Plastic - SPI Supplies"] 22 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  2. ^ http://www.elementalscientific.net/store/scripts/prodView.asp?idproduct=1239 20 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2016.
  3. ^ Pradyot Patnaik (2003). "Specifications for volumetric ware". Dean's Handbook of Analytical Chemistry, 2nd Edition. McGraw-Hill. ISBN 978-0071410601.
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2018. 
  5. ^ "Graduated Cylinders Information 12 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.".
  6. ^ "Graduated Cylinders 30 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". sizes.com.
  7. ^ "graduated cylinder" (PDF). ohlone.edu. Orijinal (PDF)'ten 26.06.2015 tarihinde arşivlendi.
  8. ^ "Volume Measurements with a Graduated Cylinder" (PDF). Orijinal(PDF)'ten 16.02.2016 tarihinde arşivlenmiştir.
  9. ^ Robinson, Michael; Robinson, Mike; Taylor, Mike (2002-01-01). Maths for Advanced Chemistry. Nelson Thornes. ISBN 9780748765829.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mezür&oldid=33104639" sayfasından alınmıştır