Prut Savaşı
| Prut Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Rus Savaşları Büyük Kuzey Savaşı | |||||||
 Savaşın cepheleri | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu Kırım Hanlığı İsveç İmparatorluğu Kazak Hetmanlığı (Filip Orlik) Zaporijya Siçi Eflak |
 Rusya Çarlığı Kazak Hetmanlığı (Ivan Skoropadski) Boğdan Prensliği | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Baltacı Mehmed Paşa II. Devlet Giray XII. Karl Filip Orlik Kost Hordienko |
I. Petro Boris Petroviç Şeremetev Ivan Skoropadski Dimitri Kantemiroğlu | ||||||
| Güçler | |||||||
| 200.000[3] |
38.000 Rus[4][5] 5.000 Moldovyalı[4] | ||||||
Prut Savaşı, Rusya Çarlığı ile Osmanlı Devleti arasında 1710-1711 yılları arasında yapılmış bir savaştır.
Nedenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya, Osmanlı Devleti ile mücadelesinde kendi lehine bir zemin yaratmak istiyordu. Osmanlı içinde yaşayan Ortodoks toplumları kışkırtarak Osmanlı Devleti'ni zayıflatacak ve yapacağı savaşlarda daha önce kaybettiği toprakları geri alacaktı. Eflak ve Boğdan Beylerini Osmanlılara karşı kışkırtan Rus Çarı I. Petro, Poltova Muharebesi'nde İsveç Kralı Demirbaş Şarl'ı yenince, XII. Karl Osmanlılara sığındı. İsveç Kralı'nı kovalayan Rus birliklerinin Osmanlı topraklarına akınlar düzenlemesi ve Bender'de mülteci bulunan Karl'ın İstanbul'a yazdığı mektuplarla Rusya aleyhine yaptığı kışkırtmanın etkisi ile Sultan III. Ahmed 1710 yılında Rusya'ya karşı savaş ilan etti.[6]
Berâil Kuşatması
[değiştir | kaynağı değiştir]Rus-Moldavya ordusu Prut boyunca ilerlerken, General Carl Ewald von Rönne komutasındaki Rus ordusunun bir kısmı, Tuna'nın sol kıyısında (Eflak'ta) bulunan büyük bir liman kenti olup ancak doğrudan Osmanlılar tarafından yönetilen bir kaza olan Berâil'e doğru ilerledi. Rus ordusu, hükümdar Constantin Brâncoveanu'nun emirlerine itaat etmeyen ve Ruslara katılan Spatharios (hükümdardan sonra ikinci en yüksek askeri komutan) Toma Cantacuzino'nun komutasındaki Eflak ordusunun bir kısmı ile bir araya geldi. İki ordu iki günlük bir kuşatmadan sonra Berâil'e saldırdı ve fethetti (13-14 Temmuz 1711).[7]
Savaşın kazanılması
[değiştir | kaynağı değiştir]
Sadrazamlığa getirilen Baltacı Mehmet Paşa, 120.000 kişilik bir orduyla Tuna'yı geçerek Eflak'a girdi.
Osmanlı donanması da Karadeniz'e açılarak ağır toplarının muharebe bölgesine nakli görevini üstlendi. Ardından ise Azak kalesini geri almak amacıyla Kırım ve Azak Denizi'ne yöneldi.
Osmanlı kuvvetleri, Kırım Ordusunun da desteği ile Rus birliklerini Prut Nehri kıyısında Stanileşti kasabası yakınında çember içine aldılar.[8] O an için kurtuluş imkânı bulunmayan Rus Çarı Petro, Moskova'ya bir mektup yazarak durumun zorluğunu ve ümitsizliğini anlattı. Çariçe I. Katerina araya girerek Osmanlı Devleti'ne barış teklifinde bulundu. Hem Kırım Hanı, hem de İsveç Kralı saldırıya geçilip Rus ordusunun yok edilmesini savunuyorlardı. Ancak Baltacı Mehmed Paşa, Deli Petro'nun ordusunun etrafını sarmışken, isyan belirtileri gösteren Yeniçerilere güvenmemesi nedeniyle barışı kabul etmiştir. 22 Temmuz 1711'de taraflar arasında bir antlaşma yapılmıştır. Antlaşmanın imzalanmasından Sultan III. Ahmed de memnun olmuştu. Ancak ordusunu muhasaradan kurtaran Çar I. Petro'nun, vaatlerini yerine getirmemesi, sadrazama karşı İstanbul'da bir muhalefet grubunun oluşmasına yol açtı. Baltacı ile Katerina arasında ne tür bir ilişki kurulduğuna dair zaman içinde geniş kapsamlı söylentiler, tartışmalar ve literatür oluşmuştur. Ancak bilimsel anlamda yapılan araştırmaların, Prut Savaşı sırasında Baltacı ile Katerina arasında bir buluşmanın gerçekleşmediğini ortaya koyduğu belirtilmektedir.
Prut Antlaşması
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuşatma sırasında yeni bir kutsal ittifakın oluşturulabileceği düşüncesine sahip olan ve Osmanlı ordusunun çok yıpranacağı endişesini taşıyan Baltacı Mehmet Paşa barış yapılmasını kabul etti (21 Temmuz 1711). İmzalanan Prut Antlaşması ile Azak Kalesi Osmanlılara geri verildi. Ruslar, İstanbul'da devamlı bir elçi bulundurmayacak ve İsveç Kralı Karl'ın serbestçe ülkesine dönmesine izin vereceklerdi. Rusya Lehistan'ın içişlerine karışamayacaktı. Osmanlı Devleti, 1700 yılında İstanbul Antlaşması'yla kaybettiği Azak Kalesi ve çevresini alarak Rusları Karadeniz'den uzaklaştırmış ve Karlofça Antlaşması'yla da kaybettiği yerleri geri alma konusunda ümitlenmiştir. Ayrıca Prut Savaşı sonunda Osmanlı-İsveç ilişkileri güçlenmiştir.
Osmanlı Devleti, Prut Savaşı sırasında elde ettiği avantajı antlaşmaya yansıtamamıştır. Bunda yeniçerilerin isteksiz davranışları ve Baltacı Mehmet Paşa'nın yeniçerilere güvenememesi etkili olmuştur.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir] | Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
- ^ Donald Quataert, The Ottoman Empire, 1700-1922, (Cambridge University Press, 2005), 41.
- ^ Treaty of Pruth, Alexander Mikaberidze, Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia, Vol. 1, ed. Alexander Mikaberidze, (ABC-CLIO, 2011), 726.
- ^ A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East, Cilt II, ed. Spencer C. Tucker, (ABC-CLIO, 2010), s. 712.
- ^ a b Young W. International Politics and Warfare in the Age of Louis XIV and Peter the Great: A Guide to the Historical Literature. iUniverse. 2004. s. 459
- ^ Stevens C. Russia's Wars of Emergence 1460-1730. Routledge. 2013. s. 267
- ^ Walter Moss, A History of Russia: To 1917, (Anthem Press, 2005), 233.
- ^ Ionel Cândea, "Asediu Brăilei de la 1711. Două puncte de vedere contemporane 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", in Analele Universității „Dunărea de Jos" din Galați - Seria Istorie, Seria 19, VII/2008, s. 91-95.
- ^ Russo-Ottoman War of 1711 (The Pruth Campaign), Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia, Vol.1, ed. Alexander Mikaberidze, (ABC-CLIO, 2011), 772.