Volskice
| Volskice | |
|---|---|
| Ana dili olanlar | Latium |
| Bölge | İtalya |
| Dönem | MÖ 3. yy |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
| Yazı sistemi | Eski İtalik |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | xvo |
| Dilbilimci listesi | xvo |
| Glottolog | vols1237[1] |
 Volski'nin konumu. | |
Volskice; Volski tarafından konuşulmuş, Oskanca ve Umbriyacayla yakından ilişkili olan bir Osko-Umbriya diliydi.
Genel Bakış
[değiştir | kaynağı değiştir]Volskice; Velitrae (Velletri)'de bulunan, yaklaşık MÖ 3. yüzyılın başlarında yazıldığı düşünülen bir yazıtla tasdiklenmiştir. Bir zamanlar tanrı Declunus'a - veya tanrıça Decluna'ya - adanmış bir tür adak nesnesine sabitlenmiş olması gereken küçük bir bronz levha üzerine oyulmuştur, levha şu anda Napoli Müzesindedir.[2][3] Bu yazıttaki dil; onu, İguvin Tabletleri'ndeki dile yakınlaştıran belirgin özellikleri yeterince göstermek için açıktır. Bir taraftan orijinal artdamaksıl q'nun dudaksıllaşmasını gösterirken (Volskice pis = Latince quis) diğer taraftan da ia öncesindeki c'nin öndamaksıllaşmasnı gösteriyor (Volskice facia = Latince faciat). Umbriyacaya benzer ama Latince ve Oskancadan farklı olarak tüm ikili ünlüleri basit ünlülere dönüşmüştür (Volskice se, paralel olarak Oskanca svai, Volskice deue = Eski Latince deiuai = Oskanca deiuoi). Umbriya'dan uzakta olan, kuzeyde Latinler ve güneyde Oskanca konuşan Samnitler tarafından sarılmış olan bir bölgede ortaya çıkan Umbriyaca bir metin parçası olarak algılanabilecek bu fenomen; İtalik lehçelerin coğrafik dağılımındaki en ilginç özelliklerden biridir ve açıkça, bazı karmaşık tarihi hareketlerin sonucudur.[4]
Bir açıklama ararken belki de - en azından kısmen - kabile ismine ilişkin kanıtlara güvenebiliriz: Volski (Volsci), İtalya'nın merkezindeki ve çoğunlukla batı kıyısındaki -co- kabile isimleri grubu denebilecek bir gruba aittir; bu kabile grubunun tamamı MÖ 4. yy.ın sonundan önce Romalılar tarafından bastırılmış ve çoğu da bir yüzyıl veya daha öncesinde Samnitler tarafından fethedilmişti. Bu kabileler - güneyden kuzeye doğru - Oski (Osci), Aurunklar (Aurunci), Hernikler (Hernici), Marrukinler (Marruci, daha sonra Marrucini) ve Falisklerden (Falisci) oluşmaktaydı; Aricia ve Sidicinum'un, Aurunklar arasındaki Vescia'nın ve Herniklerin bölgesine yakın Labici'nin orijinal sakinleri de şüphesiz bunlarla ilişkiliydi.[4]
Aynı biçimlendirici unsur; Mons Massicus sıfatında, Aurunk bölgesine ait Glanica ve Marica isimlerinde, Güney Etruria'daki Graviscae'de ve Merkez İtalya'daki birkaç isimde daha görünmektedir (bkz. Uluslararası Tarih Bilimleri Kongresi Bildirileri'ndeki "Antik İtalya'daki Hint-Avrupa Halklarının İki Katmanı", Roma, 1903, sf. 17). Bu isimlerle Etrusci ve Tusci biçimleri açıkça yargılanmalıdır fakat bunlar, aralarına yerleştikleri yerel halk tarafından verilen isimlerden başka şeyler olarak görülmemelidir. Şimdide bu kabilelerin tarihi serveti, onların çeşitli isimlerinde yansıtılmaktadır (bkz. Sabinler). Samnit ve Romalı fatihler; fethettikleri kabilelere, kendi kabile isimlerinin biçimini - yani -no-'yu - empoze etme eğilimindeydiler. Bu yüzden Marruci ve Sarici, Marrucini ve Aricini oldu; Sidicini, Carecini ve bu şekildeki diğerlerinin de aynı sürecin sonucu olması en azından olası görünüyor.[4]
Önerilen sonuç; bu -co- kabilelerinin, Etrüsk işgali döneminde İtalya'nın merkezinde ve batı kıyısında yaşamış olmaları ve Etrüsklerin yarımadaya yerleşiminden çok sonra -no- kabilelerinin, İtalya'nın sadece bu bölgesine erişmiş olmaları veya en azından sadece orada baskın olmalarıdır.[4]
Bu nedenle geriye, bu ilkel -co- halkının dili hakkında herhangi bir bilgi elde edilebilir mi ve şu anda İtalyan toprağında tanınan çeşitli arkeolojik katmanlardan birinin yazarları olarak tanımlanabilir mi diye sormak kalıyor. Sabinler altındaki sonuçlar sağlam kabul edilebilirse Volski'nin, -sco- ekine düşkünlükleri fark edilen Ligurlarınkine benzeyen ve Roma pleblerinin konuştuğu dille neredeyse aynı olan bir dili konuştuklarını ve bu Hint-Avrupa grubunun, Samnitlerin yaşadığı orijinal Hint-Avrupa artdamaksıllarının dudaksıllaşması olayını yaşamayanlar arasında yer aldığını bulmayı beklemeliyiz. Velitrae yazıtının dili, q'nun p'ye dönüşümünü gösterdiği için bu açıdan ilk bakışta bir zorluk sunar ama Velitrae'nin kabile adı Veliternus'tur ve insanlar yazıtın kendisinde Velestrom (tamlayan çoğul) diye adlandırılır. Yani hiçbir şey, Volski tepelerinin arasında Sabin yerleşimlerinin olduğunu ve dillerinin belli bir dereceye kadar (ör. ikili ünlüler ve öndamaksıllar) etrafındakiler tarafından bozulduğunu varsaymayı engellemiyor. Benzer bir durum İguvinlerin (Iguvini) Sabince dilinde de olmuştu, sonradan ismi Iguvinates'e dönüşmüştü (-ti- eki, Sabinlere nazaran -co- kabileleri arasında daha popülerdir.).[4]
Volsci adı sadece ekinden dolayı önemli değildir; daha eski Volusci, bataklık anlamına gelen ve Yunanca helos'a benzeyen kelimeyi açıkça barındırıyor (*velos'tan *volus'a geçiş Latincede fonetik olarak düzenlidir.). Aurunklar arasındaki Marica adı da ("tuz bataklıkların tanrıçası") hem Picenum kıyılarında hem de Ligurlar arasında görülür (Bizantionlu Stephanos, Oski'yi, Ligurların akrabası olan Sikullarla özdeştirdi.). Bu -co- veya -ca- ekinin ne kadar çok bataklık yerinde kullanıldığı dikkat çekicidir. Aurunklar, dea Marica ve intempestaeque Graviscae'nin (Aeneis 10.184) yanı sıra Horatius'un Ustica cubans'ı (Odes 1.17.1), Trerus Vadisi'ndeki Hernikler, Satricum ve Pontine Bataklıkları'ndaki Glanica da bulunmaktadır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "{{{name}}}". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ Woodard, Roger D. Myth, Ritual, and the Warrior in Roman and Indo-European Antiquity. Cambridge University Press. 2013. p. 197. 978-1-107-02240-9
- ^ Baldi, Phillip. The Foundations of Latin. New York: Mouton de Gruyter. 2002. pp. 140-142. 3-11-016294-6
- ^ a b c d e f Conway 1911.
Ek kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Volskice yazıtın metni ve daha kapsamlı açıklaması ve lehçenin diğer kayıtları için bkz. RS Conway, The Italic Dialects, s. 267 sqq.
- Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Volsci". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.</img>Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Volsci". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.şu anda
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]| Volskice dili ile ilgili kütüphane kaynakları |
- Coleman, Robert. 1986. "Roma genişleme döneminde merkezi italik diller." Filoloji Derneği İşlemleri 84 (1): 100–131.
- Coarelli, Filippo. Roma, Volsci ve Lazio antico. İçinde: Crise et transformation des sociétés archaïques de l'Italie antique au Ve siècle av. JC. Actes de la table ronde de Rome (19-21 Kasım 1987) Roma : Ecole Française de Rome, 1990. sayfa 135-154. (Publications de l'École française de Rome, 137) [www.persee.fr/doc/efr_0000-0000_1990_act_137_1_3901]
- Poultney, James. 1951. "Volscians and Umbrians." Amerikan Filoloji Dergisi 72: 113–27.