Tesùo
Un tesùo el xe n'ogeto fato traverso un intreso de fiłi perpendicołari infrà łóri; l'operasion necesaria par reałixarlo ła se ciama tesidura.
El xe costituìo da dó ełeménti: l'ordimento o caéna, overosìa l'insieme de fiłi tirai in vertical sul tełèr, e ła trama, ùgnoło fiło che el core orixontal da na parte a st'altra del'ordimento.
I tesùi i ga fato ła só conparsa inte el neolìtego e i ga segnà, inte i materiałi doperai, inte i intresi, inte i cołóri, inte i trapełi doperai par meterli insieme, l'evołusion cultural e tècnega de ła siviltà umana.
Materiałi
[canbia | canbia el còdaxe]
Par méter insieme dei fiłi che i fasa un tesùo, ghe xe bixogno che sti qua i gabia na serta łonghésa, rexisténsa e ełastisità: ste propietà łe caraterixa ła fibra tèsiłe.
El coton, el xe ła fibra natural più doprada: łe só megio caraterìsteghe łe xe ła capasità de asorbir aqua, ła rexisténsa al całor e al'uxo e un preso bastansa baso. El lin el xe più costoxo e difìsiłe da fiłar e tèser del coton, ma'l xe più rexisténte e'l fa traspirar ben ła pełe. Ła càneva ła xe un gran ixołante tèrmego e ła rexiste perfetamente a łe tarme e a ła mufa. Altre inportanti fibre naturałi łe vien dal coco e da ła juta. Se pol far tesui intresando anca erbe e ła pagia.[1]
Ła łana ła xe el primo material tèsiłe de orìxene anemal: ła vien in gènere cavada da łe piègore, co łe varie sotospece che łe canbia el vałor del prodoto, anca se spéso se cava fibre anca da camełi e cavre. Na fibra special ła xe ła séda, un fiło prodoto da ła pavégia Bombyx mori co che ła fa el bòsoło.
Ła conosénsa de ła chìmega orgànica ła ga perméso ła creasion de fibre sintèteghe, połìmeri de unità bastansa pìcołe: łe più inportanti łe xe el nailon, el polièstere e l'acrìlico.
Armaùre
[canbia | canbia el còdaxe]El modo de alternar trama e ordimento el crea, a secónda del nùmero de salti, desferénti armaùre o intresi. I più inportanti i xe:
- Teła, raporto trama-ordimento 1:1, tesùo uniforme su tuti dó i lai;
- Sagia, raporto trama-ordimento 2:1 su na fasa, 1:2 su st'altra, co creasion de lìnee diagonałi;
- Raxo, raporto 4:1 e 1:4, co un lato luxente e st'altro opaco.
Note
[canbia | canbia el còdaxe]- ↑ Fibre naturałi Archivià il 16 de lujo 2011 in Internet Archive.
Altri progeti
[canbia | canbia el còdaxe]
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Tesùo
| Controło de autorità | LCCN (EN) sh85134321 · GND (DE) 4059615-1 · NDL (EN, JA) 00568929 |
|---|