Văn minh Zapotec
|
Be'ena'a (tiếng Zapotec)
|
|
|---|---|
Tên bản ngữ
| |
| 700 TCN–1521 | |
 Zapotec tại thời đỉnh cao | |
| Thủ đô | Monte Alban 700 TCN-700, Mitla 700-1400, và Zaachila-Yoo 1400-1521 |
| Ngôn ngữ thông dụng | Các ngôn ngữ Oto-Manguean |
| Tôn giáo chính | Zapotec |
• 1328-1361 | Ozomatli |
• 1361-1386 | Huijatoo |
• 1386-1415 | Zaachila I |
• 1415-1454 | Zaachila II |
• 1454-1487 | Zaachila III |
• 1487-1521 | Cocijoeza |
• 1518-1563 | Cocijopii |
| Lịch sử | |
| Thời kỳ | Tiền cổ điển-Cuối Hậu cổ điển |
• Sự sụp đổ San José Mogote | 700 TCN |
• Xung đột giữa Zapotec và Mixtec trong đế chế | 1519-1521 |
• Cuộc chinh phục của người Tây Ban Nha | 1521 |
• Kháng cự Zapotec cuối cùng | 1521-1563 |
| Địa lý | |
| Diện tích | |
• 200 | 80.000 km2 (30.888 mi2) |
• 1520 | 38.850 km2 (15.000 mi2) |
| Hiện nay là một phần của |  Mexico |
Nền văn minh Zapotec là một nền văn minh thời tiền Columbo bản địa phát triển mạnh mẽ trong thung lũng Oaxaca ở Trung Bộ châu Mỹ.[1][2] Bằng chứng khảo cổ cho thấy văn hóa của họ tồn tại trước đây ít nhất 2.500 năm. Zapotec để lại bằng chứng khảo cổ ở thành phố cổ của Monte Albán trong các hình thức của các tòa nhà, sân bóng, ngôi mộ tráng lệ và đồ dùng chôn theo trong mộ bao gồm cả vàng trang sức chế tác tinh xảo.
Monte Albán là một trong những thành phố lớn đầu tiên ở Trung Bộ châu Mỹ và trung tâm của một nhà nước Zapotec thống trị phần lớn lãnh thổ mà ngày nay thuộc về bang của Mexico Oaxaca.
Zapotec phát triển một hệ thống lịch và một hệ thống chữ viết đặc biệt. Hệ thống này có một tự hình riêng biệt cho từng âm tiết của ngôn ngữ. Hệ thống văn bản này được cho là một trong những hệ thống chữ viết đầu tiên của Trung Mỹ và một tiền thân của những hệ thống khác được phát triển bởi người Maya, Mixtec, và nền văn minh Aztec. Tại thời điểm hiện tại, có một số tranh luận liệu các chữ tượng hình Olmec, có từ năm 650 trước Công nguyên, thực sự có được xem là một hình thức chữ viết và có trước các văn bản Zapotec lâu đời nhất có niên đại khoảng 500 TCN hay không.[3]
Ghi chú
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ “Zapotec Civilization”. Ancient History Encyclopedia. Truy cập 15 tháng 7 năm 2014.
- ^ “Zapotec Digs in Mexico Show Clues to Rise and Fall”. Truy cập 15 tháng 7 năm 2014.
- ^ Script Delivery: New World writing takes disputed turn Lưu trữ 2008-03-27 tại Wayback Machine Science News December 7th, 2002; Vol.162 #23
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- Joyce Marcus and Kent V. Flannery (1996). Zapotec Civilization: How Urban Society Evolved in Mexico's Oaxaca Valley. New aspects of antiquity series. New York: Sông Thames. ISBN 0-500-05078-3. OCLC 34409496.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
- Joyce Marcus and Kent V. Flannery (2000). “Cultural Evolution in Oaxaca: The Origins of the Zapotec and Mixtec Civilizations”. Trong Richard E.W. Adams and Murdo J. Macleod (biên tập). The Cambridge History of the Native Peoples of the Americas, Vol. II: Mesoamerica, part 1. Cambridge, UK: Cambridge University Press. tr. 358–406. ISBN 0-521-35165-0. OCLC 33359444.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
- Whitecotton, Joseph W. (1990). Zapotec Elite Ethnohistory: Pictorial Genealogies from Eastern Oaxaca. Vanderbilt University publications in anthropology, no. 39. Nashville, Tennessee: Vanderbilt University. ISBN 0-935462-30-9. OCLC 23095346.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
- Whitecotton, Joseph W. (1977). The Zapotecs: Princes, Priests and Peasants. Norman: University of Oklahoma Press.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
- Zeitlin, Robert N. (2000). “Review: Two Perspectives on the Rise of Civilization in Mesoamerica's Oaxaca Valley. Review of: Ancient Oaxaca: The Monte Albán State by Richard E. Blanton; Gary M. Feinman; Stephen A. Kowalewski; Linda M. Nicholas”. Latin American Antiquity. 11 (1): 87–89.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]
Tư liệu liên quan tới Zapotec tại Wikimedia Commons
