Tchestea
On tchestea[1], c' est gros bastimint del Moyinådje, retourêye di meurs di disfinse, la k' li signeur dimaneut.
Les mots "tchestea" et ses raptitixhas sont mo corants, dins les nos d' plaeces del Walonreye.
Les tchesteas del Walonreye sont metou so ene pådje tote seule.
Motlî
[candjî | candjî l’ côde wiki]Pus tård, on-z a eto lomé "tchesteas" des grossès bastijhes, avou des cortis ås fleurs did totåtou, basti pa des ritches.
Li ci (cene) ki dmeure dins on tchestea si lome li tchesterlin (tchesterlinne)
On ptit tchestea si loméve on tchession, on tcheslet, on tchestret, on tcheslinea, ene tchestele.
Les tchesteas del Moyinådje
[candjî | candjî l’ côde wiki]El Moyinådje, les tchesteas d' disfinse estént sovint metou so des croupets. Et minme so des cresses avou des falijhes d' on costé come a Bouyon). Mins faleut eto aveur on sourdant po s' ahessî d' abwesson.
Gn aveut des tours, on pont rlevrece, et des craeyes dins les meurs po saetchî des fritches so les innmis k' årént volou griper après. C' esteut les airtchires, k' ont divnou des calonires cwand gn a yeu des canons.
Did totåtoû, gn aveut des parfondès corotes, rimpleye di rinnes, les dewes. Po les cwåcaedje des guernouyes èn nén disrindjî l' tchesturlin, les manants divént aler bate l' aiwe.
Ôtes mots do motlî des tchesteas d' disfinse :
- basse coû
- contruskerpe
- dondjon
- ecinte (rampårts)
- eskerpe
- håjhe
- poite
- pont rlevrece
- tour
- tourete
- guerite escarwaitrece u scarwaitrece (fr. échauguette)
- cåve roveyrece
- kernea (fr. créneau) et mierlons
- maxhicoli[2]
Les tchesteas des tins modienes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Gn a toplin des finiesses, et des egrés.
Divant l' ouxh, c' est tos pårtchets avou des fleurs et des hourêyes d' åbes.
Il ont stî sovint rvindous pa les eritîs des ancyins tchesturlins, pask' i costént foirt tchir a-z etertini. Et a tchåfer. C' est bråmint des ritches traeyincieus, u des politikîs aritchis, kécfeye did foû payis, k' els ont ratchté. Ubén l' estat u les provinces.
Sourdant et pî-note
[candjî | candjî l’ côde wiki]- ↑ tchestê après Lidje, tchestea après Nameur; li mot est rfondou avou l' betchfessî ea
- ↑ Sayes d' Alban Leloup, riplaideyes avou Lucien Mahin; prumî boket (so "Berdelaedjes").