Puértolas

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Puértolas
Municipio d'Aragón
O lugar de Puertolas, con o cillo Mallaruego d'o Castiello Mayor endazaga.
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Uesca Sobrarbe
Capital	Escalona
Partiu chudicial	Boltanya
Superficie	99,9 km²
Población  • Total  • Densidat	222 hab. (2013) 2,22 hab/km²
Altaria  • Meyana	1.160 m.
Distancia  • 132 km	enta Uesca
Alcalde	Ramiro Antonio Revestido Vispe
Codigo postal	22362
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Balbastro-Monzón Sobrarbe-Ribagorza Santa María
Coordenadas	42°32’53’’N 0° 7’57’’E
Puértolas Puértolas en Aragón
Web oficial

Puértolas (con pronuncia dandalosa, Puertolas u Puertolás) ye un municipio d'a provincia de Uesca. A suya población ye de 222 habitants en una superficie de 99,9 km² y una densidat de 2,22 hab/km².

O lugar de Puértolas per se no ye si que un chicolón nuclio cerioso a la versant sud d'o tozal d'o mesmo nombre. O concello d'o municipio finca dende fa decadas en o lugar mes poblato d'a val, o lugar d'Escalona, a piez d'a carretera A-138, sobre a desembocadura d'o Bellós enta a Cinca.

O lugar

Puértolas yera tradicionalment un lugar d'estibada ta es semontaneses (y prou que de puestos encara mes leixos) que marcheban pastors con as bestias transhumants dende a tierra plana enta as estibas d'a cabelera d'a valle de Puértolas. A importancia economica d'a trashumancia faciere que o lugar creixore d'entre es sieglos XV y XVII, afincando-se-ie mes que mes zapaters, fustiadors y atros artesanos que veyoren negocio en treballar ta a cada vegada mes grande comunidat de pastors que puyaban enta istes lugars (cal recordar que con Bestué, Puértolas preside a cabelera d'a val).

Portalada d'o patio d'una casa de Puértolas.

As casas d'o lugar en atras epocas teneban amos ricos, y ixo ye cosa que s'amuestra en l'arquitectura singular de muitas d'ellas. Atras, producto de l'abandonamiente, han reblau debant o tiempo y agora raden enronadas u reformadas como a segundas residencias ta beluns d'es fillos d'o lugar.

A ilesia d'o lugar, alzada en o sieglo XII, ye chunto con altros edificios d'a localidat, un testimonio vivo d'es cambeos que ha habiu de sofrir o nuclio, perdendo en o zaguer sieglo ixa importancia que el feba estar a cabelera d'ista val pirinenca, y puesto de pleganza d'es rematos de mutos puestos d'Aragón. Con a desaparición de l'actividat transhumant, que zaguerament no bi ha remaso a guaires trazas mes luego d'es lugars d'a propia val, as casas de Puértolas veyoren progresivament como es fillos y encara es amos marcheban ta as grans ciudaz, deixando es lugars altos d'a val espoblatos.

A ilesia de Puértolas.

Como toz es lugars d'a valle, Puértolas teniba representación en o Concello d'ista, asamblea vecinal que actualment ye extra-oficial, pero que como en d'atros puestos de Sobrarbe antigament (en a epoca que no bi heba ayuntamientos) rechiba as explotacions d'es monts comunals. O concello de Puértolas plegore ta tener prou vecinos que aintro de Sobrarbe n'estiore o mes important. D'ista epoca en son calendatas belunas d'as faceras transhumants d'as que encara huei s'efectuan d'entre Tierra Plana y a Montanya Sensa (estibas d'a cabelera d'a Yaga).

A Guerra Civil en Puértolas

A l'anyada d'o 1938, durantes a rempleganza d'as tropas republicanas, s'entablitoren en a val de Puértolas es hombres d'a 43ª División de l'eixercito republicano prebando de resistir astí a enrestida d'es nacionals, producindo-se una previa enta o fenomeno d'a famosa Bolsa de Bielsa cuan quedeban encirclatos per as tropas faixistas, que fación cuartel en Escalona en a propia boca d'a val.

As tropas republicanas mantenioren durantes semanas as posicions suyas situyando o frente de combate d'entre es lugars de Belsierre (que habría de quedar destruyiu en o transcurso d'a contienda) y Puiarruego, mientres que es Nacionals no deixoren ir o lugar d'Escalona, a o cual seguntes bella persona d'o lugar, habioren un aliau en l'alcalde d'o lugar.

O Tozal de Puértolas dende Bestué, con Puértolas en o centro d'a imachen. Dezaga tot, a Penya Montanyesa.

Demografía

Evolución demografica

1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 - - - - 213 213 209 212 220

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 223 224 230 222 227 252 239 241 233

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 225 214 217 207 213 210 215 212 213

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 - 212 216 - - - - - - -

1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración

Reparto de concellers

Eleccions municipals
Partiu	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015	2019
Partido de los Socialistas de Aragón	-	0	1	2	4	1	1	1	0	4	4
Partido Popular	-	5	4	3	1	4	4	4	3	1	1
Partido Aragonés	-	-	-	0	-	-	-	0	2	-	0
Agrupación de Electores del Municipio de Puértolas	4	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Independients	1	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Total	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5

Alcaldes

Lista d'alcaldes

Lechislatura	Nombre	Partiu politico
1979–1983
1983–1987
1987–1991
1991–1995
1995–1999
1999–2003
2003–2007
2007–2011	Ramiro Antonio Revestido Vispe	Partido Popular
2011–2015	Ramiro Antonio Revestido Vispe	Partido Popular
2015–2019
2019–2023
2023–2027	Jose Manuel Bielsa Manzano	PSOE

Fiestas

• 12 d'octubre: Fiesta Mayor fendo honor enta a Virchen d'o Pilar.
• 13 d'aviento: Fiesta de Santa Lucia.

Veyer tamién

• Chuan Ralla.
• Lista de municipios de Uesca.

Vinclos Externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Puértolas.
• Ayuntamiento del Valle de Puértolas (en castellano).

• Datos: Q1767803
• Multimedia: Puértolas / Q1767803