Ribeseya

Ribeseya
Bandera de Ribeseya	Escudu de Ribeseya
Alministración
País	España
Autonomía	Principáu d'Asturies
Provincia	Provincia d'Asturies
Partíu xudicial	Cangues d'Onís
ISO 3166-2	33560
Tipu d'entidá	conceyu
Capital	Ribadesella (es)
Alcalde de Ribeseya	Ramón Canal Tirador (Federación Socialista Asturiana)
Nome oficial	Ribadesella (es)
División	ver Santianes del Agua, Moru y Llinares;
Xeografía
Coordenaes	43°26′45″N 5°05′01″W / 43.4459°N 5.0835°O
Superficie	84.37 km²
Llenda con	Caravia, Parres, Cangues d'Onís y Llanes
Altitú media	897 m
Demografía
Población	5548 hab. (2023)
Densidá	65,76 hab/km²
Xentiliciu
Viviendes	2697 (2011)
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
	ayto-ribadesella.es

Ribeseya^[1] ye un conceyu d'Asturies. Tien una población de 5548 hab. (2023)^[2]^[3]

Historia

Prehistoria

Yá dende los tiempos prehestóricos del paleolíticu, el territoriu de Ribeseya tuvo colonizáu pola raza humana, como asina lo amuesen los importantes descubrimientos topaos en diverses cueves y abellugos naturales localizaos n'estremaos puntos del conceyu, destacando sobre too la Cueva d'El Pozu'l Ramu‎, qu'agospia abondoses representaciones del arte rupestre, tando cubiertes les sos paredes por dellos grabaos que nos amuesen figures d'animales y signos que mos asitien na edá magdaleniense.

Les primeres referencies que tenemos escrites daten del sieglu I enantes de Cristu y son del griegu Estrabón, que fala de la ría de "Noega" que xebraba “a los Ástures de los Cántabros”. Les xentes de Ribeseya de la dómina llevaben el nome de Salaenos y dominaben Colunga, Les Arriondes y Llanes.

Romanización

Tres la victoria Romana, estos deciden estremar a la población pel ríu Sella, incluyendo a la xente ástur en Lusitania y a la cántabra na Tarraconense.

La fundación formal de la villa facer nel sieglu XIII so mandatu del rei Alfonsu X el Sabiu, cola unión de los territorios de Leces y Meluerda, unu a cada llau del ríu, y fórmase l'ente municipal que perdura hasta los nuesos díes. La nueva población ye dotada d'una carta puebla de derechos civiles y de un gobiernu tuteláu pola corona.

Dómina medieval y moderna

Mientres la Edá Media la villa vivía un momentu de rellumanza gracies a los estelleros que se nutríen de la madera que se faía baxar pol Sella, y al comerciu marítimu, especialmente del sal (indispensable para la salazón de los pexes). Sicasí, l'actividá más rentable yera la captura de los salmones nel Sella, controlada polos “Amoriantes”, y les caces de les ballenes qu'envernaben neses agües. Por cuenta de esto derívase la Casa de les ballenes que perdura na villa hasta'l sieglu XIX.

Nel planu políticu, Ribeseya pasó a ser una plaza bien apostada gracies a les sos innumberables fontes de riqueza y pola so estratéxica situación xeográfica. Ye equí cuando la casa Quiñones apoderar de la villa en tiempos de Juan II, volviéndose a incorporar a la corona en tiempos de los Reis Católicos que desalluguen a la familia Quiñones de les sos posesiones.

Nel sieglu XVI tien llugar un acontecimientu históricu para la villa como ye la llegada del emperador Carlos I d'España, arriendes de la cual festéxase l'acontecimientu mientres dos díes siguíos. Ye nesta etapa cuando se fortifica la cortil de la ermita de la Guía para defender el puertu de pueblos enemigos. Ye una dómina de relativa tranquilidá no referente a la seguridá.

Mientres el sieglu XVII intentóse crear en Ribeseya'l puertu principal d'Asturies, amás d'enllaz col pandu, presentando un proyeutu de carretera per Ponga, pero por influencia de Xovellanos, finalmente recayó nel puertu de Xixón que proyeutaba la carretera de Payares para l'accesu al pandu per Llión. Non por esto enllancóse la villa, pos Carlos III donó 100.000 reales para les obres d'enanche y meyora del puertu que seríen remataes un sieglu dempués.

Xeografía

Dende'l puntu de vista xeográficu, Ribeseya enmárcase dientro d'una faza estratigráfica que se desendolca, cuasi dafechu, dientro del terrén carboníferu, cola sóla esceición d'una zona meridional que presenta un alliniamientu de capes caliares y margues cretácees. Nos márxenes del estuariu del ríu Seya, el subsuelu márcase colos sos aluviones, prolongándose en direición oeste una vez desemboca na mar. Siguiendo en esta direición, alcontramos arenisca, espatu, pudingues y margues irisaes del Xurásicu y Triásicu.

El relieve del conceyu presenta dos partes bien estremaes. La faza interior del conceyu presenta allineaciones montañoses de calíz y cuarcita, ente les que destaca la sierra d'Escapa, col máximu altor del picu Mofrechu, de 897 metros, y dendú puédense ver estupendes panorámiques de la boca de la ría y de los Picos d'Europa; la sierra de les Pandes, col picu de Ḥorao de 749 metros; la sierra d'El Fitu y la sierra de Les Corones, col techu nel picu Ḥabarico (465 m.)

Costa

La franxa costera ye estrecha y d'ún relieve muncho más nidiu, formáu sobro caliares carboníferes sacante la parroquia de Berbes. La so llinia costera ye abrupta sacante les sableres del conceyu (Vega, Santa Marina y La Atalaya).

Sicasí l'accidente más destacáu de la xeografía rioseyana ye'l ríu Seya qu'estrema al conceyu en dos metaes formando un estupendu estuariu na so desaguada. Otros ríos perimportantes son los del Acebo (que desagua na samblera de Vega), el San Miguel, el San Pedro (un afluente del Seya) y el ríu Guadamía, que fai de llende col conceyu de Llanes.

Clima

La so climatoloxía presenta les mesmes traces que tolos conceyos marítimos de la rexón, caracterizándose por tener unes condiciones benignes en tol territoriu, con unes temperatures nidies y templaes, y un porcentaxe de mugor bastante altu. Asina, la temperatura medio añal ye d'en redol a los 16°C, siendo predominantes los vientos de direición norte, presentándose con una mayor frecuencia los del nordeste.

Debíu al clima nidio y húmedo del conceyu, y gracies, sobre manera, a les repoblaciones postreres, abonden les coníferes y los ocalitos, siendo escasa la superficie ocupada en rellación col total.

Politica

Nel conceyu de Ribeseya, dende 1979, el partíu que más tiempu gobernó foi'l PSOE (véase llista d'alcaldes de Ribeseya). L'actual alcalde ye'l socialista Ramón Manuel Canal Tirador, quien gobierna dende 2007 en coalición con Izquierda Xunida.

	PP	PSOE	IU-BA	CDS	URAS	Otros	Total
1979	0	5	2	6	-	0	13
1983	3	7	1	1	-	1	13
1987	3	6	2	2	-	0	13
1991	3	3	1	0	-	6	13
1995	5	5	1	-	-	2	13
1999	2	5	1	-	5	0	13
2003	7	5	1	-	0	0	13
2007	6	4	3	-	0	0	13
2011	2	4	2			5	13
2015	2	2	2			7	13

Parroquies^[1]

Nᵘ	Nome	Superficie (km²)	% superficie Ribeseya	Población	% población Ribeseya	Densidá (hab./km²)
1	Berbes		n/d	82	1,481,48%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
2	Collera		n/d	730	13,1613,16%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
3	Llinares		n/d	111	22%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
4	Moru		n/d	291	5,255,25%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
5	Ribeseya	1,86	2,22,2%	2772, 2774	499 689,51499 689,51%	Error d'espresión: Caráuter de puntuación "," non reconocíu.
6	San Esteban	13,54	16,0516,05%	1156, 1116	208 383,49208 383,49%	Error d'espresión: Caráuter de puntuación "," non reconocíu.
7	Santianes del Agua		n/d	128	2,312,31%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
8	Samiguel d'Ucio		n/d	373	6,726,72%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
9	Xuncu		n/d	141	2,542,54%	Error d'espresión: Operador round inesperáu

Demografia

Población del conceyu de Ribeseya

Fuente: INE

Economía

**Emplegaos nos diversos sectores económicos (añu 2010)**
	Númberu de trabayadores	Tantu por cientu
TOTAL	2.154	100
Agricultura, ganadería y pesca	137	6,36
Industria	233	10,82
Construcción	334	15,51
Servicios	1.450	67,32
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

**Usos del suelu del conceyu (añu 2010)**
Usu	Superficie (km²)
Tierres de llabrantíu	1,98
Praderíes	31,03
Terrenu forestal	37,65
Otros usos (industrial, residencial, tierra ermo...)	13,71
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

**Carauterístiques del sector primariu (añu 2010)**
Ganaderíes de bovín	125
Cabeces de ganáu bovín	2.911
Cabeces de ganáu ovín	1.107
Cabeces de ganáu cabrín	318
Ganaderos con cuota llechera	20
Quilos de cuota llechera	3.547.750
Metros cúbicos de madera valtao	12.260
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

Referencies

↑ ^1,0 ^1,1 «Espediente colos topónimos oficiales de Ribeseya». BOPA.
↑ Afirmao en: Padrón municipal d'España de 2023. Autor: Institutu Nacional d'Estadística. Data d'espublización: 13 avientu 2023.
↑ oficina de rexistru

Enllaces esternos

Páxina web del Ayuntamientu (castellán)
Ribeseya turismu (castellán)

[toponimia-ribeseya-1] 1,0 ^1,1 «Espediente colos topónimos oficiales de Ribeseya». BOPA.

[d89f7d4533c45e35984c9b278270d9ca0ac6868f-2] Afirmao en: Padrón municipal d'España de 2023. Autor: Institutu Nacional d'Estadística. Data d'espublización: 13 avientu 2023.

[3] rexistru

[1]

[2]

[3]