Colunga

Colunga
Alministración
País	España
Autonomía	Principáu d'Asturies
Provincia	Provincia d'Asturies
Partíu xudicial	Villaviciosa
Tipu d'entidá	conceyu
Capital	Colunga
Alcalde de Colunga	José Rogelio Pando Valle
Nome oficial	Colunga (es)
División	ver Pivierda y Llue;
Xeografía
Coordenaes	43°29′10″N 5°16′13″W / 43.4862°N 5.2704°O
Superficie	97.57 km²
Llenda con	Villaviciosa, Piloña, Parres y Caravia
Demografía
Población	3187 hab. (2023)
Densidá	32,66 hab/km²
Xentiliciu
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
	colunga.es

Colunga ye un conceyu y una parroquia d'Asturies. Llenda al norte col mar Cantábricu, al sur con Parres y Piloña, al este con Caravia y al oeste con Villaviciosa. Tien una población de 3187 hab. (2023)^[1]^[2].

Historia

Prehistoria

Nun son munchos pero si apaecieron nicios de la presencia d'homes del paleolíticu qu'habitaben nos covarones. Cerca de Gobiendes atópense les Cueves de Obaya, onde, xunto coles de Taraxu (en Nozaleda), El Molín (en Lliberdón), atopáronse restos de talla qu'amuesen que Colunga foi habitada por aquellos cazadores ente'l Paleolíticu Mediu y el Paleolíticu Cimeru (hai unos 40.000 años aproximao.

Del Neolíticu, última etapa de la Prehistoria y na que l'home fai llabrador y pastor, empezando, amás, a formar pueblos atopáronse, per vegada primera, hachos de piedra apolazada (Rasa de Lluces).

Pasando yá a la Edá del Bronce, esisten restos metalíticos procedentes de Llastres. La mayoría d'estos afayos atópense anguaño nel Muséu Arqueolóxicu d'Uviéu.

Edá antigua

Pel momento el Conceyu de Colunga ye'l más importante cuantitativamente de tol Oriente d'Asturies no qu'a establecimientos de la cultura castreña refierse.

Hai nel conceyu dalgunos montículos que fueron habitaos por agrupaciones prerromanes, destacando los de La Riera, La Islla y el de Villeda. D'ellos, El Castiellu de La Riera, ye'l qu'amuesa una especial singularidá, con un sistema defensivu construyíu a base d'acusaes terraces gradiaes que se comuniquen ente sí per mediu de ramples. Dende el so cume acolumbra un ampliu horizonte. tierra de reis Les villae (villes) fueron moviendo pasu ente pasu a los castros. Asina, en La Isla, la construcción de la so actual ilesia y darréu delles escavaciones afayaron una serie de muertes correspondientes a un enclave romanu.

Estos y otros afayos sorrayen una romanización bastante intensa de la población en tierres colunguesas.

Edá medieval

Na historia medieval, nun hai nengún documentu mientres los sieglos X y XI qu'apigurara una serie de llugares sol nome de Colunga, sí s'aplica a una villa. Ye na dómina del rei Bermudo III, cuando se tienen noticies d'un territoriu denomináu Colunga, garré los sos representantes participen nel conceyu celebráu n'Uviéu en 1115 pero taba incluyida dientro del territoriu de Caravia.

Ye nel sieglu XIII, cuando l'alfoz de Colunga, dotar d'una nueva cabecera territorial que va ser poblar de Colunga que coincide cola dómina repobladora de la monarquía castellana n'Asturies. Esta puebla nun va consiguir ser un verdaderu centru urbanu, pue qu'en parte por cuenta de la proximidá de poblar de Ribeseya y Maliayo, o tamién debíu al emburrie de La Islla o al enclave pesqueru de Llastres, como centros importantes. Estes tierres pasaron a Enrique de Trastamara futuru Enrique II de Castiella, que les dexaría al so fíu bastardu'l conde don Alfonso que tuvo en continua rebelión contra l'autoridá real. El conde foi ganáu nel sieglu XIV y toes esta tierres vuelven a la corona.

Nel sieglu XVI, el puertu de Llastres esperimenta una importante crecedera teniendo tráficu mercantil, actividá pesquera que xeneraba otros llabores al so alredor o la captura de ballenes. Siendo esti puertu'l mayor nucleu urbanu del conceyu.

Edá Moderna

La Edá Moderna, inda había dos cotos eclesiásticos, el de Caravia y el de Carrandi y nun foi hasta la desamortización de Felipe II, cuando l'enclave de Carrandi foi mercáu por Gonzalo Ruiz de Xuncu, que pertenecía a una de les más relevantes families de l'aristocracia local. Ye nel sieglu XVI, cuando hubo dellos cambeos: va constituyise'l conceyu de Colunga, un temporal destrúi les instalaciones portuaries de Llastres que nun se restauraría hasta finales del XIX, Esto traxo un progresivu cayente del puertu, mientres esto sieglu Quedando Colunga baxu una economía y alministración de tipu medieval, con una población modesta.

Edá contemporánea

Ye nel sieglu XIX, cuando la guerra de la Independencia traxo la invasión de Colunga per dos vegaes, escalando la villa y quemando l'archivu municipal. Mientres esti sieglu'l conceyu quedó fora del procesu de industrialización y la so estructura económica va tar basada na agricultura. El so nuevu puertu de Llastres nun traxo'l tráficu mercantil esperáu, seique por haber otros enclaves portuarios meyor dotaos y meyor asitiaos.

Nel sieglu XX, tuvieron un importante papel les fortunes traíes d'América polos indianos, materializáu nun progresu del sector constructivu. Na Guerra Civil, Colunga quedó dientro del territoriu republicanu hasta la cayida del frente norte. Anguaño ye un conceyu práuticamente rural y ganaderu, sigue'l puertu de Llastres siendo'l cuartu n'importancia d'Asturies.

Xeografía

Les sos víes de comunicación son: l'autovía A-8 ( Autovía del Cantábricu), la N-632 que traviesa'l conceyu y la so capital, d'este a oeste, l'AS-257 que va a Llastres, l'AS-258 que va Lliberdón y l'AS-330 que va a Villaviciosa. Ta a una distancia de la capital del Principáu de 58 quilómetros.

La so población actual ye de 3440 habitantes y los sos principales nucleos por númberu d'habitantes son: la villa de Colunga la so capital, Llastres, Lluces, Loroñe, La Isla, Lliberdón y Llue.

El so relieve ta marcáu en distintes zones, al suroeste ta la zona Protexida del Paisaxe del Sueve con altores que nun superen los 1.000 metros d'altitú salvando El Picu Pienzu de 1.159 metros, Al norte hai una especie de pandu d'ente 100 y 200 metros.

Los sos calces fluviales son curtios y poco caudalosos, siendo'l principal caudal El Ríu Lliberdón. Del monte Sueve surde El Ríu Carrandi, otros cursos fluviales son Regar´l Frayón y Regar los Llorales.

Economía

**Emplegaos nos diversos sectores económicos (añu 2009)**
	Númberu de trabayadores	Tantu por cientu
TOTAL	1.230	100
Agricultura, ganadería y pesca	254	20,65
Industria	109	8,86
Construcción	101	8,21
Servicios	766	62,28
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2009, SADEI

**Usos del suelu del conceyu (añu 2009)**
Usu	Superficie (km²)
Tierres de llabrantíu	3,00
Praderíes	38,67
Terrenu forestal	43,69
Otros usos (industrial, residencial, tierra ermo...)	12,21
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2009, SADEI

**Carauterístiques del sector primariu (añu 2009)**
Ganaderíes de bovín	168
Cabeces de ganáu bovín	4.806
Cabeces de ganáu ovín	586
Cabeces de ganáu cabrín	341
Ganaderos con cuota llechera	39
Quilos de cuota llechera	8.341.732
Metros cúbicos de madera valtao	19.821
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2009, SADEI

Parroquies

Nᵘ	Nome	Superficie (km²)	% superficie Colunga	Población	% población Colunga	Densidá (hab./km²)
1	Carrandi		n/d	91	2,862,86%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
2	Colunga		n/d	1001	31,4131,41%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
3	Gobiendes		n/d	261	8,198,19%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
4	La Isla		n/d	163	5,115,11%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
5	Llastres		n/d	878	27,5527,55%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
6	La Llera	1,51	1,551,55%	9, 9	3,113,11%	Error d'espresión: Caráuter de puntuación "," non reconocíu.
7	Lliberdón		n/d	186	5,845,84%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
8	Llue		n/d	169	5,35,3%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
9	Pernús		n/d	85	2,672,67%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
10	Pivierda		n/d	76, 64	240,48240,48%	Error d'espresión: Caráuter de puntuación "," non reconocíu.
11	La Riera		n/d	96	3,013,01%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
12	Sales		n/d	98	3,073,07%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
13	San Xuan de la Duz		n/d	156	4,894,89%	Error d'espresión: Operador round inesperáu

Política

Nel conceyu de Colunga, dende 1979, el partíu políticu que mas tiempu gobernó foi'l PP. A pesar d'esto, l'actual alcaldesa ye Sandra Cuesta Fanjul del PSOE, partíu que gobierna en Colunga dende 2004, primero en coalición y dempués, en 2007, por mayoría absoluta.

	PSOE	PP	IU-BA	Otros	FAC	Total
2003	4	4	1	2	-	11
2007	6	5	0	0	-	11
2011	6	3	0	-	2	11
2015	6	4	0	-	1	11

Arte

Tien una de les ilesies del arte asturiano más importantes, ye la de Santiago de Gobiendes, ye representativa de la última etapa del prerrománicu asturianu. La ilesia foi reformada en 1853 d'una manera bestial, ensin respetar la so estructura antigua, construyendo un ábside más ampliu y con pórticu a los pies, quedando restos sueltos de la so antigua rellumanza como capiteles, fustes, ventanes. L'edificiu actual ye de planta basílica de trés naves, con cabecera en trés capiyes y pórticu. Para el so columnes utilicen les primitives, la metá inferior del fuste ye l'orixinal y el so capitel ye retayáu y convertíu en tambor cilíndricu. Les capiyes llaterales sobrevivieron, son estreches y allargaes y comuniquen cola nave por un arcu de mediu puntu de lladriyu. Les capiyes allumar por vanos rectangulares, enmarcaos por sillares monolíticos. La nave central ta dixebrada de les llaterales por cuatro arcos semicirculares, de lladriyos sofitaos en pilastres con capiteles de tipu corintiu. L'empléu de columnes y pilastres nes arquerías de separación nun ye típicu asturianu y ye probable que seya obra mozárabe. Les naves llaterales son estreches, cubiertes con armadura de madera, dende caúnu d'elles hai dos puertes con arcos sobro dintel. El pórticu primitivu ta incluyíu nel últimu tramu de la nave. La ilesia ye Monumentu Históricu Artísticu, na Guerra Civil foi amburada y reconstruyida en 1964, tuvo dempués otra restauración.

Ente otres obres a destacar tán:

La casa de la familia Alonso Covián en Colunga, d'estilu renacentista del sieglu XVI. Ye un bloque macizu rectangular de composición simétrica. Destaca'l balcón principal sobro'l que ta'l blasón familiar y na esquina apaez la ventana n'esquina con columna típica de la dómina.

El palaciu de Gobiendes, ye Monumentu Históricu Artísticu. Partió d'una torre medieval, pertenecía a la Mitra Uvieína hasta que Felipe II, vender a Gonzalo Ruiz de Xuncu. L'edificiu foise ampliando. Güei tien dos ales perpendiculares, la so fachada principal tien una puerta central con saeteras nel baxu y balcones enrasados nel primer pisu col escudu. A un llateral adósase la capiya con bóveda de cañón y comunica col edificiu al traviés del coru.

La ilesia parroquial de Santa María de Sabada, d'una sola nave y cúpula sobro cruceros y dos capiyes llaterales con bóveda d'aresta. Tien dos pórticos llaterales. La torre ye de base cuadra, calada por trés arcos de mediu puntu, sobro'l pisu entemediu'l cuerpu del campanariu onde hai un altu tambor de planta octogonal con cuatro balcones en voladizu que remata en cúpula de piedra. El templu tien un estilu elegante con amiestu del neoclásicu y de barrocu. El so retablu mayor ye neoclásicu con cai central y con columnes xóniques y frontón.

La torre del sieglu XVIII, ye una unión de torre vigía y de campanariu. Ye de planta cuadrada y cuatro pisos separaos por impostas, la torre ye bien cerrada sacantes l'últimu pisu, con vanos pa les campanes. La torre tien restos que podríen ser del sieglu XV.

El conceyu, na so fachada tien el blasón de la familia Álvarez de Colunga, que pasa a ser l'emblema del conceyu. L'edificiu tien cuerpu central y dos llaterales, tien dos pisos nel inferior con ventanes y el superior con balcones. Ye de techu planu rematáu con boles.

La ilesia parroquial de San Cristóbal, ye de trés naves rodada por pórticu abiertu, con torre nel centru rematada con aguya.

Otres obres arquiteutóniques a destacar son: la casa de los Pablos, la ilesia de Santa María de la Islla y les escueles de Lliberdón.

Demografia

Tien una población censada de 3440 habitantes. en 1920 tuvo la so cota máxima con 8241. Dende equi entama una pérdida de población que llega hasta los nuesos dies.

Fuente: Instituto Nacional de Estadística de España

Referecies

↑ Afirmao en: Padrón municipal d'España de 2023. Autor: Institutu Nacional d'Estadística. Data d'espublización: 13 avientu 2023.
↑ oficina de rexistru

Enllaces esternos

Páxina web del conceyu (castellán) (n'inglés)

[d89f7d4533c45e35984c9b278270d9ca0ac6868f-1] Afirmao en: Padrón municipal d'España de 2023. Autor: Institutu Nacional d'Estadística. Data d'espublización: 13 avientu 2023.

[2] rexistru

[1]

[2]