Vikipediya:Bütün Vikipediyaların siyahısı

Müəllif-(Kamran Ekberzade)

Boş Stul Krizisi

Tarixi proseslər

Avropa inteqrasiya prosesləri başlayarkən dövlətlər bu prosesdə öz maraqları ilə çıxış etməyə başladılar və dövlətlərin bəziləri bu integrasiya proseslərinə etiraz etdilər məsələn, Böyük Britaniya amma Fransa və Germniya kimi dövlətlər bu prosesin yaranmasında əsas dövlətlər idi. Bu qruplaşma avropa dövlələrin iki qrupa ayırdı.  Birinci qrup dövlətlər Avropa Federasiyasını yaratmaq istəyənlər  İkincisi isə Avropada əlaqələri dəstəkləyən amma hər bir dövlətin maraqlarının təmin olunmasını istəyən dövlətlər oldu. Fransa prezidenti Charles de Gaulle ikinci qrup dövlətləri dəstəkləyirdi və hər zaman Fransanın avropa regioniunda hegemon dövlət olmasını, həmçinin fransız milliyətini digərlərinə nisbətən üstün olmasını təmin etmək istəyirdi. İkinci dünya müharibəsi bitdikdın sonra Amerika və SSR avropada və eləcə dünya siyasətində hegemonluğu ələ almaq məqsədi ilə iqtisadi və ideoloji müharibəyə başladılar. Bu sosialism və liberalism arasıda olan bir krizis idi. Bu zaman Charles de Gaulle əmin idi ki, Amerika avropada hegemonluğu ələ almaq məqsədilə Böyük Britaniyanı avropa dövlətlərinə qarşı bir vasitə kimi istifadə edəcək. Buna görədə Fransa hər zaman Böyük Britaniyanın avropa inteqrasiyasına qoşulma təkliflərin bir neçə dəfə qəbul etməmişdir. Həmçinin Fransanın özünü-müdafiə siyasətini ingiltərənin nüvə silahına sahib olmaq təklifini qəbul etmədiyi zaman görə bilərik. İngiltərə nüvə silahını Fransaya verilməsi təqdirində Avropa Komitəsinə üzv olacaqdı. Amma Charles de Gaulle İngiltərənin bu təklifini qəbul etmir çünki, Charles de Gaulle nüvə silahının Fransaya gətirilməsini Amerikanın nüvə silahı təminatından asılılıq kimi görürdü. Həmçinin buna etiraz əlaməti olaraq, Charles de Gaulle Fransa ordusunu NATO dan çəkmişdi. Fransa tam isolyasiya olduqdan sonra artıq iqtisadi cəhətdən geriləməyə başladı. Amma Fransa Almaniyanı özünə ən yaxın partnyor kimi görürdü. Bununla belə Charles de Gaulle Qırbi Almaniyanın Amerika tərəfindən de facto tanınmasına da nail olmuşdu və bu Fransaya Almaniya ilə müstəqil şəkildə iqtisadi və sosial əməkda.lıq etməyə şərait yaratdı. Fransanın İngiltərəni qəbul etməməsinin əsas səbələri bunlardır;

 Fransanın Böyük Britaniyaya nisbətən zəif vəziyyətdə olması və İngiltərə ilə iqtisadi rəqabətdə məğlub olacağını bilməsi  Real politika  Amerika və İngiltərə arasında xüsusi əlaqələrin olması hansı ki, Fransa bu əlaqəni avropa dövlətlərinə qarşı bir silah kimi görürdü.

Ümumi Kənd Təsərüfatı Siyasəti və Boş Stul Krizisi

Ümumi kənd təsərüfatı siyasətinin əsas məqsədi kənd təsərüfatı mallarının qiymətinin tənzimlənməsi idi və qiymətin yüksək və sabit saxlanılmasına nail olmaq idi. Bu siyasətin əsas məqsədi bunlar idi;

 Xüsusi bir organ yaradılacaq və həmin orqan komitəyə üzv olan dövlətlərin hamısından istehsal etdikləri kənd təsərüfatı malların qəbul edəcək və onların qiymətini qaldıracaq və kənd təsərüfatı mallarını qiyməti yüksək olduğu halda fermerlər daha çox kənd təsərüfatı malları istehsal eəcəklər. Bundan sonra kənd təsərüfatı mallarının kəmiyyəti artacaq sonra kəmiyyətdə artım olduğuna görə qiymətlər enəcəkdi və Avropa Komitəsinin daxilində olan dövlətlər eyni qiymətlə bu malları sata biləcəkdilər. Bu proqramın qəbul olmasının əsas səbəbi bu idi, Fransanın istehsal etdiyi kənd təsərüfatı malları çox baha olduğuna görə bazarlarda onlara çox da ehtiyac yox idi amma digər dövlətlərdə isə kənd təsərüfatı malları Fransaya nisbətən ucuz olduğuna görə onlar çox asan şəkildə öz mallarını sata bilirdilər. Beləliklə Fransa iqtisadi cəhətdən geriləməyə başlayırdı və Komitə daxilində dövlətlər arasında iqtisadi cəhətdən qeyri bərabərsizlik yaranırdı. Həmçinin Fransa tərəfindən təklif edilən bu proqram İkinci dünya müharibəsindən sonrakı iqtisadi krizislərin aradan qaldırılmasında qəbul edilən priolitet proqramlardan biri idi.

Amma əsas problem bu proqramın maliyyələşdirilməsi idi hansıki bu həmçinin bəzi komitə daxilində olan bəi dövlətlərin maraqlarına uyğun bir proqram deyildi. Proqramın qəbul edilməsinə görə komitə daxilində olan bir çox dövlətlər qəti şəkildə etiraz etdilər və bu proses üzv dövlətlər arasında antagonistic vəziyyət yaratdı. Buna görə də Fransa Avropa İqtisadi Cəmiyyətindən (European Economic Community) öz nümayəndələrini geri çağırdı. Fransanın bu addımı tarixdə “Boş Stuı Krizisi” adlanır. Buna baxmayaraq bu krizis 1965-ci ildə aradan qaldırıldı belə ki üzv dövlətlər Fransanın Ümumi Kənd Təsərüfatı Siyasətini qəbul etdilər və bu proqramın maliyyələşdirilməsinə öz razılıqlarını verdilər. Bu krizisin tamailə aradan qaldırılmasına görə keçirilən ən son konfrans 1966-cı oldə keçirilən Luksemburq konfransıdır. Luksemburq konfransında Avropa İqtisadi Cəmiyyətinə üzv olan hər bir dövlət digər üzv dövlətlərin maraqlarına əks hərəkət etməyəcəyinə görə öhdəlik götürdü.

İstfadə edilən mənbələr;

 http://www.charles-de-gaulle.org/article.php3?id_article=178  http://www.euro-know.org/europages/dictionary/d.html  http://www.ena.lu?lang=2&doc=445  http://www.ena.lu?lang=2&doc=444  Origins and Evolution of European Union-book.