Бенедыкт Гербест

Бенедыкт Гербест
польск.: Benedict Herbest
Род дзейнасці	езуіты, педагог, багаслоў, выкладчык, пісьменнік
Дата нараджэння	1531
Месца нараджэння	Навэ Міста, Рускае ваяводства, Польскае Каралеўства
Дата смерці	1593
Месца смерці	Ярослаў, Яраслаўскі павет, Польшча
Грамадзянства	Рэч Паспалітая
Месца працы	Ягелонскі ўніверсітэт
Альма-матар	Ягелонскі ўніверсітэт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Бенедыкт Гербест (польск.: Benedict Herbest; 1531, Новае Места — 1593, Ярослаў) — польскі езуіт, педагог, багаслоў-палеміст, арганізатар польскай школы XVI ст., настаўнік Львоўскай гімназіі, езуіцкага калегіума ў Ярославе, выкладаў у Пазнаньскім універсітэце, прафесар Кракаўскай акадэміі.

Біяграфія

Нарадзіўся ў Новым Месце (цяпер Старасамбарскі раён, Львоўская вобласць, Украіна) у беднай сям'і Зеляневічаў (або Зялінскіх). Вучыўся ў Кракаўскай акадэміі, дзе атрымаў вучоную ступень бакалаўра. У 1550—1553 — рэктар гарадскай гімназійнай школы ў Львове, дзе займаўся вывучэннем старажытных моў. З 1555 — рэктар у школе пры касцёле Божай Маці ў Кракаве. У 1559 атрымаў ступень магістра вольных мастацтваў, у 1561 — доктара навук, выкладаў у Кракаўскай акадэміі. Па запрашэнні гнезненскага архібіскупа Ян Пшэрэнбскага наведаў яго рэзідэнцыю ў Скернявіцах, дзе займаўся адукацыяй моладзі і напісаў шэраг сваіх вядомых на той час твораў: «Comptus…» (1559), «Arithmeticz linearis» (1560). У 1563 пераехаў у Познань і стаў рэктарам Любранскага калегіума.

У 1566 выдаў адзін з найстарэйшых катэхізісаў на польскай мове «Навука сапраўднага хрысціяніна» (Nauka prauego chrzescijanina). Неўзабаве апублікаваў сачыненне «Апісанне дарогі» (Wypisanie drogi), у якім расказаў пра наведванне ў 1566 г. Львова і іншых гарадоў Рускага ваяводства і выказваў надзею на дасягненне уніі з праваслаўнай Царквой. У 1567 у Кёльне пабачылі свет яго «Horarium canonicarum rationarum cum D.Augustini sententiis de Eucharistia explicatis». Памылкі чэшскага духавенства ў падыходзе да пытанняў веры выкрываў у «Confutatio picarditarum haereticorum» (Кракаў, 1567).

У 1569 уступіў у ордэн езуітаў, у 1571 вучыўся ў Рыме (у Collegium Romanum). Вярнуўшыся ў 1572 у Польшчу, стаў выкладаць у езуіцкай семінарыі Пултуска. У 1574—1576 быў членам езуіцкага калегіума г. Брунсберга ў Швецыі, спаведніком каралевы Кацярыны Ягелонкі. Паводле іншых звестак, па просьбе сандамірскага ваяводы Яна Косткі ў 1574 выехаў у Мальбарк для навучання сыноў і сваякоў ваяводы і ў 1575—1576 гг. выкладаў у езуіцкім калегіуме ў Ярославе. Быў актыўным удзельнікам контрарэфармацыйнага руху ў Рэчы Паспалітай (на Валыні, Падоллі, Любліншчыне і інш.), навярнуў з кальвінізму да каталіцтва шмат каго з выбітных асоб таго часу. У 1583—1584 навяртаў праваслаўных у каталіцтва. У 1584 узначальваў езуіцкую місію ў Львове.

У 1586 у Кракаве з санкцыі кіраўніцтва ордэна выдаў свой самы знакаміты твор — «Паходжанне веры Рымскага Касцёлу і гісторыя грэчаскае няволі: дзеля адзінства» (Wiary Kościola rzymskiego wywody y greckiego niewolnistwa historia), які адыграў ролю ў зараджэнні царкоўна-палемічнай літаратуры на Беларусі. У сваім творы Гербест даводзіў, што ўсе Хрыстовы паслядоўнікі павінны трымацца супольна, прыняць адзіныкаляндар царкоўных святаў, супольна святкаваць дзень Уваскрэшання Сына Божага. У якасці асноўнага падмацавання свайго закліку да задзіночання ён прыгадваў словы Месіі з Евангелля паводле Яна (10:16). Акрамя таго, ён абвінавачваў праваслаўных у невуцтве (паводле Гербеста, яны не здольныя да цнатлівага жыцця, не ўмеюць чытаць малітвы, не ў змозе належным парадкам выконваць царкоўныя абрады, дапускаюць ідалапаклонства). За рэзкія выпады супраць праваслаўя кніга выклікала супольнае абурэнне, і правінцыял ордэна быў вымушаны забараніць яе распаўсюджванне.

Спасылкі

• Бенедыкт Гербест. Паходжанне веры Рымскага Касцёлу // «Наша Вера»
• Гербест у «Православной Энциклопедии»