دەروازە:ئەمریکای لاتین

بەخێربێن بۆ دەروازەی ئەمریکای لاتین پێشەکی ئەمریکای لاتینی (América Latina) ئەو ناوچەیە کە لە ھەردوو کیشوەری ئەمریکای باکوور و ئەمریکای باشووردا ھەیە کە زمانە ڕۆمانسییەکان تێیدا بەکاردێت کە لە زمانی لاتینییەوە وەرگیراوە، ئەم ناوچەیە ٢٠ وڵات لە خۆ دەگرێ، لە گەڵ چوار ناوچەی وابەستە. ڕووبەری گشتی ئەمریکای لاتینی دەگاتە نزیکەی ٢١٠٦٩٥٠١ کم٢، و ژمارەی دانیشتووانیش ٥٤٨ میلیۆن و نیو ملیونە. زمانە سەرەکییەکان لە ئەمریکای لاتینی ئەمانەن: فەڕەنسی وئیسپانی وپورتوگالی. زیاتر... وڵاتێکی لاتینی ڤێنێزوێلا، بەفەرمی کۆماری بۆلیڤاریی ڤێنێزوێلا (بە ئیسپانی: República Bolivariana de Venezuela) وڵاتێکە دەکەوێتە کەنارەکانی باکووری ئەمریکای باشوور. ڕووبەری ڤەنزوێلا ٩١٦,٤٤٥ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە و ژمارەی دانیشتووانەکەی بە ٣٠،٠٥٤،٠٠٠ کەس مەزەندە دەکرێت. وڵاتێکە خاوەنی جۆراوجۆری زیندوو زۆر بەرزە، بەو پێیەی چەندین ناوچەی ژینگەیی زۆر و ھەمەچەشن لەخۆدەگرێت کە لە چیای ئەندێسەوە دەستپێدەکات لە ڕۆژئاوا تا دەگاتە حەوزی دارستانەکانی ئەمازۆن لە باشوور، بە دەشتە فراوانەکانی لانۆس و کەنارەکانی کاریبی لە ناوەڕاستدا تێدەپەڕێت و دێڵتای ڕووباری ئۆرینۆکۆ لە ڕۆژھەڵاتی وڵات. زیاتر... وەڕزشوانانی لاتینی دیێگۆ مارادۆنا ناوی تەواوی دیێگۆ ئەرماندۆ ماڕادۆنا (٣٠ـی تشرینی یەکەمی ١٩٦٠–٢٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠) یاریزانی تۆپی پێی ئەرژەنتینی بوو، زۆرترین کاریگەریی ھەبووە لە مێژووی تۆپی پێدا، بەشێکی زۆر لە وەرزشدۆستان، ئەو یاریزانە بە باشترین یاریزانی تۆپی پێی مێژوویی لە جیھاندا دادەنێن، درێژی باڵای مارادۆنا١٦٥ سانتیم بووە یاری لەھێڵەکانی ناوەڕاست و ھێرشبردن کردووە، ناوبراو یەکێکە لەباشتری یاریکەرانی جیھان لەو سەردەمەی خۆی یاری لێی کردووە، مارادۆنا یاری بۆ ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئارجەتین و یانەکانی ئەرجەنتینۆس جۆینەر و بۆکا جۆنیوز و بارسێلۆنا و ناپۆلی و سیڤیلا و نیو ئیل ئۆڵد بۆیس کردووە دواساتی یاریکردنیشی لە یانەی بۆکا جۆنیوزی ئارجەنتینی بووە لەگەڵ یانەکان لەساڵانی ١٩٧٦ تاوەکوو ساڵی ١٩٩٧ بەردەوام بووە و لەگەڵ ھەڵبژاردەی نیشتیمانی ئارجەنتین لە ١٩٧٧ تاوەکوو ساڵی ١٩٩٤ بەردەوام بووە،لە ساڵی ١٩٨٦ توانی لەگەڵ هەڵبژاردەی جامی جیهانی بەدەستبهێنێت و جامەکە بەرزبکاتەوە . مارادۆنا ھەمیشە وەک سەرسەری یان ژمارە دە یان کوڕە ئارجەنتینییەکە ناسراوە، لەدوای وازھێنانی لەیاریکردن وەک یاریکەری تۆپی پێ ھەڵسا بە کارکردن وەک ڕاھێنەری ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئارجەتین لە ساڵی ٢٠١٠ لەگەڵ ھەڵبژاردەکەی ڕاھینەر بوو بەڵام دوای گەیشتنیان بە قۆناغی ھەشتەمی جامی جیھانی فیفای ٢٠١٠ ئەوا یەکێتی تۆپی پێی ئارجەنتین لەژێر فشاری ڕاگەیاندکاران لەپۆستەکەی دورخرایەوە و ئینجا مارادۆنا لە وەرزی ٢٠١١-٢٠١٢ بووە ڕاھێنەری یانەی وەسڵی ئیماراتی لەو یانەیەش ئاستی یانەکەی بردە پێشەوە بەڵام نەیتوانی لەگەڵ یانەکە زۆرتر لە نازناوێک بەدەست بھێنێت بەمەش خەونی سەرۆک یانەی وەسڵی ئیماراتیشی نەھێنایە جێگا و لە پۆستی یانەی وەسڵی ئیماراتیش دوورخرایەوە. زیاتر... جوگرافیای ئەمریکای لاتین ڕووباری پریمیرۆ (بە ئیسپانی: Río Primero) ھەروەھا بە سوکویا'ش بانگ دەکرێت (سوکویا لەلایەن کۆماچینگۆیە سوورپێستەکان ناوزەند دەکرێت)، ڕووبارێکە لە ئەرژەنتین لەنێوان ھەردوو شاری کۆردۆبا و بۆینس ئایریس ی پایتەخت ھەڵکەوتووە. زیاتر... دەڤەر و شارەکانی ئەمریکای لاتین بوێنس ئایریس پایتەخت و گەورەترین شاری وڵاتی ئارجەنتینە. ھەروەھا ئەم شارە دوای ساوپاولۆی بەڕازیل دووھەمین شاری گەورەی ئەمریکای باشوورە. زیاتر... وێنەیەک لە ئەمریکای لاتینەوە مێژووی ئەمریکای لاتین ئەلدۆڕادۆ (ئیسپانی:El Dorado)(بە واتای زێڕینگر دێت) ناو یان نازناوی یەکێک لەسەرۆک ھۆزە ھیندیەکانی ئەمەریکای لاتینە، ئەم ھۆزە کاری دەرھێنان و دروستکردنی زێڕیان دەکرد، سەرۆک ھۆزەکە بانگەشەی ئەوەی دەکرد کە لەتوانای دا ھەیە سەراپای جەستەی بەزێڕ دابپۆشێت، دواتر بۆ ڕێچکەیەکی ئاینی گۆڕدرا پێگەکەی دەکەوێتە ناوچەی سانتا لە دێ بۆگۆتا، لەنزیک شارێکی ئەفسوناوی زێڕینە کە بە مانۆوە یاخود ئۆمۆوە ناوی دەھێنن (مەبەستیان کانی زێڕینی ژێڕزەوی بوو) ئەم شارە پڕە لە زێڕ و بەردی بەنڕخ. زیاتر... پۆلەکان ئەمریکای لاتینی ئەمریکای باشوور ئەمریکای ناوەندی کاریبی وڵاتەکانی ئەمریکای لاتینی کەسایەتییە لاتینیەکان پاپا فرانسیس کاردینال (خۆرخێ ماریۆ بێرگۆ) کە بەناوی (پاپا فرانسیس)ەوە ناودەبرێت، خۆرخێ لەدایک بووی ١٧ی کانوونی یەکەمی ١٩٣٦ لە بوێنس ئایریسی پایتەختی ئارجەنتین. فرانسیس کەسایەتی کریستیانی ئەمریکای لاتینییە ویەکەمین کەسی ئەمریکای لاتینییە لە مێژووی ڤاتیکان دا کەسێک لە ئەمریکای لاتین بە ڕابەری کاسۆلیکەکانی جیھان ھەڵبژێردرێ، فڕانسیس لە ڕۆژی ١٣ی ئازاری ٢٠١٣ بە پاپا ی ڤاتیکان ھەڵبژێردرا و جێگەی پاپا بێنێدیکتی شازدەیەمی گرتەوە کەناوبراو لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٣ دەستی لەکارکێشابۆوە، ئەمەش دوای ئەوەی سێجار لەسەر نشووستی ھێنا بۆ بوون بە پاپای ڤاتیکان، فرانسیس خاوەن پلەی ماستەرە لە بواری فەلسەفە و خواناسیدا لە زانکۆی بۆینس ئایریسی ئارجەنتین ھاوکاتیش خاوەن ماستەرە لە زانستی کیمیا لە ھەمان زانکۆدا. زیاتر... ئاڵاکانی وڵاتی لاتین Territories (in bold), dependencies, and subnational entities of a country not located primarily in Latin America are italicized. ئانتیگوا و باربوودا ئەرژەنتین ئارووبا بەھاما باربادۆس بەلیز بۆلیڤیا بەڕازیل چیلی کۆلۆمبیا کۆستاریکا کووبا کوراساو دۆمینیکا کۆماری دۆمینیکان گویانای فەڕەنسی ئێکوادۆر ئێلسالڤادۆر گرینادا Guadeloupe گواتیمالا گویانا ھایتی ھۆندووراس جامایکا Martinique مەکسیک مۆنتسرات نیکاراگوا پەنەما پاراگوای پێروو پۆرتۆ ڕیکۆ سەینت کیتس و نیڤیس سەینت ڤینسەنت و گرینادینز سورینام ترینیداد و تۆباگۆ ئوروگوای ڤێنیزوێلا پانۆڕامای ھەڵبژێردراو ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت پەرە بە وتارەکانی ناو پۆلی ئەمریکای لاتین بدە. پەرە بە وتاری سەرەکی بدە. داڕێژەی {{دەروازە|ئەمریکای لاتین}} بۆ ئەو وتارانە دابنێ کە پەیوەندییان بە ئەمریکای لاتین ھەیە. بیرۆکەت ھەیە؟ ڕەخنەت ھەیە؟ وتارێکی پوخت پێشنیار دەکەیت؟ لێرە پێشنیاری بکە بۆ زیاتر بەرەوپێشبردنی دەروازەکە. دەروازە پەیوەندیدارەکان دەروازە:ئەمریکای باکوور دەروازە:ئۆقیانووسیا دەروازە:ئانتارکتیکا دەروازە:ئاسیا دەروازە:ئەفریقا دەروازە:ئەورووپا دەروازە:ئەمریکاکان ئەمریکای باکوور ئۆقیانووسیا ئانتارکیتیکا ئاسیا ئەفریقا ئەورووپا ئەمریکاکان پڕۆژەکانی تری ویکیمیدیا ویکیپیدیا لەلایەن دەستکاریکەرانی خۆبەخشەوە نووسراوە و لەلایەن دامەزراوەی ویکیمیدیا ڕاژە کراوە، کە دامەزراوەیەکی قازانج نەویستە و پڕۆژەگەلێکی تری خۆبەخشانەش ڕاژە دەکات وەک: کۆمنز خەزێنەی ئازادی میدیا میدیاویکی پەرەپێدانی نەرمامێری ویکی مێتاویکی ڕێکخستنی پرۆژەکانی ویکیمیدیا ویکیکتێب کتێبی خوێندن و ڕێنمایینامەی ئازاد ویکیدراوە بنکەی زانیاریی ئازاد ویکیھەواڵ ھەواڵی ناوەڕۆک ئازاد ویکیوتە کۆکەرەوەی وتەکان ویکیسەرچاوە کتێبخانەی ناوەڕۆک ئازاد ویکیجۆر تۆماری جۆری ئاژەڵەکان ویکیزانکۆ سەرچاوەی ئازادی فێربوون ویکیگەشت ڕێنوێنی گەشتی ئازاد ویکیفەرھەنگ فەرھەنگ و زاراوەنامە دەروازەکان دەروازەکان چین؟ پێرستی دەروازەکان دەروازە ھەڵبژێردراوەکان