Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2015
   .svg){kind=small}  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pob un o'r 650 sedd yn y Tŷ'r Cyffredin 326 sedd sydd angen i gael mwyafrif | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nifer a bleidleisiodd | 46,425,386 (66.1%;  1.3%) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Cynhaliwyd Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2015 ar 7 Mai, 2015 er mwyn ethol Aelod Seneddol ar gyfer pob un o'r 650 sedd yn Nhŷ'r Cyffredin y Deyrnas Unedig, sef prif siambr Senedd y Deyrnas Unedig.[2] Roedd yr etholiad cyffredinol hwn ledled y Deyrnas Unedig.
Cofir am yr etholiad hwn yn bennaf am lwyddiant Blaid Cenedlaethol yr Alban yn cipio 56 o seddau, ac yn ail am leihad yn nifer Aelodau Seneddol y Blaid Lafur a'r Rhyddfrydwyr. Daliodd Plaid Cymru eu gafael yn y tair sedd (12.1% o'r bleidlais), ond ni welwyd ymchwydd fel a fu yn yr Alban.
Yn Ionawr 2015, cyhoeddodd y cwmni arolwg barn Panelbase ganlyniadau eu hymchwiliad gan ragweld Plaid Genedlaethol yr Alban (yr SNP) yn cynyddu nifer eu haelodau Seneddol o 6 i 35; erbyn Ebrill roedd y polau pinio yn amcangyfrif hyd at 50 o seddau.[3][4]
"Etholiad yr Alban"
[golygu | golygu cod]Cipiodd yr SNP 50% o'r bleidlais a 56 sedd - 50 yn fwy nag oedd ganddynt yn dilyn Etholiad 2010. Disodlwyd Jim Murphy, arweinydd Plaid Lafur yr Alban gan Kirsten Oswald, wedi 18 mlynedd fel Aelod Seneddol, yn ogystal â Douglas Alexander.[5]
Ymateb Alex Salmond oedd "Scottish lion has roared".
Fis cyn yr etholiad, galwodd un o golofnwyr The Guardian, Jonathan Freeland, yr Etholiad Cyffredinol yn "Etholiad yr Alban", oherwydd yr holl amser a roddwyd i'r Alban gan y pleidiau yn ystod y misoedd a oedd yn arwain at yr etholiad. Mae'n bosibl fod y cynnydd aruthrol hwn yn aelodaeth a thwf yr SNP yn ganlyniad i sawl ffactor: 1. Poblogrwydd Nicola Sturgeon 2. Partneriaeth Llafur / Ceidwadwyr yn Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014, gydag aelodau Llafur o'r farn fod Llafur wedi bradychu sosialaeth drwy droi at y Ceidwadwyr 3. Adwaith i ymateb negyddol pleidiau Lloegr e.e. Piers Morgan yn The Sun yn ysgrifennu: "the world’s most dangerous woman that few outside Britain have ever heard of”." neu David Cameron yn trin a thrafod hawliau a phwerau Lloegr yn hytrach na'r Alban.[6]
Cerrig filltir yn arwain at yr etholiad
[golygu | golygu cod]Roedd dylanwad Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014 yn fawr, yn bennaf oherwydd fod y polau piniwn yn rhagweld nifer helaeth o Aelodau Seneddol yr Plaid Genedlaethol yr Alban (yr 'SNP') yn cael eu hethol - fel adwaith i'r Refferendwm. Sylweddolwyd hefyd fod y frwydr rhwng y ddwy blaid fwyaf - Llafur a'r Ceidwadwyr - yn agos; golyga'r ddau beth yma y gall yr ASau SNP newydd, felly, ffurfio clymblaid gyda Llafur. Hyd yn oed 4 mis cyn yr etholiad daeth hi'n eglur yn y polau piniwn fod y nifer aelodau SNP am godi o 6 i fwy na 40.
Roedd ymateb y Ceidwadwyr i'r posibilrwydd hwn yn negyddol; dywedodd Cameron, ar 20 Mai, mai yn uffern y ffurfiwyd unrhyw glymblaid SNP-Llafur a rhagwelodd y perygl i'r Deyrnas Unedig o gael ASau SNP yr Alban yn rheoli gwledidyddiaeth Lloegr. Cafwyd sylwadau tebyg gan John Major ac eraill. Twt-twtian y fath bartneriaeth wnaeth y Blaid Lafur, ond ni chlowyd y drws yn glep.
Ar 9 Ebrill trodd sylwadau negyddol y Gweinidog Amddiffyn Michael Fallon yn ei wyneb, pan ymosododd ar Milliband; dywedodd fod Milliband wedi rhoi cyllell yng nghefn ei frawd ac y byddai'n rhoi cyllell arall yng nghefn y DU os cytuna gyda'r SNP i ddiddymu arfau niwclear Trident. Hyd yn oed gan rai aelodau Ceidwadol, sylweddolwyd fod sylwadau fel hyn yn gwneud mwy o ddrwg i'r blaid a'i llefarodd nag i'r gwrthrych-darged, a gwelwyd y Ceidwadwyr yn colli llawer o bleidleisiau yn y polau a ddilynodd hyn.
Ar 20 Ebrill cyhoeddwyd maniffesto'r SNP, a oedd yn cynnwys nifer o feysydd y tu allan i'r Alban, gan gynnwys diddymu Trident, canslo 'treth y stafell wely' lleihau ffioedd Lloegr o £9,000 i £6,000, codi 100,000 o dai newydd ym Mhrydain, diddymu gwaith 'oriau sero' a chodi lleiafswm cyflogau. Ar hyd y bedlan, mae'r SNP wedi siarad yn gryf o ran gwario yn hytrach na thoriadau ariannol. Roedd hyn yn ymgais i leddfu ofnau rhai Saeson a gwneud ei phlaid yn fwy derbyniol pe ffurfiwyd clymblaid.
Union wythnos cyn yr etholiad cyhoeddwyd canlyniadau pôl piniwn IPSOS Mori, rhagwelwyd y posibilrwydd y gallai'r SNP ennill pob sedd yn yr Alban: 54% o'r bleidlais.[7]
| Etholiad 2001 |
| Etholiad 2005 |
| Etholiad 2010 |
Dosbarthiad y pleidiau yn Nhy'r Cyffredin o 2015 ymlaen
[golygu | golygu cod]Ar ôl i'r 650 canlyniad gael eu cyhoeddi, gwelwyd fod sefyllfa'r pleidiau fel a ganlyn:[8][9]
| Plaid | Arweinydd | Nifer y Pleidleisiau | Seddi | |||
| Ceidwadwyr | David Cameron | 11,334,920 (36.9%) | 330 (50.8%) | 330 / 650 | ||
| Llafur | Ed Miliband | 9,344,328 (30.4%) | 232 (35.7%) | 232 / 650 | ||
| UKIP | Nigel Farage | 3,881,129 (12.6%) | 1 (0.2%) | 1 / 650 | ||
| Democratiaid Rhyddfrydol | Nick Clegg | 2,415,888 (7.9%) | 8 (1.2%) | 8 / 650 | ||
| Plaid Genedlaethol yr Alban | Nicola Sturgeon | 1,454,436 (4.7%) | 56 (8.6%) | 56 / 650 | ||
| Y Blaid Werdd | Natalie Bennett | 1,154,562 (3.8%) | 1 (0.2%) | 1 / 650 | ||
| Unoliaethwyr Democrataidd | Peter Robinson | 184,260 (0.6%) | 8 (1.2%) | 8 / 650 | ||
| Plaid Cymru | Leanne Wood | 181,694(0.6%) | 3 (0.5%) | 3 / 650 | ||
| Sinn Féin | Gerry Adams | 176,232 (0.6%) | 4 (0.6%) | 4 / 650 | ||
| Plaid Unoliaethol Ulster | Mike Nesbitt | 114,935 (0.4%) | 2 (0.3%) | 2 / 650 | ||
| SDLP | Alasdair McDonnell | 99,809 (0.3%) | 3 (0.5%) | 3 / 650 | ||
| Eraill | N/A | 349,487 (1.1%) | 1 (0.2%) | 1 / 650 | ||
| Y Llefarydd | John Bercow | 1 (0.2%) | 1 / 650 | |||
Dosbarthiad y pleidiau yn Nhy'r Cyffredin 2010-15
[golygu | golygu cod]| Cyswllt | Nifer Aelodau Seneddol (yn union wedi'r etholiad)[10] | ||
|---|---|---|---|
| 6 Mai 2010 | 7 Mai 2015 1 | ||
| Ceidwadwyr | 306 | 330 2 | |
| Llafur | 258 | 256 2 | |
| SNP | 6 | 56 | |
| DUP | 8 | 8 | |
| Democratiaid Rhyddfrydol | 57 | 8 | |
| Sinn Féin | 5 3 | 5 3 | |
| Annibynnol |
1 | 3 | |
| Plaid Cymru | 3 | 3 | |
| SDLP | 3 | 3 | |
| UKIP | 0 | 2 | |
| Cynghrair G.I. | 1 | 1 | |
| Y Blaid Werdd | 1 | 1 | |
| Y Blaid Respect | 0 | 1 | |
| Llefarydd |
1 | 1 4 | |
| Cyfanswm y seddi |
650 | 650 | |
| Mwyafrif gwirioneddol y Llywodraeth 5 |
83 | 75 | |
- ^1 Gweler Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2010 am ychwaneg o wybodaeth parthed tymor 2010-15.
- ^2 Etholwyd Lindsay Hoyle (Llafur), Eleanor Laing (Ceidwadwyr) a Dawn Primarolo (Llafur) yn Gadeirydd, Is-gadeirydd ac ail Ddirprwy Gadeirydd Ways and Means. Nid ydynt yn ymddiswyddo o'u plaid, ond maent yn rhoi'r gorau i bleidleisio. Caniateir peidleisio i hollti'r ddadl. Nid ydynt ychwaith yn ymwneud â gwleidyddiaeth plaid, nes y daw'n etholiad.
- ^3 Mae gan Sinn Féin swyddfeydd yn San Steffan, ond maent yn ymatal rhag cymryd rhan yn Nhŷ'r Cyffredin oherwydd nad ydynt yn cydnabod y Frenhines ayb.[11]
- ^4 Ail-etholiwyd John Bercow i etholaeth Buckingham fel Llefarydd.[12]
- ^5 Mae 'Mwyafrif gwirioneddol y Llywodraeth' yn cynnwys y Glymblaid Ceidwadwyr / Democratiaid Rhyddfrydol ac yn anwybyddu Aelodau nad ydynt yn pleidleisio (Sinn Féin, y Llefarydd a'i ddirprwyon) a seddi gweigion.
Dadleuon a ddarlledwyd
[golygu | golygu cod]Dyma'r ail etholiad cyffredinol lle gwelwyd dadleuon ffurfiol wedi'u trefnu ar y teledu rhwng arweinyddion y prif bleidiau. Yn rhan o'r gyfres o ddadleuon, rhwng gwahanol bleidiau, ar 2 Ebrill, cafwyd dadl a oedd yn cynnwys 7 plaid gan gynnwys tair merch: Nicola Sturgeon (SNP), Natalie Bennett (Y Blaid Werdd) a Leanne Wood (Plais Cymru).[13] Am ryw reswm ni wahoddwyd arweinwyr pleidiau Gogledd Iwerddon, ac mae'r DUP yn ystyried mynd i gyfraith oherwydd hyn.[14] Yn gyffredinol, mae sawl beirniad / gwleidydd wedi awgrymu Nicola Sturgeon oedd y gorau o'r saith a bod y tair merch wedi trawsnewid gwleidyddiaeth gonfensiynol (tair-plaid) drwy'r darllediad.
Roedd y drydedd dadl, a gynhaliwyd ar 16 Ebrill yn cynnwys y "cystadleuwyr" i'r Llywodraeth h.y. heb Cameron a Clegg. Unwaith eto, y sylwadau mwyaf cyffredin oedd mai'r merched a enillodd y ddadl: Wood, Sturgeon a Bennette. Bydd dwy ddadl arall yn dilyn hyn: y naill rhwng Cameron a Miliband a'r llall rhwng Cameron, Miliband a Clegg ble bydd y gwleidyddion yn ateb cwestiynnau'n hytrach nag yn dadlau gyda'i gilydd.
Cymru
[golygu | golygu cod] | |
|
| |
 Map o etholaethau yn ôl lliw plaid yn ystod y Senedd presennol. Nodyn: Mae Plaid Cymru'n cael eu dangos mewn gwyrdd, eu lliw hanesyddol. |
Trosolwg o'r canlyniadau yn ôl plaid
[golygu | golygu cod]Ceir rhestr gyflawn o'r canlyniadau ar House of Commons Library General Elections Online.[15] Daw'r canlynol o wefan y BBC:[16]
| Plaid | Seddau | Pleidleisiau | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cyfanswm | Enillwyd | Collwyd | Net | Cyfanswm | % | Newid (%) | ||
| Llafur1 | 25 | 1 | 2 | −1 | 552,473 | 36.9 | +0.6 | |
| Ceidwadwyr | 11 | 3 | 0 | +3 | 407,813 | 27.2 | +1.1 | |
| UKIP | 0 | 0 | 0 | 0 | 204,330 | 13.6 | +11.2 | |
| Plaid Cymru | 3 | 0 | 0 | 0 | 181,704 | 12.1 | +0.8 | |
| Democratiaid Rhyddfrydol | 1 | 0 | 2 | −2 | 97,783 | 6.5 | −13.6 | |
| Y Blaid Werdd | 0 | 0 | 0 | 0 | 38,344 | 2.6 | +2.1 | |
| Y Blaid Sosialaidd | 0 | 0 | 0 | 0 | 3,481 | 0.2 | +0.2 | |
| TUSC | 0 | 0 | 0 | 0 | 1,780 | 0.1 | +0.1 | |
| Eraill | 0 | 0 | 0 | 0 | 10,355 | 0.7 | −0.5 | |
| Total | 40 | 1,498,063 | ||||||
1 Cyhwysir Llafur a’r Blaid Gydweithredol hefyd yn ffigurau'r Blaid Lafur.
Rhestr o'r ymgeiswyr llwyddiannus
[golygu | golygu cod]Mae 40 Etholaeth Seneddol yng Nghymru. Rhestrir yr ymgeiswyr ar eu cyfer isod gyda'r ymgeiswyr llwyddiannus mewn lythrennau bras. Dynodir Aelodau Seneddol oedd yn ail-sefyll i gadw eu seddi gyda *. Yna, yn dilyn, gwelir rhestr o'r ASau a etholwyd yn 2015.
| Cod SYG | Etholaeth | Plaid Cymru | Llafur | Ceidwadwyr | Y Democratiaid Rhyddfrydol |
|---|---|---|---|---|---|
| W07000049 | Aberafan | Duncan Higgitt | Stephen Kinnock | Edward Yi He | Helen Ceri Clarke |
| W07000058 | Aberconwy | Dafydd Meurig | Mary Wimbury | Guto Bebb* | Victor Babu |
| W07000043 | Alun a Glannau Dyfrdwy | Jacqueline Hurst | Mark Tami* | Laura Knightly | Tudor Jones |
| W07000057 | Arfon | Hywel Williams* | Alun Pugh | Anwen Barry | Mohammed Shultan |
| W07000072 | Blaenau Gwent | Steffan Lewis | Nick Smith* | Tracey West | Sam Rees |
| W07000078 | Bro Morgannwg | Ian Johnson | Chris Elmore | Alun Cairns* | |
| W07000068 | Brycheiniog a Sir Faesyfed | Freddy Greaves | Matthew Dorrance | Chris Davies | Roger Williams* |
| W07000076 | Caerffili | Wayne David* | Aladdin Ayesh | ||
| W07000050 | Canol Caerdydd | Jo Stevens | Jenny Willott* | ||
| W07000069 | Castell-nedd | Daniel Thomas | Christina Rees | Clare Bentley | |
| W07000064 | Ceredigion | Mike Parker | Huw Thomas | Mark Williams* | |
| W07000070 | Cwm Cynon | Cerith Griffiths | Ann Clwyd | ||
| W07000080 | De Caerdydd a Phenarth | Stephen Doughty* | Nigel Howells | ||
| W07000062 | De Clwyd | Mabon ap Gwynfor | Susan Jones* | David Nicholls | Bruce Roberts |
| W07000042 | Delyn | Paul Rowlinson | David Hanson* | Mark Isherwood | Tom Rippeth |
| W07000061 | Dwyfor Meirionnydd | Liz Saville | Mary Clarke | Steve Churchman | |
| W07000048 | Dwyrain Abertawe | Carolyn Harris | Amina Jamal | ||
| W07000067 | Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr | Jonathan Edwards* | Calum Higgins | ||
| W07000055 | Dwyrain Casnewydd | Jessica Morden* | Paul Halliday | ||
| W07000060 | Dyffryn Clwyd | Mair Rowlands | James Davies | ||
| W07000051 | Gogledd Caerdydd | Mari Williams | Craig Williams | ||
| W07000047 | Gorllewin Abertawe | Geraint Davies* | Chris Holley | ||
| W07000079 | Gorllewin Caerdydd | Kevin Brennan* | Cadan ap Tomos | ||
| W07000066 | Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro | Delyth Evans | Simon Hart* | Selwyn Runnett | |
| W07000056 | Gorllewin Casnewydd | Paul Flynn* | Ed Townsend | ||
| W07000059 | Gorllewin Clwyd | Marc Jones | Gareth Thomas | David Jones* | |
| W07000046 | Gŵyr | Liz Evans | Byron Davies | Mike Sheehan | |
| W07000077 | Islwyn | Christopher Evans* | Brendan D'Cruz | ||
| W07000045 | Llanelli | Vaughan Williams | Nia Griffith* | Cen Phillips | |
| W07000063 | Maldwyn | Glyn Davies* | Jane Dodds | ||
| W07000071 | Merthyr Tudful a Rhymni | Gerald Jones | Bob Griffin | ||
| W07000054 | Mynwy | Ruth Jones | David Davies* | Veronica German | |
| W07000074 | Ogwr | Chris Elmore | Gerald Francis | ||
| W07000073 | Pen-y-bont ar Ogwr | Madeleine Moon* | Anita Davies | ||
| W07000075 | Pontypridd | Osian Lewis | Owen Smith* | Mike Powell | |
| W07000065 | Preseli Penfro | Paul Miller | Stephen Crabb* | ||
| W07000052 | Rhondda | Shelley Rees-Owen | Chris Bryant* | George Summers | |
| W07000053 | Torfaen | Nick Thomas-Symonds | Alison Willott | ||
| W07000044 | Wrecsam | Carrie Harper | Ian Lucas* | Andrew Atkinson | Rob Walsh |
| W07000041 | Ynys Môn | John Rowlands | Albert Owen* | Michelle Willis | Mark Rosenthal |
Rhestr o'r ASau a etholwyd yn Etholiad 2015
[golygu | golygu cod]
|
Yr Alban
[golygu | golygu cod]| Etholiadau Cyffredinol yn yr Alban | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
.svg)
Oriel
[golygu | golygu cod]-
Enghraifft o bapur pleidleisio drwy'r post a ddefnyddiwyd yn Etholaeth Gorllewin Clwyd; 2015
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Live election results". BBC. 8 Mai 2015. Cyrchwyd 8 Mai 2015.
- ↑ "General election timetable 2015". Senedd y Deyrnas Unedig. Cyrchwyd 10 Awst, 2014. Check date values in:
|accessdate=(help) - ↑ www.heraldscotland.com; adalwyd 18 Ionawr 2015
- ↑ Adroddiad yn y Guardian On-line; dyddiedig 23 Ebrill 2015; As expectations remained high of a hung Parliament with a contingent of as many as 50 SNP MPs after May 7, Ms Sturgeon was asked on BBC2’s Newsnight whether her party would be ready to prop up a Labour government if the party had fewer seats than the Conservatives. adalwyd 26 Ebrill 2015
- ↑ Y Daily Record; pennawd - Election 2015: Jim Murphy loses grip on East Renfrewshire as Kirsten Oswald wins seat for SNP; adalwyd 8 Mai 2015
- ↑ Jonathan Freeland; The Guardian; Dydd Sadwrn 25 Ebrill 2015; tudalen 35.
- ↑ Gwefan news.stv.tv Archifwyd 2015-05-01 yn y Peiriant Wayback; adalwyd 01 Mai 2015
- ↑ "Live UK election results". The Guardian. Cyrchwyd 8 Mai 2015.
- ↑ "Election 2015 results". BBC. Cyrchwyd 8 Mai 2015.
- ↑ "Sefyllfa Gyfoes y Pleidiau". Parliament.gov. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2014.
- ↑ Walker, Aileen; Wood, Ellen (14 Chwefror 2000). "The Parliamentary Oath" (PDF). House of Commons Library. Cyrchwyd 6 November 2010. Italic or bold markup not allowed in:
|publisher=(help) - ↑ "Election 2010: Results: Buckingham". BBC News. 7 Mai 2010. t. 29. Cyrchwyd 9 Mai 2010.
- ↑ "Will There Be Election Debates In 2015, And Who Will Fight Them?". Cyrchwyd 7 Ionawr 2013.
- ↑ "BBC News - TV election debates: DUP to seek judicial review of BBC's decision". BBC News. Cyrchwyd 7 Mawrth 2015.
- ↑ "May 2015 results for Wales". General Elections Online. House of Commons Library. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-08-17. Cyrchwyd 2 Medi 2015.
- ↑ "Results of the 2015 General Election in Wales – Election 2015 – BBC News". BBC News (yn Saesneg). Cyrchwyd 3 Ionawr 2016.