Αντιδάνειο

Όταν εισάγουμε προς χρήση στην γλώσσα μας μια λέξη (Α), προσαρμόζοντας κατάλληλα μια λέξη (Β) που χρησιμοποιείται σε μια άλλη γλώσσα, τότε η λέξη (Α) είναι ένα γλωσσικό δάνειο. Οι γλώσσες δανείζονται συχνά λέξεις από άλλες γλώσσες. Στην ειδική περίπτωση που η ξένη γλώσσα είχε προγενέστερα δανειστεί προς χρήση την λέξη (Β) προσαρμόζοντας μια λέξη (Γ) της δικής μας γλώσσας, τότε λέμε ότι η λέξη (Α) είναι ένα αντιδάνειο.

Περιγράφουμε το ταξίδι των λέξεων γράφοντας [Α < Β < Γ], και διαβάζουμε : [η Α προέρχεται από την Β, που προέρχεται από την Γ].

Κατά την μετακίνησή της από γλώσσα - αναχώρησης σε γλώσσα - άφιξης η λέξη μπορεί να αλλάξει μορφή, όπως μπορεί να αλλάξει και σημασία. Η προσαρμογή μιας λέξης στο κλιτικό σύστημα της γλώσσας - άφιξης μπορεί να είναι ατελής ή πλήρης. Η λέξη μπορεί να ταξιδέψει σε πολλές γλώσσες μέχρι να επιστρέψει στην αρχική γλώσσα - αναχώρησης.

Παραδείγματα

• Αμπανόζι (το) (= μαύρο σκληρό ξύλο για έπιπλα) < τουρκ. abanoz < αραβ. | περσ. abanus | abnus < ελλ. έβενος.
• Γάμπα (η) (= το μέρος του ποδιού από το γόνατο μέχρι τον αστράγαλο) < ιταλ. gamba (= μηρός ανθρώπου | τμήμα της κάλτσας και του παντελονιού στο ύψος της κνήμης) < λατ. camba | gamba (= πόδι αλόγου και γενικά τετράποδου) < ελλ. καμπή (δωρικά : καμπά) (= κάμψη | λύγισμα | καμπυλωτό τμήμα | κάμψη ώμων, ισχίων, δακτύλων | άρθρωση).
• Γκλαμουριά (η) | Γκλάμουρ (το) (= αίγλη | ελκυστικότητα) < αμερικανικά glamor (= εκεί οι γραμματισμένοι συνδέθηκαν με απόκρυφες πρακτικές μαγείας) και σύγχρονα αγγλ. glamour < σκωτσέζικα glammar < νέα αγγλ. grammar | gramaryle < μέσα αγγλ. gramer < παλαιά γαλλ. grammaire | grimoire < λατ. (ars) grammatica < ελλ. γραμματική (τέχνη).
• Εγκυκλοπαιδεία (η) < λόγιο εγκυκλοπαιδεία < γαλλ. encyclopedie < νέο λατ. encyclopaedia < ελλ. ελληνιστικών χρόνων εγκύκλιος παιδεία (εν κύκλω παιδεία = σύνολο επιστημονικής εκπαίδευσης).
• Καρότο (το) < καρότα (η) < ιταλ. carota < λατ. carota < ελλ. καρωτόν (= ληθαργικό).
• Κόρδα (η) (= πτέρυγα μοναστηριού) < ελλ. μεσαιωνικά κόρδα < λατ. chorda < ελλ. χορδή (δωρικά : χορδά).
• Λιμάνι (το) < τουρκ. liman < ελλ. βυζαντινά λιμένι | λιμένιν < ελλ. (υποκοριστικό) λιμένιον < ο λιμήν, του λιμένος, τον λιμένα.
• Μάκινα (και ιδιωματικά μάκενα, η) < ιταλ. macchina | macina < λατ. *macina < machina < αρχαία ελλ. μηχανή (δωρικά : μαχανά).
• Μπάνιο (το) (= πλύσιμο του σώματος | κολύμβηση, όπως το χρησιμοποιούμε στις συνηθισμένες εκφράσεις πάω να κάνω μπάνιο, τα μπάνια του λαού) < ιταλ. bagno < λατ. banium < *baneum < *banneum < balneum < balineum < ελλ. βαλανείον (= είναι χώρος ομαδικών λουτρών, με πολλά καθίσματα, που προεξέχουν από το πάτωμα ως βάλανοι).
• Μπιζέλι (το) < ιταλ. pisello < λατ. υποκοριστικό *pisellum < λατ. pisum < αρχαίο ελλ. πίσος (ο) | πίσον (το).
• Μπουτίκ (η) (= μικρό κατάστημα ειδών πολυτελείας) < γαλλ. boutique < περιοχή Προβηγκίας botica < ιταλ. bottega < λατ. apotheca < ελλ. αποθήκη.
• Μπριγιάν (το) | Μπριγιάντι (το) (= αδάμας ειδικής κοπής) < γαλλ. brilliant (= λαμπρότης) < λατ. beryllus | beryllium < ελλ. βήρυλλος | βηρύλλιον (= πολύτιμος λίθος, πιθανόν ινδικής προέλευσης)
• Μπριλλάντι (το) (= αδάμας ειδικής κοπής) < ιταλ. brillante (= λαμπερός) < λατ. beryllus | beryllium < ελλ. βήρυλλος | βηρύλλιον (= πολύτιμος λίθος, πιθανόν ινδικής προέλευσης)
• Σενάριο (το) < αγγλ. scenario < ιταλ. scenario < λατ. scenarium < scena | scaena < ελλ. σκηνή.
• Σμιρίγλι (το) (= είδος σκληρού ορυκτού) < ιταλ. smeriglio < νέο λατ. smeriglion < *smirilium < ελλ. σμιρίτης λίθος | σμίρις (η), της σμίριδος | σμύρις (η), της σμύριδος.
• Τεφτέρι (το) (= σημειωματάριο | τετράδιο λογαριασμών) < τουρκ. defter < αραβ. | περσ. diftar < ελλ. διφθέρα (= δέρμα επεξεργασμένο και από τις δυο πλευρές, επάνω στις οποίες γράφουμε) < {δις + φθείρω}.
• Φανταστικός (ο) (= εξαιρετικός | εντυπωσιακός) < αγγλ. fantastic < ελλ. φανταστικός. (= αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στη φαντασία | ανύπαρκτος | πλασματικός)
• Φουντούκι (το) < τουρκ. fındık < ελλ. ποντικόν (= το προερχόμενο εκ του πόντου, το θαλασσινό) κάρυον (= καρύδι).

Με το σύμβολο '|' διαχωρίζονται εναλλακτικές έννοιες. Με τον συμβολισμό '{Χ + Υ}' δηλώνεται η σύνθεση λέξης, που δημιουργείται από τα μέρη Χ και Υ. Οι λέξεις που σημειώνονται με αστερίσκο είναι αμάρτυρες, δηλαδή δεν εντοπίζονται σε γραπτά κείμενα. Χρησιμοποιούνται οι συντομογραφίες αγγλ. = αγγλικά, αραβ. = αραβικά, γαλλ. = γαλλικά, γερμ. = γερμανικά, ελλ. = ελληνικά, ιταλ. = ιταλικά, λατ. = λατινικά, περσ. = περσικά, τουρκ. = τουρκικά.

Τι είναι και τι δεν είναι αντιδάνειο

Το φαινόμενο του αντιδανεισμού ορίζεται ως μια αλληλουχία δανεισμών που έχουν ως αφετηρία και τέρμα την ίδια γλώσσα σε παλαιότερη και νεότερη μορφή της αντίστοιχα. Μια συγκεκριμένη λέξη (Γ), που εμφανίστηκε στις γραπτές πηγές μιας γλώσσας σε παλαιότερη χρονική στιγμή και χρησιμοποιήθηκε στην παραγωγή και στη σύνθεση, γίνεται αρχικά αντικείμενο δανεισμού ως λέξη (Β) από μια άλλη γλώσσα για λόγους οικονομικούς, ιστορικο-πολιτικούς, πνευματικούς, πολιτισμικούς, κοινωνικούς, ψυχολογικούς. Πολλές φορές μάλιστα από τη δεύτερη γλώσσα περνάει σε μια τρίτη ή και τέταρτη. Μετά από όλο αυτό το μακρόχρονο ‘ταξίδι’ επιστρέφει στη γλώσσα από την οποία ξεκίνησε ως νέα λέξη (Α), έχοντας υποστεί μεταβολές στη μορφή, στη σημασία ή και στα δύο. Δεν αποκλείεται να υπάρχει ακόμα σε χρήση στην γλώσσα η αρχική λέξη (Γ), παράλληλα με την (Α).

Η ύπαρξη μεγάλου πλήθους αντιδάνειων λέξεων παρατηρείται σε γλώσσες οι οποίες, λόγω ιδιαίτερων ιστορικών συνθηκών, είχαν μεγάλη πολιτισμική επίδραση και ακτινοβολία, όπως η Ελληνική, η Γαλλική, η Γερμανική, η Ιταλική.

Ο όρος αντιδάνειο αποδίδεται σε διάφορες γλώσσες ως εξής:

• ελλ. αντιδάνεια, περιπλανώμενες ή ταξιδεύτρες λέξεις.
• γαλλ. emprunts aller-retour.
• αγγλ. repatriated loans.
• γερμ. Rückwanderer, wandernde Wörter.
• ιταλ. prestiti restituiti.
• ρουμανικά cuvinte calatoare.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των αντιδάνειων, που τα διαφοροποιεί από τα δάνεια, είναι η αμφίδρομη πορεία, το πήγαινε-έλα (πβ. γαλλ. aller-retour, γερμ. Ruckwanderer), ο επαναπατρισμός (πβ. αγγλ. repatriated) των εκπατρισθεισών / ξενιτεμένων λέξεων. Γι’ αυτό ο Πετρούνιας τα ονομάζει χαρακτηριστικά δάνεια διπλής κατεύθυνσης. Αυτό σημαίνει ότι δεν νοούνται αντιδάνεια χωρίς την ύπαρξη διαδοχικών δανείων. Ακόμη και η επιστροφή στην αρχική γλώσσα εκδηλώνεται με τη μορφή δανείου. Δείτε στα παραδείγματα το φουντούκι.

Προϋποθέσεις για αντιδάνεια

Για να θεωρηθεί μια λέξη της Ν. Ελληνικής αντιδάνειο, πρέπει να ισχύουν ορισμένες προϋποθέσεις:

• Βασική προϋπόθεση είναι ο αρχικός και ο τελικός τύπος να ανήκουν στην ίδια γλώσσα, αντιπροσωπεύοντας παλαιότερη και νεότερη μορφή της.
• Άλλη προϋπόθεση, σύμφωνα με την Αναστασιάδη -Συμεωνίδη , είναι ότι δεν θα πρέπει να υπάρχει νεολογισμός σε ενδιάμεσο στάδιο. Επομένως αποκλείονται οι νεολογισμοί από την εξέταση των αντιδανείων. Συγκεκριμένα δεν θεωρούνται αντιδάνεια οι εξής κατηγορίες λέξεων που αποτελούν νεολογισμούς:

1. οι νεότερες λέξεις που οι λόγιοι έπλασαν από αρχαίες ή μεταγενέστερες: π.χ. αισιοδοξία.
2. οι ελληνογενείς ξένοι όροι , που δημιουργήθηκαν σε γλώσσες, όπως η Γαλλική και η Αγγλική, με στοιχεία της αρχαίας Ελληνικής και κατόπιν ήλθαν στη νέα Ελληνική και στις άλλες γλώσσες ως διεθνείς επιστημονικοί όροι, π.χ. Τηλεσκόπιο (το) < γαλλ. telescope < ελλ. {τηλε + σκοπείν}.
3. τα σημασιολογικά δάνεια, π.χ. η έννοια [παρακολουθώ και σχολιάζω δημοσιογραφικά ή μεταδίδω τηλεοπτικά ένα γεγονός | μια είδηση] που απέκτησε το ρήμα καλύπτω λόγω της επίδρασης του αγγλο-αμερικανικού 'to cover' (= καλύπτω) .
4. τα μεταφραστικά δάνεια, π.χ. ουρανοξύστης από το αγγλ. skyscraper , γιατί η λέξη δεν προϋπήρχε στην ελληνική. (Δες παρακάτω τα μεταφραστικά αντιδάνεια).

Κατηγορίες αντιδανείων της Νέας Ελληνικής

Υπάρχουν διάφορα κριτήρια με τα οποία κατηγοριοποιούνται οι αντιδάνειες λέξεις της Νέας Ελληνικής. Πόσο έχει διαφοροποιηθεί η μορφή και η σημασία τους, από ποια γλώσσα τις δανείστηκε η ελληνική, σε τι βαθμό έχουν προσαρμοστεί στην γλώσσα μας, κλπ..

Το κριτήριο της μεταβολής

Η αρχική λέξη, στο πέρασμά της από γλώσσα σε γλώσσα, θα πρέπει να έχει υποστεί τουλάχιστον ένα είδος γλωσσικής μεταβολής. Με βάση αυτό το κριτήριο τα αντιδάνεια διαιρούνται στις παρακάτω κατηγορίες:

1. σε όσα παρουσιάζουν μεταβολή μόνο ως προς τη μορφή. (Δες το Λιμάνι στα παραδείγματα).
2. στα κρυφά αντιδάνεια , που είναι όσα παρουσιάζουν μεταβολή μόνο ως προς τη σημασία. (Δες τον Φανταστικό στα παραδείγματα).
3. σε όσα παρουσιάζουν μεταβολές και ως προς τη μορφή και ως προς τη σημασία. (Δες την Γάμπα στα παραδείγματα).
4. στα αντιδάνεια υβρίδια, που προέκυψαν με προσθήκη παραγωγικής κατάληξης σε ενδιάμεση γλώσσα. (Δες το Μπιζέλι στα παραδείγματα).

Το κριτήριο της γλώσσας

Εξετάζεται εδώ από ποια γλώσσα δανείστηκε τις αντιδάνειες λέξεις η νέα Ελληνική. Υπάρχουν αντιδάνεια μέσω της Λατινικής, της Ιταλικής, της Γαλλικής, της Αγγλικής, της Τουρκικής και άλλων γλωσσών.

Καθοριστικός είναι ο ρόλος της Λατινικής, μέσω της οποίας ήλθαν αντιδάνειες λέξεις στη Μεσαιωνική και νέα Ελληνική. (Δες την Κόρδα στα παραδείγματα).

Μέσω της Λατινικής, λέξεις ελληνικής καταγωγής πέρασαν στην Ιταλική, στη Γαλλική, στην Αγγλική, από τις οποίες επέστρεψαν στην Ελληνική. (Δες την Γκλαμουριά, το Καρότο και την Μπουτίκ στα παραδείγματα). Οι περισσότερες αντιδάνειες λέξεις ήλθαν στη νέα Ελληνική μέσω της Ιταλικής λόγω της ακτινοβολίας της δεύτερης για αιώνες και λόγω της Ενετοκρατίας στην Ελλάδα.

Μεγάλο επίσης πλήθος αντιδανείων ήλθε στη νέα Ελληνική μέσω της Τουρκικής, λόγω της μακρόχρονης υποδούλωσης των Ελλήνων στον τουρκικό ζυγό. (Δες το Αμπανόζι στα παραδείγματα).

Από την εξέταση ενός μεγάλου αριθμού αντιδανείων λέξεων, συνάγονται ορισμένα στατιστικά συμπεράσματα για τις μεταβολές τις οποίες υπέστησαν. Συγκεκριμένα παρατηρείται ότι τα περισσότερα αντιδάνεια που ήλθαν από την Τουρκική μεταβλήθηκαν μόνο ως προς τη μορφή, ενώ τα περισσότερα αντιδάνεια που ήλθαν από την Ιταλική μεταβλήθηκαν και ως προς τη μορφή και ως προς τη σημασία.

Το κριτήριο της προσαρμογής

Εδώ κατηγοριοποιούνται τα αντιδάνεια ανάλογα με τον βαθμό προσαρμογής τους στο μορφο-φωνολογικό σύστημα της νέας Ελληνικής. Υπάρχουν αντιδάνεια

• Προσαρμοσμένα, (π.χ. γάμπα, γκλαμουριά).
• Μη προσαρμοσμένα, (π.χ. γκλάμουρ, μπουτίκ).

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, παράγοντες που καθορίζουν το βαθμό προσαρμοστικότητας των αντιδανείων στο κλιτικό σύστημα της νέας Ελληνικής είναι:

• Η παλαιότητα, (π.χ. γάμπα: παλαιό, γκλάμουρ: νέο).
• Οι μορφο-φωνολογικές ομοιότητες ή διαφορές μεταξύ των γλωσσών από τις οποίες επέστρεψαν αυτές οι λέξεις και της Ελληνικής, (π.χ. γάμπα μέσω της Ιταλικής, που παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την Ελληνική, και μπουτίκ μέσω της Γαλλικής).
• Το γόητρο ορισμένων γλωσσών συνετέλεσε στη μη προσαρμογή των λέξεων που επέστρεψαν από αυτές, (π.χ.μπουτίκ μέσω της Γαλλικής - αμπανόζι μέσω της Τουρκικής).
• Υπάρχει περίπτωση όπου απαντούν δύο τύποι της ίδιας λέξης, ένας μη προσαρμοσμένος και ένας προσαρμοσμένος, (π.χ. γκλάμουρ-γκλαμουριά).
• Σε άλλη περίπτωση δύο ομόρριζοι τύποι, ο ένας προσαρμοσμένος και ο άλλος μη προσαρμοσμένος, έχουν επιστρέψει στην Ελληνική μέσω διαφορετικών γλωσσών. (Δες μπριλλάντι και μπριγιάν).

Άλλα κριτήρια κατηγοριοποίησης

Η συχνότητα χρήσης των αντιδανείων αποτελεί επίσης κριτήριο κατηγοριοποίησής τους, και καθορίζεται με βάση την παλαιότητα, την προσαρμογή, το γόητρο της γλώσσας μέσω της οποίας επέστρεψαν και τα ιδιώματα της Ελληνικής στα οποία απαντούν. Τα περισσότερα είναι λέξεις ευρείας χρήσεως, (π.χ. γάμπα, καρότο). Ορισμένα είναι ιδιωματικές λέξεις, κυρίως αυτά που ήλθαν από την Τουρκική, (π.χ. αμπανόζι). Απαντούν κυρίως στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, στη Μακεδονία, στη Θράκη, στον Πόντο, στη Ρούμελη. Αυτά που επέστρεψαν μέσω της Ιταλικής και της Ενετικής απαντούν κυρίως στα Επτάνησα, στην Κρήτη και στην Πελοπόννησο, (π.χ. μάκινα).

Ορισμένα αντιδάνεια διευρύνουν ολοένα και περισσότερο τη χρήση τους, (π.χ. γκλάμουρ, γκλαμουριά).

Υπάρχουν ελάχιστα αντιδάνεια που αποτελούν ειδικούς όρους, (π.χ. εγκυκλοπαίδεια)

Τα περισσότερα αντιδάνεια επηρεάστηκαν από την προφορά των λέξεων των γλωσσών από τις οποίες προήλθαν. Γι’ αυτό χαρακτηρίζονται ακουστικά αντιδάνεια . (Δες το μπάνιο στα παραδείγματα).

Ελάχιστα είναι επηρεασμένα από τη γραπτή μορφή των λέξεων των γλωσσών από τις οποίες προήλθαν και ονομάζονται οπτικά αντιδάνεια, (π.χ. σμιρίγλι). Η απόδοση του ιταλ. -gli ως -γλι- αντί -λι εξηγείται αν θεωρηθεί ότι πρόκειται για οπτικό αντιδάνειο.

Εσφαλμένα αντιδάνεια

Ορισμένες λέξεις έχουν εσφαλμένα θεωρηθεί από ορισμένους ως αντιδάνεια. Γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις (δικαιολόγηση μορφο-φωνολογικών μεταβολών, χρονολόγηση, σημασιολογικά, πραγματολογικά στοιχεία για τη χρήση των λέξεων).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η λέξη καπετάνιος που δεν πρέπει να θεωρείται αντιδάνειο, γιατί είναι δάνειο που, μέσω της Ενετικής, ανάγεται στη Λατινική : καπετάνιος < ενετικά capetano | capetanio | capitanio < νέο λατ. capitanus < 6ου αι. μεσαιωνικά λατ. capitaneus < λατ. caput, -itis.

Τα βυζαντινά κατεπάνω | κατεπάνος | καταπάνος απαντούν τον 10ο αι. και δημιουργήθηκαν για να αποδοθεί ο υστερολατινικός τύπος ή από παρετυμολογία .

Αντιδάνεια προθήματα και επιθήματα

Αναφέρονται στη βιβλιογραφία και αντιδάνεια επιθήματα της νέας Ελληνικής, π.χ. –ίστας < ιταλ. –ista < λατ. –ista < αρχαία ελλ. –ιστής.

Η Α.-Μ. Αποστόλου-Πανάρα κάνει λόγο για αντιδάνεια προθήματα (κάποια από αυτά προήλθαν από προθέσεις, π.χ. αντί: αντιήρωας < antihero) και επιθήματα ελληνικής καταγωγής που διαδόθηκαν ευρέως σε πολλές γλώσσες και γι’ αυτό αποτελούν διεθνισμούς:, bio-, holo-).

Αναφορές

1. ^ Πετρούνιας 1985: 307-416.
2. ^ Αναστασιάδη-Συμεωνίδη 1985: 261-268.
3. ^ Μπαμπινιώτη Γ. 1998: Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Αθήνα. Κέντρο Λεξικολογίας.
4. ^ Αναστασιάδη-Συμεωνίδη 1994: 34.
5. ^ Χαραλαμπάκης 1993: 329-330.
6. ^ Πετρούνιας 1982: 331.
7. ^ πβ. ακουστικά δάνεια Πετρούνιας 1984 /1994: 424-425 και Αναστασιάδη-Συμεωνίδη 1994: 156-157.
8. ^ Μπαμπινιώτη Γ. 1998: Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Κέντρο Λεξικολογίας.
9. ^ Μαγουλάς 1970: ΕΕΦΣΠΑ, 324-350
10. ^ Αναστασιάδη-Συμεωνίδη 1985: 265.
11. ^ Α.-Μ. Αποστόλου- Πανάρα 1997: 152-153, 157-159.

Βιβλιογραφία

• Αναστασιάδη- Συμεωνίδη Α. 1985: ‘Πώς ορίζεται ο όρος αντιδάνειο;’ Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα. Πρακτικά της 6ης Συνάντησης του Τομέα Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, 22-24 Απριλίου 1985. Θεσσαλονίκη: Εκδ. Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, 261-268.

• Αναστασιάδη-Συμεωνίδη Α. 1986: Η Νεολογία στην Κοινή Νεοελληνική. Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Παράρτ. αρ. 65, Θεσσαλονίκη.

• Αναστασιάδη-Συμεωνίδη Α. 1994: Νεολογικός Δανεισμός της Νεοελληνικής, Θεσσαλονίκη.

• Αpostolou-Panara A.-M. 1991: ‘English Loanwords in Modern Greek: An Overview’, Terminologie et Traduction 1, Λουξεμβούργο, 45-48.

• Αpostolou-Panara A.-M. 1997: ‘Language Change in Modern Greek. The Morphological Integration of English Loanwords’, Parousia 40, Athens, 1-211.

• Βασμανόλη Ε. 2001: Οι αντιδάνειες λέξεις στη Ν.Ελληνική, Αθήνα (Διδακτορική Διατριβή).

• Μαγουλάς Γ. 1969-1970: ‘Ετυμολογικά’, Επετηρίς Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών 20, 325-350.

• Μπαμπινιώτης Γ. 1998: Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

• Πετρούνιας Ε. 1984/1993: Νεοελληνική Γραμματική και Συγκριτική Ανάλυση, Μέρος Α’ : Θεωρία, Θεσσαλονίκη: University Studio Press.

• Πετρούνιας Ε. 1985: ‘Τα ετυμολογικά λεξικά της Ν.Ελληνικής και οι ετυμολογίες του λεξικού του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη’. Μελέτες για την Ελληνική Γλώσσα. Πρακτικά της 3ης ετήσιας συνάντησης του Τμήματος Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, 26-28 Απριλίου 1982. Υπηρεσία δημοσιευμάτων Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, 307-416.