Εξέγερση των Ασέν και Πέτρου

Η Εξέγερση του Ασέν και Πέτρου (βουλγαρικά : Въстание на Асен и Петър) ήταν μια εξέγερση Βουλγάρων και Βλάχων^[1]^[2] που ζούσαν στο Θέμα Παρίστριον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που προκλήθηκε από την αύξηση της φορολογίας. Ξεκίνησε στις 26 Οκτωβρίου του 1185 και έληξε με την δημιουργία της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, που κυβερνήθηκε από τη δυναστεία Ασέν.

Ο Ισαάκιος Β΄ Άγγελος προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για το γάμο του με την κόρη του βασιλιά Μπέλα Γ΄ της Ουγγαρίας επέβαλε έναν νέο φόρο ο οποίος έπεσε σε μεγάλο βαθμό στον πληθυσμό των βαλκανικών περιοχών της αυτοκρατορίας^[3]. Οι κάτοικοι των περιοχών πίσω από την οροσειρά του Αίμου έστειλαν δύο απεσταλμένους (τον Πέτρο και τον Ασάν) για να διαπραγματευτεί με τον αυτοκράτορα στα Ύψαλα της Θράκης όπου βρισκόταν τότε. Το αίτημα τους απορρίφθηκε και ο Πέτρος και Ασάν απείλησαν με εξέγερση.

Μετά την επιστροφή τους πολλοί από τους διαδηλωτές ήταν απρόθυμοι να συμμετάσχουν στην εξέγερση. Οι αδελφοί Πέτρος και Ασάν τότε έχτισαν την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στο Τάρνοβο, ο οποίος παραδοσιακά θεωρείται προστάτης της βυζαντινής πόλης της Θεσσαλονίκης, και υποστήριξαν ότι ο Άγιος είχε πάψει να ευνοεί τους Βυζαντινούς: «Ο Θεός είχε αποφασίσει για την απελευθέρωση των Βουλγάρων και των Βλάχων και να άρει τον ζυγό που είχαν για τόσο πολύ καιρό»^[4]. Αυτό έπεισε τους οπαδούς τους να επιτεθούν σε βυζαντινές πόλεις, το Πρεσλάβ, πρωτεύουσα της πρώτης βουλγαρικής αυτοκρατορίας , δέχτηκε επίθεση και κατελήφθη, μετά από αυτό ο Πέτρος ανακηρύχθηκε Τσάρος.

Την άνοιξη του 1186 ο Ισαάκιος ξεκίνησε αντεπίθεση, αρχικά ήταν επιτυχής. Κατά τη διάρκεια της ηλιακής έκλειψης της 21ης Απριλίου 1186 οι Βυζαντινοί επιτέθηκαν με επιτυχία τους αντάρτες, πολλοί από τους οποίους κατέφυγαν στα βόρεια του Δούναβη στα σύνορα με τους Κουμάνους. Σε μια συμβολική κίνηση ο Ισαάκιος μπήκε στο σπίτι του Πέτρου και πήρε την εικόνα του Αγίου Δημητρίου, ανακτώντας έτσι την εύνοια του αγίου, ο Ισαάκ τότε επέστρεψε εσπευσμένα στην Κωνσταντινούπολη για να γιορτάσει τη νίκη του. Έτσι όταν οι στρατιές των Βουλγάρων και των Βλάχων^[5] επέστρεψαν ενισχυμένες με τους συμμάχους τους Κουμάνους, βρήκαν την περιοχή ανυπεράσπιστη και ανέκτησαν όχι μόνο τα παλιά εδάφη τους, αλλά το σύνολο της Μοισίας, ένα σημαντικό βήμα προς τη δημιουργία ενός νέου βουλγαρικού κράτους .

Ο αυτοκράτορας έχει αναθέσει τώρα τον πόλεμο στο θείο του, ο Ιωάννη τον σεβαστοκράτορας, ο οποίος κέρδισε αρκετές νίκες εναντίον των ανταρτών, αλλά στη συνέχεια ο ίδιος επαναστάτησε. Αντικαταστάθηκε με τον αδελφό σε δικαίου του αυτοκράτορα, τον Ιωάννη Καντακουζηνό, αλλά ο στρατός του έπεσε σε ενέδρα και υπέστη σοβαρές απώλειες.

Ο Ισαάκιος έπειτα έστειλε τον Αλέξιο Βρανά, ο οποίος, με τη σειρά του, επαναστάτησε και γύρισε την Κωνσταντινούπολη. Ο Ισαάκιος τον αντικατέστησε με τον Κόνραντ του Μομφερά, αλλά αυτή η εμφύλια διαμάχη είχε στρέψει την προσοχή από τους αντάρτες και ο Ισαάκιος δεν ήταν σε θέση να στείλει ένα νέο στρατό παρά μόνο τον Σεπτέμβριο του 1187. Οι Βυζαντινοί αποκτήσαν κάποιες μικρές νίκες πριν από το χειμώνα αλλά οι επαναστάτες με τη βοήθεια των Κουμάνων εξακολουθούσαν να κατέχουν το πλεονέκτημα.

Την άνοιξη του 1187 ο Ισαάκιος επιτέθηκε το φρούριο του Λόβετς αλλά απέτυχε να το καταλάβει μετά από τρίμηνη πολιορκία. Τα εδάφη μεταξύ του Αίμου και του Δούναβη είχαν χαθεί ποια από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η μόνη παρηγοριά του αυτοκράτορα ήταν να κρατήσει, ως ομήρους, η γυναίκα του Ασάν και τον Ιωάννης (μελλοντική Καλογιάν της Βουλγαρίας ), αδελφός των δύο νέων ηγετών του βουλγαρικού κράτους.

Παραπομπές

↑ The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, John Van Antwerp Fine, University of Michigan Press, 1994, ISBN 0-472-08260-4, p. 12
↑ History of the Byzantine Empire, 324-1453, History of the Byzantine Empire, 324-1453, Aleksandr Aleksandrovich Vasilʹev, Univ. of Wisconsin Press, 1952, ISBN 0-299-80926-9, p. 442.
↑ Niketas Choniates p. 368 van Dieten.
↑ Niketas Choniates p. 371-372 van Dieten. This is the point at which the sources begin to name "Bulgarians" alongside "Vlachs".
↑ Byzantium's Balkan frontier: a political study of the Northern Balkans, 900-1204, Paul Stephenson, Cambridge University Press, 2000; ISBN 0-521-77017-3, p. 290.^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Πηγές

Nicetas Choniates, Historia, ed. J.-L. Van Dieten, 2 vols. (Berlin and New York, 1975), pp. 368–9, 371-7, 394-9; trans. as Ο City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates, by H.J. Magoulias (Detroit; Wayne State University Press, 1984).
Foreign policy of the Angeli from A History of the Byzantine Empire by Al. Vasilief
Paul Stephenson, Byzantium's Balkan Frontier. A Political Study of the Northern Balkans, 900–1204 (Cambridge: Cambridge University Press, 2000) pp. 289–300.
R. L. Wolff, "The Second Bulgarian Empire. Its origin and history to 1204". Speculum 24 (1949): 167-206.
George Alexandrovič Ostrogorsky, History of the Byzantine State. Rutgers University Press, 1969.

[1] The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, John Van Antwerp Fine, University of Michigan Press, 1994, ISBN 0-472-08260-4, p. 12

[2] History of the Byzantine Empire, 324-1453, History of the Byzantine Empire, 324-1453, Aleksandr Aleksandrovich Vasilʹev, Univ. of Wisconsin Press, 1952, ISBN 0-299-80926-9, p. 442.

[3] Niketas Choniates p. 368 van Dieten.

[4] Niketas Choniates p. 371-372 van Dieten. This is the point at which the sources begin to name "Bulgarians" alongside "Vlachs".

[5] Byzantium's Balkan frontier: a political study of the Northern Balkans, 900-1204, Paul Stephenson, Cambridge University Press, 2000; ISBN 0-521-77017-3, p. 290.^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]