Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μελέτιος Συρίγος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μελέτιος Συρίγος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1585[1][2]
Ηράκλειο[3]
Θάνατος17  Απριλίου 1663
Κωνσταντινούπολη
ΘρησκείαΑνατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Πάδοβας[2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιερέας
θεολόγος[3]
συγγραφέας
αρχιμανδρίτης[3]

Ο Μελέτιος Συρίγος (1585/1586 - 17 Απριλίου 1663/1664) ήταν Έλληνας λόγιος, θεολόγος και αντιρρητικός συγγραφέας του 17ου αιώνα.

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στο Χάνδακα της Κρήτης το 1585 ή 1586. Για το έτος γέννησης του ο Δοσίθεος Ιεροσολύμων σημειώνει πως ήταν 78 ετων όταν πέθανε το 1664, επομένως γεννήθηκε στα 1586. Όμως, έχουμε και τη μαρτυρία του Ευγένιου Γιαννούλη Αιτωλού στα 1664 πως λυπάται για τον πρόσφατο θάνατο του Μελέτιου, ο οποίος έπρεπε να είχε συμβεί προσφάτως, κατά τον Τωμαδάκη, στα 1663, για να φτάσει ο Αιτωλός να τον μνημονεύει. Άρα ο χρόνος γέννησής του πρέπει να μετατεθεί στα 1585.[4] Κατά κόσμο ονομάζονταν Μάρκος.[5] Ανήκε σε γνωστή οικογένεια της Κρήτης, μέλη της οποίας ανήκαν στην ορθόδοξη Εκκλησία αλλά μετά από διάσπαση των μελών της κάποιοι εξ αυτών εντάχθηκαν στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία [6](αρκετοί καθολικοί επίσκοποι της Κρήτης προέρχονταν από τους κόλπους της[7]).Ο Τσιρπανλής θεωρεί πως η οικογένειά του προερχόταν από λατίνους εποίκους της Κρήτης, οι οποίοι είχαν εξελληνισθεί και είχαν ασπασθεί την ορθόδοξη θρησκεία,κάτι σύνηθες για Βενετούς μακροχρόνια εγκατεστημένους στην Κρήτη[8] Για τους γονείς του δεν γνωρίζουμε κάτι ενώ είναι υπόθεση αστήρικτη πως ο πατέρας του ονομαζόταν Γεώργιος Συρίγος και ήταν ιατρός επειδή υπάρχει μνεία του ονόματος αυτού σε χειρόγραφο, σύμφωνα με το οποίο ο Μελέτιος Συρίγος μαθήτευσε στον Μελέτιο Βλάχο με σκοπό να γίνει ιατρός.[9] Μαθήτευσε στον συμπατριώτη του Μελέτιο Βλαστό στη σχολη του σιναϊτικού μετοχίου της Αγίας Αικατερίνης.[5]

Οι σπουδές στην Ιταλία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αργότερα πήγε στη Βενετία όπου σπούδασε λατινικά και ιταλικά, ενώ παρακολούθησε και μαθήματα λογικής στον Θεόφιλο Κορυδαλλέα. Επίσης ρητορική, μαθηματικά και φυσικά.[10] Η παρουσία του στη Βενετία πρέπει να τοποθετηθεί χρονικά μεταξύ 1609 και 1613.[11] Γρήγορα ήλθε σε ρήξη με τον Κορυδαλλέα για την καταβολή των διδάκτρων, όμως η βαθύτερη διαφωνία αφορούσε την απέχθεια του Συρίγου προς τη φιλοσοφία. Πήγε έτσι στην Πάντοβα όπου παρακολούθησε ρητορική και ιατρική.[12] Τις σπουδές του τις διέκοψε αιφνιδιαστικά επειδή πέθανε ο πατέρας του κάτι που του έδωσε τη δυνατότητα να αποφύγει το πιθανό ενδεχόμενο να υπογράψει υποταγή στον Πάπα, κάτι που ήταν υποχρεωτικό προκειμένου να λάβει κάποιος δίπλωμα από Πανεπιστήμιο της Ιταλίας.[13]

Η επιστροφή στην Κρήτη και η φυγή στην Αίγυπτο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επέστρεψε στην Ελλάδα, αλλά λόγω έλλειψης πόρων διαβίωσης[14] κουρεύτηκε ιερομόναχος στη Μονή Αγκαράθου-στην επαρχία Πεδιάδος, νομού Ηρακλείου-[11] και χειροτονήθηκε από τον ορθόδοξο επίσκοπο Κυθήρων, επειδή στην Κρήτη την περίοδο αυτή υπήρχε μόνο Λατίνος επίσκοπος ενώ μετονομάστηκε Μελέτιος.[5] Επανήλθε στην Κρήτη ενώ στα 1526 βρίσκεται ηγούμενος στη Μονή Απεζανών ή Καλών Λιμένων, αφιερωμένης στον Άγιο Αντώνιο[15]. Λόγω των αντιλατινικών κηρυγμάτων του έπεσε θύμα διωγμών από τις Βενετικές αρχές οι οποίες του επέβαλαν θανατική ποινή και κατέφυγε στην Αλεξάνδρεια.[16] Στην Αίγυπτο πρέπει να έμεινε από το 1628 έως το 1630 κατά τον Δυοβουνιώτη.[17]

Ο Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρις. Προσκάλεσε στα 1630 τον Μελέτιο Συρίγο εκτιμώντας τη ρητορική δεινότητά του και το μίσος του κατά της δυτικής Εκκλησίας[18]

Η πρόσκληση στην Κωνσταντινούπολη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έπειτα προσκλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κύριλλο Λούκαρι και πηγαίνοντας εκεί επισκέφθηκε τη Ρόδο και τη Χίο[19], και τον τοποθέτησε σε μια εκκλησία, τη Χρυσοπηγή, και κήρυττε.[20] Η πρόσκληση του Συρίγου από τον Λούκαρι οφείλεται στο ότι ο Πατριάρχης εκτίμησε τη ρητορική δεινότητά του και το αντιλατινικό περιεχόμενο της κηρηκτικής δράσης του. Επίσης στην κρισιμότητα της κατάστασης και στο ότι και οι δύο κατάγονταν από τον ίδιο τόπο.[21] Η πρώτη μνεία της παρουσίας του στην Κωνσταντινούπολη είναι τον Οκτώβριο του 1630.[22] Στα 1632-1633 πήγε στη Μολδαβία [5](οι ομιλίες τους εκεί καλύπτουν το χρονικό διάστημα 10 Μαΐου 1632 έως 6 Μαρτίου 1633) για να διεκπεραιώσει αποστολή που του είχε αναθέσει ο Λούκαρης.[23] Η αποστολή αυτή κατά την εκτίμηση του Ζαχαρία Τσιρπανλή απέβλεπε στη μείωση και στον αντιπερισπασμό της καθολικής προπαγάνδας στις παραδουνάβιες περιοχές και στους κοντινούς Πολωνούς και Ρώσους.[24] Αργότερα, το 1633, ίδρυσε μια σχολή όταν γύρισε σην Κωνσταντινούπολη όπου δίδασκε γραμματική και φυσικές επιστήμες μέχρι το 1639.[25] Όμως η σχολή του δεν είχε μεγάλη απήχηση διότι ο ιδρυτής της «[...]εστερείτο φιλοσοφικής μορφώσεως ένεκα των ελλιπών αυτού φιλοσοφικών σπουδών»[26] Ωστόσο ανέδειξε σημαντικούς μαθητές όπως ο μεγάλος δραγουμάνος Παναγιώτης Νικούσιος, ο ιερομόναχος Αρσένιος, ο Ιωάννης Πορφυρήτης, πρώτος διερμηνέας της γερμανικής πρεσβείας Κωνσταντινουπόλεως, ο Ευγένιος Αιτωλός κ.α [24] Δεν φαίνεται να διετέλεσε διευθυντής της Μεγάλης του Γένους Σχολής.[24] Μετά την αντικατάσταση του Κυρίλλου Λούκαρη από τον Κύριλλο Β΄ Κονταρή περί τον Μάρτιο του 1635 ο Συρίγος μεταβαίνει στη Μολδαβία μέχρι και τις παραμονές του Πάσχα του 1637. Τότε γυρίζει στη Χρυσοπηγή του Γαλατά να κηρύττει.[27] Στα 1640 για λίγους μήνες βρέθηκε στα Μουδανιά, αλλά μας είναι άγνωστοι οι λόγοι του ταξιδιού του αυτού.[28]

Η σύγκρουση με τους Κύριλλο Λούκαρη, τον Θεόφιλο Κορυδαλλέα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μελέτιος Συρίγος αρχικά συνεργάστηκε άψογα με τον Κύριλλο Λούκαρη, αφού μάλιστα πραγματοποίησε ταξίδι στη Μολδοβλαχία κατ' εντολή του, ενώ φαίνεται πως γνώριζε και τα μεταρρυθμιστικά σχέδια του Πατριάρχη.[29] Ο Λούκαρης αποδείχθηκε κατά κάποιο τρόπο «ευεργέτης και προστάτης του Συρίγου»[30] Μετά την τελευταία καθαίρεση του Πατριάρχη ο Συρίγος τάχθηκε κατά αυτού μέσα κυρίως από το κύριο θεολογικό του έργο που συνέγραψε μεταξύ Νοεμβρίου 1638 και Νοεμβρίου 1640,ενώ προσυπέγραψε και τη συνοδική του καταδίκη στις 24 Σεπτεμβρίου του 1638.[31] Ο Τσιρπανλής εικάζει πως η πολεμική κατά του Λούκαρη εκδηλώνεται μετά το θάνατό του από τον Συρίγο, ίσως λόγου του φιλορθόδοξου ζήλου του, ή ότι ο θάνατός του τότε ωρίμασε τη σκέψη του Συρίγου.[32]

Σε λόγο που εκφώνησε στις 27 Οκτωβρίου 1639 κατέκρινε τον Κορυδαλλέα και τα καλβινικά κεφάλαιά του[33] Συγκεκριμένα ο Κορυδαλλέας κατά την ενθρόνιση του Παρθενίου Α' του Γέροντος είχε μιλήσει επαινετικά για τα καλβινικά κεφάλαια του Λούκαρη.[28] Η πολεμική αυτή ήταν υπαγορευμένη από τον αντίπαλο και διάδοχο του Λούκαρη, πατριάρχη Κύριλλο Β' Κονταρή για να πλήξει τον πιο γνωστό συνεργάτη του προκακτόχου του.[34] Συγκεκριμένα ο Συρίγος στρεφόταν κατά της περί ευχαριστίας διδασκαλίας του Κορυδαλλέα. Η διαμάχη με τον Κορυδαλλέα ήταν παλιότερη όταν ο Κορυδαλλέας είχε επικρίνει το επεξεργασμένο κείμενο της Confessio Orthodoxa του Μογίλα, επειδή τον ενοχλούσε η απερίφραστη αποδοχή της μετουσίωσης, ενώ πολλοί ερευνητές τη μεταξύ τους διαφωνία την ανάγουν στα χρόνια που οι δύο τους βρίσκονταν στη Βενετία.[35] Όταν ο Κορυδαλλέας χειροτονήθηκε μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άρτης (1640)ο Συρίγος έδρασε παρασκηνιακά για την αντικατάστασή του από άλλον,κάτι που έγινε στα 1642.[36]

Στη διάρκεια της παραμονής του στο Ιάσιο της Μολδαβίας κατά το 1632 βρέθηκε υπό την προστασία του Ρουμάνου Βοεβόδα Βασίλειου Λούπου[37] Ο Ρουμάνος ηγεμόνας τον θεωρεί πνευματικό του πατέρα.[28]

Η επέμβαση του Συρίγου στην Ομολογία του Πέτρου Μογίλα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα 1641-1642 συμμετείχε ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη σύνοδο που έγινε στο Ιάσιο, συνοδεύοντας τον έξαρχο Πορφύριο,μητροπολίτη Νικαίας. Εκεί μετέφρασε την Ορθόδοξο Ομολογία της Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας της Ανατολικής[38] που είχε συνταχθεί από τον Πέτρο Μογίλα, ρουμανικής καταγωγής μητροπολίτη του Ρωσικού Κιέβου, και την αναθεώρησε για λογαρισμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου.[39] Ο Συρίγος τη μετέφρασε στα ελληνικά από τις 15 Σεπτεμβρίου έως τις 30 Οκτωβρίου 1642 [40] Η σύνοδος του Ιασίου ενέκρινε και επικύρωσε τη διορθωμένη από τον Συρίγο Ομολογία.[41] Τροποποίησε κυρίως τρία σημεία στην ελληνική μορφή του κειμένου: διαγράφτηκε η αναφορά στο καθαρτήριο πυρ, η στιγμή της μεταβολής του άρτου και οίνου σε σώμα και αίμα γινόταν όχι στους συστατικούς λόγους αλλά στην επίκληση, ενώ εξαλλειφόταν η αναφορά στο βάπτισμα με ραντισμό.[42] Όμως όπως σχολιάζει ο Gerhard Podskalsky, «οι πρόσθετες γλωσσικές διορθώσεις δεν ήταν τέτοιας έκτασης ώστε να εξουδετερώνουν πλήρως τη σχολαστική επίδραση»[42] Πάντως οι διορθώσεις που επέφερε στο αρχικό κείμενο προκάλεσαν τέτοιες εντυπώσεις που έκαναν να αποδίδεται η πατρότητα της Ομολογίας στον Συρίγο.[43]

Άλλες δραστηριότητες του Συρίγου στη Μολδοβλαχία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Συρίγος συμμετείχε και στην επεξεργασία των βυζαντινών πηγών του μολδαβικού κώδικα Carte romaneascu de invatatura[44]

Το πέρασμα από τη Ρωσία και η επιστροφή στην Κωνσταντινούπολη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το Ιάσιο δεν επέστρεψε αμέσως στην Κωνσταντινούπολη αλλά μετά τον Μάιο του 1643 πήγε στο Κίεβο της Μικρής Ρωσίας. Δεν είναι βέβαιη η πληροφορία του φιλενωτικού Παντελεήμωνος Λιγαρίδη πως πιάστηκε αιχμάλωτος κατά το ταξίδι αυτό, ενώ είχε έλθει σε σύγκρουση με τον Μολδαβό ηγεμόνα και τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Σίγουρα στο Κίεβο παρέμεινε στο χρονικό διάστημα μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου 1643 Εκεί στη μονή Πετσέρσκαγια συνθέτει ακολουθία προς τιμήν όσων ασήτεψαν στη συγκεκριμένη Ρωσική λαύρα. Στους πρώτος μήνες του 1644 επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη και γίνεται βασικός διοργανωτής των αντικαθολικών και αντιπροτεσταντικών ενεργειών[45] Προς το τέλος της ζωής του έλαβε τον τίτλο του πρωτοσύγγελλου.[18] Την άνοιξη του 1645 φθάνουν τα πρώτα αντίτυπα της μεταφράσεως της Καινής Διαθήκης,της εκπονημένης από τους Κύριλλο Λούκαρη και Μάξιμο Καλλιπολίτη και πέτυχε τη μη διανομή της[33]

Η σύγκρουση με τον Παρθένιο Β' και η εξορία του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συγκρούσθηκε με τον Παρθένιο Β' στα 1645 επειδή είχε υιοθετήσει τις καλβινίζουσες τάσεις του Κυρίλλου Λούκαρη.[33] Την 1η Ιουνίου 1645 καταφεύγει στη Μολδοβλαχία μέχρι το καλοκαίρι του 1646. Κατά την παραμονή του συνθέτει εκκλησιαστικούς ύμνους προς τιμήν μαρτύρων.[46] Το καλοκαίρι του 1646 επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη αλλά φεύγει πάλι για την Κίο αυτήν τη φορά της Βιθυνίας για να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη όταν στον θρόνο του Οικουμενικού Πατριαρχείου ανεβαίνει ο Ιωαννίκιος Β'. Στις 21 Μαρτίου 1647 ενώπιον του Πατριάρχου απευθύνει κήρυγμα με αρκετούς υπαινιγμούς σε βάρος των σφαγών που διέπραξαν οι Τούρκοι σε βάρος των Χριστιανών της Κρήτης κατά την έναρξη του Μεγάλου Κρητικού Πολέμου[46] Ο Παρθένιος Β' επιστρέφει στον θρόνο του και ο Συρίγος για δεύτερη φορά ΄καταφεύγει στην Κίο από τον Οκτώβριο του 1648 έως τον Ιούνιο του 1649. Εκεί στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του εν τω Κυπαρίσσω, ασχολείται με τη σύνθεση ακολουθιών. Κρυφά επιστρέφει και διαμένει στην Κωνσταντινούπολη από τον Ιούλιο έως τον Νοέμβριο του 1649, αλλά ο Παρθένιος Β' των επανεξορίζει στην Κίο[47]

Η οριστική επιστροφή στην Κωνσταντινούπολη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τον θάνατο του Παρθενίου Β΄, τον Μάιο του 1651 επέστρεψε ο Μελέτιος Συρίγος στην Κωνσταντινούπολη ασχολούμενος κυρίως με το κήρυγμα υπηρετώντας διαδοχικά στη Χρυσοπηγή Γαλατά (Μάιος 1651-άνοιξη 1653), στην Ελπίδα Κοντοσταλίου (1653-1660) στον Χριστό των Μποστανίων ή Άγιο Δημήτριο Γαλατά (1660-1664). Η αντιλατινική δράση του είναι έντονη, βάσει των μαρτυριών του λατίνου πατριαρχικού βικαρίου Κωνσταντινουπόλεως Bonaventura Teoli, αφού καίει βιβλία Ιησουιτών.[48]

Ο θάνατος του Μελέτιου Συρίγου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Απεβίωσε στον Χριστό των Μποστανόων του Γαλατά στις 17 Απριλίου 1664 σε ηλικία 78 ετών[49]. Όμως, έχουμε και τη μαρτυρία του Ευγένιου Γιαννούλη Αιτωλού στα 1664 πως λυπάται για τoν πρόσφατο θάνατο του Μελέτιου, ο οποίος έπρεπε να είχε συμβεί προσφάτως ,κατά τον Τωμαδάκη, στα 1663.[50] Ο Δοσίθεος Ιεροσολύμων αναφέρει πως ετάφη στο μοανστήρι των Αγίων Πατέρων στην Τριγλία.[51]

Αποτίμηση της προσωπικότητας και του έργου του Μελέτιου Συρίγου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Δοσίθεος Β΄ Ιεροσολύμων θεωρεί πως η ζωή του Συρίγου είναι ίσην με τον αγίων ιεραρχών επειδή είναι δίστομος μάχαιρα του αγίου Πνεύματος. Ο Δημήτριος Προκοπίου προβάλει την ευσέβειά του, την αγιότητά και την αποστολικότητά του. Σημασία έχει γι' αυτόν η βαθιά γνώση της ελληνικής γλώσσας, της έξω σοφίας και της θεολογίας. Ο Αναστάσιος Γόρδιος υπογραμμίζει την ευδοκίμησή του εν τοις γραμματικοίς και ποιητικοίς και ρητορικοίς μαθήμασιν.[52] Για τον Δυοβουνιώτη η επιστημονική αξία του Μελέτιου Συρίγου δεν ήταν μεν μεγάλη, αλλά σημαντική ήταν η συμβολή του στην καταπολέμηση της ομολογίας του Λουκάρεως και των Καλβινιζόντων, διαπνεόμενος από μίαν προς την ορθοδοξίαν θερμήν αγάπην.[53] Ιδιαίτερη επιρροή ασκεί στο αντικαλβινιστικό έργο του Δοσίθεου Ιεροσόλύμων.[54] Επίσης,ο Αθανάσιος Πάριος χρησιμοποίησε τις αναλύσεις του για να αναιρέσει την Ομολογία του Λούκαρη.[55]

Σημαντικό είναι το κηρυκτικό έργο του ώστε να θεωρείται ως «[...]κατ' εξοχήν ιεροκήρυκας της εποχής του.»[49] Επίσης οι βιογραφίες, ακολουθίες και οι αυτοτελείς εκκλησιαστικοί ύμνοι που συνέταξε για νεομάρτυρες της περιόδου της τουρκοκρατίας τον καθιστούν πολύτιμη πηγή για περιπτώσεις όπως ο Αθανάσιος Σπάρτης, Ιωάννης Θάσου, Ιορδάνης Τραπεζούντος, ο Κρης Μάρκος Κυριακόπουλος, ο Παρθένιος Γ' Κωνσταντινούπολης (ή Παρθενάκης)[56]

Για τον Ζαχαρία Τσιρπανλή, ο Συρίγος, εντάσσεται «ανάμεσα στους πιο δυναμικούς εκπροσώπους των συντηρητικών της εποχής του[...]»[57] Άλλοτε επίσημος απεσταλμένος του Οικουμενικού Πατριαρχείου και άλλοτε εξόριστος και καταδιωκόμενος από αυτό, η περίπτωσή του δείχνει ανάγλυφα «[...]τους σοβαρούς κλυδωνισμούς που δοκιμάζει η Ορθόδοξη Εκκλησία από εσωτερικούς και εξωτερικούς κινδύνους»[58]

Έργα Μελέτιου Συρίγου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Επιστολή περί νηστείας, 1635 Πρόκειται για απάντηση σε ερώτηση του Ευγένιου Λούπου για τις τρεις νηστείες.[59]
  • Πιθανώς η μετάφραση της νομικής επιτομής του Λέοντος και Κωνσταντίνου και των Νεαρών του Ιουστιανιανού, 1637. Γι'αυτές μαρτυρούν μόνο ο Δοσίθεος Ιεροσολύμων και ο Ζαβίρας χωρίς όμως να μας έχει σωθεί χειρόγραφο αυτών των μεταφράσεων.[60]
  • Αναίρεσις της εκδοθείσης ομολογίας του Κυρίλλου του Λουκάρεως, Γραμμένο από το 1638 μέχρι το 1640 οπότε και ολοκληρώθηκε. Τυπώθηκε στο Ιάσιο το 1690. Αρχικά είχε γραφτεί σε αρχαΐζουσα γλώσσα, αλλά στη συνέχεια με προτροπή του Βασιλείου Λούπου και του Πατριάρχη Παρθενίου στην απλοελληνική. Μεταφράστηκε και στην αραβική γλώσσα μετά από διαταγή του Δοσίθεου.[61]
  • Επιστολή προς Βασίλειον Λούπον [62]
  • Εις πάντας τους πατέρας εν Πιετζαρίω. Εις τον άρραφον χιτώνα του Χριστού 1643[63]
  • Μετάφραση Ομολογίας Μογίλα,1642 Πρωτοεκδόθηκε το 1667 στην Ολλανδία.[64] Γνώρισε τεράστια απήχηση μεταφραζόμενη στα σλαβωνικά, σερβικά, αγγλικά, γερμανικά, ολλανδικά κλπ.[43]
  • Βίος της Αγίας Παρασκευής της Επιβατηνής και δύο Κανόνες παρακλητικοί αφιερωμένοι σε αυτήν: η συγγραφή του ενός εκ των δύο κανόνων τοποθετείται χρονικά μετά το 1642, έτος μεταφοράς των λειψάνων της και πιθανώς μετά το 1645,όταν διέθετε πιο πολύ ελεύθερο χρόνο επειδή δεν βρισκόταν σε ειδική αποστολή στο Ιάσιο ο Συρίγος.[65]
  • Εις τον μεγαλομάρτυραν Ιωάννην τον Τραπεζούντιον.Εις την Αγίαν Παρασκευήν, 1646
  • Εις την Θεοτόκον. Εις τον ιρομάρτυρα Μακάριον Εις τον άγιον Ιγνάτιον τον ομολογητήν. Εις τον μεγαλομάρτυρα Θύρσον.
  • Εις τους πατέρας της μονής Μηδικίου. Εις τους πατέρας της μονής Τρυγλίας. Εις την αγίαν Θεοδοσίαν, 1649
  • Λόγοι εις τας Κυριακάς του Λουκά,1650[63]
  • Συνοπτική εξήγησις της θείας και ιεράς λειτουργίας 1655. Το 1654 στη Μόσχα συνήλθε σύνοδος η οποία έθεσε θέμα διόρθωσης των ρωσικών λειτουργικών βιβλίων και ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως απάντησε με μια επιστολή που την υπέγραφαν μεταξύ άλλων και ο Συρίγος.[66][67]
  • Περί του ονόματος της Μετουσιώσεως[68]
  • Κατά λουθηροκαλβίνων.[69]
  • Υπόμνημα στην προς Ρωμαίους επιστολή,1661.[70]
  1. 1,0 1,1 (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 1033584312. Ανακτήθηκε στις 30  Μαΐου 2020.
  2. 2,0 2,1 2,2 enlightenedmedialities.wikibase.cloud/wiki/Item:Q30.
  3. 3,0 3,1 3,2 (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 1033584312. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2020.
  4. Νικόλαος Τωμαδάκης, «Τα έτη της γεννήσεως και του θανάτου Μελετίου Ιερομονάχου Συρίγου του Κρητός (1585-1663)»,Μνημόσυνον Σοφίας Αντωνιάδη Βενετία : [Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας], 1974, σελ.276-278
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Αθηνά Κονταλή, «Μελετίου Συρίγου λόγος "περί Ιερωσύνης"», Αλεξανδρινός Αμητός : αφιέρωμα στη μνήμη του Ι. Μ. Χατζηφώτη Αλεξάνδρεια : Έκδοση Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, 2008-2009 Τ. 2 (2008), σελ.201
  6. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.4-5
  7. Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005,σελ.272
  8. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.157-158
  9. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.5
  10. Georges Crontz,«Ο Κρης Μελέτιος Συρίγος εν Μολδαβία κατά το πρώτον ήμισυ του δεκάτου εβδόμου αιώνος», Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (2ο : 1966 : Χανιά, Ελλάς) Πεπραγμένα του Β' Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου : Χανιά, Ελλάς Τ. 4 (1969),σελ.147
  11. 11,0 11,1 Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)», Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.158
  12. Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005, σελ.272
  13. Αθηνά Κονταλή, «Μελετίου Συρίγου λόγος "περί Ιερωσύνης"», Αλεξανδρινός Αμητός : αφιέρωμα στη μνήμη του Ι. Μ. Χατζηφώτη Αλεξάνδρεια: Έκδοση Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, 2008-2009 Τ. 2 (2008), σελ.201
  14. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.6
  15. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.158
  16. Αθηνά Κονταλή, «Μελετίου Συρίγου λόγος "περί Ιερωσύνης"», Αλεξανδρινός Αμητός: αφιέρωμα στη μνήμη του Ι. Μ. Χατζηφώτη Αλεξάνδρεια: Έκδοση Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, 2008-2009 Τ. 2 (2008), σελ.201
  17. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.8
  18. 18,0 18,1 Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.11
  19. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)», Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.159
  20. Georges Crontz,«Ο Κρης Μελέτιος Συρίγος εν Μολδαβία κατά το πρώτον ήμισυ του δεκάτου εβδόμου αιώνος», Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (2ο : 1966 : Χανιά, Ελλάς) Πεπραγμένα του Β' Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου: Χανιά, Ελλάς Τ. 4 (1969), σελ.147
  21. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.9 Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005, σελ.272
  22. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ160
  23. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.9
  24. 24,0 24,1 24,2 Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ161
  25. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.10, 12
  26. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.46
  27. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.162
  28. 28,0 28,1 28,2 Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.164
  29. Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005, σελ. 272
  30. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.163
  31. Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005, σελ.273-274
  32. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)», Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.163
  33. 33,0 33,1 33,2 Αθηνά Κονταλή, «Μελετίου Συρίγου λόγος "περί Ιερωσύνης"», Αλεξανδρινός Αμητός : αφιέρωμα στη μνήμη του Ι. Μ. Χατζηφώτη Αλεξάνδρεια : Έκδοση Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, 2008-2009 Τ. 2 (2008), σελ.202
  34. Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα, 2006, σελ.137
  35. Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005, σελ.258, υποσ.77
  36. Απόστολος Βακαλόπουλος, «Ο Θεόφιλος Κορυδαλλέας και οι απαρχές της φιλοσοφικής διανοήσεως και παιδείας στις ελληνικές χώρες (1613-1670)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους , Εκδοτική Αθηνών, τομ.10 (1974), σελ.380
  37. Georges Crontz,«Ο Κρης Μελέτιος Συρίγος εν Μολδαβία κατά το πρώτον ήμισυ του δεκάτου εβδόμου αιώνος», Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (2ο : 1966 : Χανιά, Ελλάς) Πεπραγμένα του Β' Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου : Χανιά, Ελλάς Τ. 4 (1969),σελ.148
  38. Γραμμένη στα λατινικά με ορισμένες επιδράσεις της Δυτική Εκκλησίας αποσκοπούσε στην ενίσχυση των Ρώσων στην ορθή θεώρηση των ορθόδοξων δογμάτων με αντικαλβινικό χαρακτήρα Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.165
  39. Georges Crontz,«Ο Κρης Μελέτιος Συρίγος εν Μολδαβία κατά το πρώτον ήμισυ του δεκάτου εβδόμου αιώνος», Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (2ο : 1966 : Χανιά, Ελλάς) Πεπραγμένα του Β' Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου : Χανιά, Ελλάς Τ. 4 (1969),σελ.149
  40. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.165
  41. Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα, 2006, σελ.129
  42. 42,0 42,1 Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005, σελ.274
  43. 43,0 43,1 Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.166
  44. Georges Crontz,«Ο Κρης Μελέτιος Συρίγος εν Μολδαβία κατά το πρώτον ήμισυ του δεκάτου εβδόμου αιώνος», Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (2ο : 1966 : Χανιά, Ελλάς) Πεπραγμένα του Β' Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου : Χανιά, Ελλάς Τ. 4 (1969),σελ.150
  45. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ167-168
  46. 46,0 46,1 Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.168
  47. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.169
  48. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.169-170
  49. 49,0 49,1 Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.170
  50. Νικόλαος Τωμαδάκης, «Τα έτη της γεννήσεως και του θανάτου Μελετίου Ιερομονάχου Συρίγου του Κρητός (1585-1663)»,Μνημόσυνον Σοφίας Αντωνιάδη Βενετία : [Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας], 1974,σελ277-278
  51. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.22
  52. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.44
  53. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.45, 46
  54. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.45 Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005,σελ.367
  55. Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2005, σελ.451
  56. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.171
  57. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.156
  58. Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.160
  59. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.23-27 Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005, σελ. 273
  60. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.40-41
  61. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.28-30 Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2005, σελ.273, υποσ.135
  62. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.32, 43
  63. 63,0 63,1 Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.43
  64. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.38-39
  65. Θεόδωρος Ζήσης, «Η Αγία Παρασκευή η Επιβατηνή και άγνωστος κανών του Μελετίου Συρίγου εις αυτήν», Κληρονομία, 11 (1979), σελ.331
  66. Δημήτριος Γκίνης, «Η βιβλιοθήκη του Θεόφιλου Καμπανίας (Ο πνευματικός κόσμος ενός φιλελεύθερου Δεσπότη)», ο Ερανιστής, τχ,2 (Απρίλιος 1963), σελ.36
  67. Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914, σελ.30-32
  68. Δημήτριος Γκίνης, «Η βιβλιοθήκη του Θεόφιλου Καμπανίας (Ο πνευματικός κόσμος ενός φιλελεύθερου Δεσπότη)», ο Ερανιστής, τχ,2 (Απρίλιος 1963), σελ39
  69. Λουκία Δρούλια, «Ο Λαυριώτης μοναχός Κύριλλος από την Πάτρα και η βιβλιοθήκη του»,Ο Ερανιστής, 11 (1974), σε.479
  70. Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2005, σελ.276
  • Κωνσταντίνος Σάθας (1868). Νεοελληνική Φιλολογία: Βιογραφία των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821). Αθήνα: Τυπογραφείο των τέκνων Ανδρέου Κορομηλά. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2009. 
  • Απόστολος Βακαλόπουλος, «Ο Θεόφιλος Κορυδαλλέας και οι απαρχές της φιλοσοφικής διανοήσεως και παιδείας στις ελληνικές χώρες (1613-1670)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους , Εκδοτική Αθηνών, τομ.10 (1974), σελ.380-381
  • Ζαχαρίας Τσιρπανλής, «Μελέτιος Συρίγος (1586-1664)»,Γρηγόριος Παλαμάς, τχ.622 (Μάρτιος-Απρίλιος 1971), σελ.156-171
  • Gerhard Podskalsky, Η Ελληνική Θεολογία επί Τουρκοκρατίας: 1453-1821, μτφρ. πρωτ. Γεώργιος Μεταλληνός, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2005
  • Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα, 2006
  • Κωνσταντίνος Δυοβουνιώτης, Μελέτιος Συρίγος, εν Αθήναις, 1914
  • Αθανάσιος Παπαδόπουλος – Κεραμεύς, «Σημειώσεις περί των ομιλιών Μελετίου του Συρίγου», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ.2 (1885-1889), σελ.440-447
  • Δημήτριος Γκίνης, «Η βιβλιοθήκη του Θεόφιλου Καμπανίας (Ο πνευματικός κόσμος ενός φιλελεύθερου Δεσπότη)», ο Ερανιστής, τχ,2 (Απρίλιος 1963), σελ.33-40
  • Θεόδωρος Ζήσης, «Η Αγία Παρασκευή η Επιβατηνή και άγνωστος κανών του Μελετίου Συρίγου εις αυτήν», Κληρονομία, 11 (1979), σελ.317-339
  • Νικόλαος Τωμαδάκης, «Τα έτη της γεννήσεως και του θανάτου Μελετίου Ιερομονάχου Συρίγου του Κρητός (1585-1663)»,Μνημόσυνον Σοφίας Αντωνιάδη Βενετία : [Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας], 1974,σελ.276-278
  • Αθηνά Κονταλή, «Μελετίου Συρίγου λόγος "περί Ιερωσύνης"», Αλεξανδρινός Αμητός : αφιέρωμα στη μνήμη του Ι. Μ. Χατζηφώτη Αλεξάνδρεια : Έκδοση Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, 2008-2009 Τ. 2 (2008), σελ. 201-20
  • Georges Crontz,«Ο Κρης Μελέτιος Συρίγος εν Μολδαβία κατά το πρώτον ήμισυ του δεκάτου εβδόμου αιώνος», Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (2ο : 1966 : Χανιά, Ελλάς) Πεπραγμένα του Β' Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου : Χανιά, Ελλάς Τ. 4 (1969),σελ.146-150