Πάπας Ελεύθερος

Πάπας Άγιος Ελεύθερος
Από	174
Έως	189
Προκάτοχος	Σωτήρ
Διάδοχος	Βίκτωρ Α΄

Ο Πάπας Ελευθέριος (πέθανε στις 24 Μαΐου 189) ήταν πρώιμος επίσκοπος Ρώμης από το 174 μέχρι τον θάνατο του. Η Παποσύνη του χρονολογείται εναλλακτικά στις περιόδους 171-185 και 177-193 και θεωρείται Άγιος από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία και την Ορθόδοξη Εκκλησία, η μνήμη του εορτάζεται στις 26 Μαΐου. Πολλές φορές συνδέεται με θρύλους σύμφωνα με τους οποίους δέχτηκε επιστολές από τον "Λούσιους, βασιλιά της Βρετανίας" αλλά δεν θεωρούνται αξιόπιστοι.

Βιογραφία

Σύμφωνα με το Liber Pontificalis ο Ελευθέριος ήταν Έλληνας στην καταγωγή και γεννήθηκε στην Αρχαία Νικόπολη της Ελληνικής Ηπείρου. Ο σύγχρονος του εκκλησιαστικός συγγραφέας Ηγήσιππος έγραψε ότι ο Πάπας Ανίκητος (154-164) τον διόρισε Διάκονο, τον διατήρησε στην ίδια θέση ο διάδοχος του Πάπας Σωτήρ, τον διαδέχθηκε ο ίδιος ο Ελευθέριος. Με την νέα έκδοση του Liber Pontificalis τον 6ο αιώνα που αφορούσε τον Ελευθέριο αναφέρεται ότι ακύρωσε την απαγόρευση κάποιων φαγητών αναφέροντας ότι "όλα τα φαγητά είναι αποδεκτά από τους χριστιανούς αρκεί να είναι βρώσιμα και αποδεκτά από τον ανθρώπινο οργανισμό". Το σχετικό διάταγμα είχε στόχο να αναιρέσει το Κοσέρ που εκδόθηκε τα πρώτα χριστιανικά χρόνια και απαγόρευσε την κατανάλωση κάποιων φαγητών όπως το χοιρινό, τους ίδιους κανόνες εφάρμοζαν ο Γνωστικισμός και ο Μοντανισμός. Πολύ πιθανό ένα παρόμοιο διάταγμα που εκδόθηκε αργότερα (500) αποδίδεται επίσης στον Ελευθέριο πιθανότατα για να του δώσει μεγαλύτερη εξουσία. Πέθανε (189) και ενταφιάστηκε στον Απόστολο Πέτρο, τα λείψανά του μεταφέρθηκαν τον 16ο αιώνα στην εκκλησία της Αγίας Σουζάνας στη Ρώμη, όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα.

Οι θρύλοι του Βρετανού βασιλιά Λούσιους

Απεικόνιστη του Πάπα Ελεύθερου στο Παλάτσο Φαρνέζε που χρονολογείται τον 15ο αιώνα

Μια προσθήκη του Ελευθέριου αναφέρει ότι δέχτηκε μια επιστολή από τον "Λούσιους βασιλιά των Βρετανών" με την οποία του δήλωνε την πρόθεση του να ασπαστεί τον χριστιανισμό χωρίς να υπάρχουν προηγούμενες αναφορές. Τα νεότερα χρόνια θεωρείται πλαστογραφία αν και εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες διαφωνίες σχετικά με το θέμα. Οι περισσότεροι ιστορικοί θεωρούν ότι το απόσπασμα έγραψε ο Πρόσπερος της Ακουιτανίας γραμματέας του Πάπα Λέοντος του Μέγα τον 5ο αιώνα, έχει σχέση με τις αποστολές του Γερμανού της Οσέρ και του Παλλάδιου. Ο Ντισέν χρονολόγησε την επιστολή την εποχή του πάπα Βονιφάτιου Β΄ (530) και ο Τέοντορ Μόμσεν στις αρχές του 7ου αιώνα. Ο Τέοντορ Μόμσεν φαίνεται ότι αναφερόταν την Γρηγοριανή αποστολή στους Αγγλοσάξονες που ανέλαβε ο Αυγουστίνος Καντουαρίας, είχε αντιμετωπίσει στην "Σύνοδο του Τσέστερ" μεγάλες δυσκολίες από τους γηγενείς Βρετανούς χριστιανούς. Οι Κέλτες χριστιανοί υποστήριζαν την αρχαιότητα της εκκλησίας τους με στόχο να αποφύγουν την υποταγή τους στην Αρχιεπισκοπή του Καντέρμπερι μετά την Νορμανδική κατάκτηση της Αγγλίας. Στις Συνόδους που ακολούθησαν ωστόσο ανάμεσα στους Σάξονες και Ουαλούς επισκόπους δεν υπάρχει καμιά καταγραφή σχετικά με την χρήση του ονόματος του Λούσιους. Την πρώτη ιστορική αναφορά σχετικά με το θέμα αυτό έκανε ο Βέδας, φαίνεται ότι δεν στηρίχτηκε σε προφορικές παραδόσεις αλλά στην "Βίβλο των Παπών". Η επόμενη αναφορά βρίσκεται στο έργο του 9ου αιώνα "Ιστορία των Βρετανών" που πιστώνεται στον Νέννιο "ο Λούσιους ο Βρετανός βασιλιάς μαζί με όλους τους μικρότερους βασιλείς του Βρετανικού λαού". Το βάπτισμα ωστόσο καταγράφεται την χρονιά που ήταν πάπας ο προκάτοχος του Ελευθερίου Πάπας Ευάριστος (167 μ.Χ.). Τον 12ο αιώνα εμφανίζονται περισσότερες λεπτομέρειες, ο Τζέφρεϊ του Μονμάουθ στο ψευδοϊστορικό του κείμενο "Ιστορία των Βασιλέων της Βρετάνης" παρουσιάζει πολλές λεπτομέρειες σχετικά με τον Λούσιους και καταγράφει τα ονόματα των δύο παπικών απεσταλμένων. Το "Βιβλίο του Λαντάφ" τον 13ο αιώνα τοποθετεί την αυλή του Λούσιους στην νότια Ουαλία και καταγράφει δύο παπικούς απεσταλμένους με διαφορετικά ονόματα.

Πηγές

• Bede (1903) [731]. The Ecclesiastical History of the English Nation. Translated by Lionel Cecil Jane. London: J.M. Dent & Co.
• Brusher, Joseph Stanislaus (1980). Popes Through the Ages. San Rafael, California: Neff-Kane.
• Butler, Alban; Attwater, Donald; Thurston, Herbert (1956). Butler's Lives of the Saints. Τομ. 2. London: Burns & Oates.
• Davis, Raymond (1989). The Book of Pontiffs (Liber Pontificalis) (1st ed.). Liverpool University Press.
• Eusebius (1885). Historia Ecclesiastica
• Geoffrey of Monmouth (1848) [c. 1136]. Geoffrey of Monmouth's British History. Translated by Aaron Thompson and J. A. Giles. Vol. IV, Ch. XIX – via Wikisource. From: Giles, J. A., ed. (1848). Six Old English Chronicles. London: Henry G. Bohn.
• Haddan, Arthur West; Stubbs, William; Wilkins, David, eds. (1869). "Appendix A: Date of Introduction of Christianity into Britain". Councils and Ecclesiastical Documents Relating to Great Britain and Ireland. Vol. I. Oxford: Clarendon Press. σ. 25.
• Kirsch, Johann Peter (1909). "Pope St. Eleutherius" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. Τομ. 5. New York: Robert Appleton Company.
• Knight, David J. (2012). King Lucius of Britain. Stroud, England: History Press.
• Nennius, [attributed] (1848) [c. 830]. History of the Britons. Translated by W. Gunn and J. A. Giles – via Wikisource. From: Six Old English Chronicles of Which Two Are Now First Translated from the Monkish Latin Originals: Ethelwerd's Chronicle, Asser's Life of Alfred, Geoffrey of Monmouth's British History, Gildas, Nennius, and Richard of Cirencester. London: Henry G. Bohn. 1848.
• Rees, William Jenkins (1840). The liber Landavensis, Llyfr Teilo; or the ancient register of the cathedral church of Llandaff, with an English translation and notes. Llandovery: Rees.
• von Harnack, Adolf (1904). Sitzungsberichte der Berliner Akademie. Τομ. 1