Hiroŝimo

	Hiroŝimo
	japane: 広島市 (Hiroshima-shi)
	urbo
	Fotomontaĵo
	Flago
	Flago
	Oficiala nomo: 広島市
Lando	Japanio
Regiono	Ĉugoku
Gubernio	Gubernio Hiroŝima
Historia regiono	Edo-epoko
Memorindaĵo	Hiroŝima-jo, Atombombita kupoldomo
Situo	Hiroŝimo
- koordinatoj	34° 24′ 20″ N 132° 26′ 23″ O / 34.40556 °N, 132.43972 °O (mapo)
Areo	905,25 km² (90 525 ha)
Loĝantaro	1 173 980 (2010)
Denseco	1 296,86 loĝ./km²
Fondo	Sengoku-epoko
Urbestro	Kazumi Matsui
Horzono	UTC+9
Poŝtkodo	730-8586
Telefona antaŭkodo	082-245-2111
Arbo	Kamforarbo
Floro	Oleandro
	Situo enkadre de Japanio Situo enkadre de Japanio
	Vikimedia Komunejo: Hiroshima, Hiroshima
	Retpaĝo: www.city.hiroshima.lg.jp

Koordinatoj: 34° 24′ 20″ N 132° 26′ 23″ O / 34.40556 °N, 132.43972 °O (mapo)

Hiroŝimo (japane 広島 (ひろしま), Hiroshima [hiroŝima] aŭskulti – «larĝa insulo») estas urbo en Japanio, en la regiono Ĉugoku, en la okcidento de la gubernio Hiroŝima. Hiroŝimo estas la prefekteja urbo de la gubernio Hiroŝima, urbo aldifinita de registara dekreto.

Pli sciu pri Hirosima, libreto eldonita en 2012.

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Atoma bombado de Hiroŝima kaj Nagasaki.

La 6-an de aŭgusto 1945 atombombo estis faligata en la urban centron, pro kiu ĝis la fino de la sama jaro mortis ĉirkaŭ 140.000 homoj.

Hiroŝimo estas ankaŭ nomata la urbo de paco aŭ la urbo de akvo. Ĝi troviĝas sur la delto de la rivero Oota-gawa (japane: 大田川), kies ses riverbranĉoj fluas tra la urbo.

Historio

Antaŭ la 19-a jarcento

Antaŭ ĉirkaŭ 600 jaroj en la nuna loko de Hiroŝimo troviĝis dise kvin vilaĝetoj. En la jaro 1589, antaŭ ĉirkaŭ 400 jaroj, la feŭdestro MOORI Terumoto (japane 毛利 (もうり)輝元 (てるもと)) ordonis konstrui kastelon sur la delto, kaj ĝi finkonstruiĝis en la jaro 1599.

Hiroŝimo kreskis ĉirkaŭ la kastelo, nomata kastelo de la karpo el la fino de la 16-a jarcento sub la estreco de la klano Asano, kiu regis en la loko ĝis la Meiji-restarigado.

Fine de la 19-a jarcento

La konstruo de la haveno en 1889 kaj la stacio de la Sanyo-fervojo inter Kobeo kaj Shimonoseki finpretigita en 1894 helpis la evoluon de la urbo.

Dum la unua japana-ĉina milito (1894–1895) Hiroŝimo estis la imperiestra ĉefstabejo. De tiam multaj solidattransportaj ŝipoj sinsekve en- kaj el-iris la havenon Uzina (宇品) de Hiroŝimo. Sekve Hiroŝimo iĝis militista centro de la japana imperio. Ĝis la Dua Mondmilito la urbo gajnis pli kaj pli da graveco kaj iĝis la sepa plej granda urbo de Japanujo.

Dua Mondmilito

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Atoma bombado de Hiroŝima kaj Nagasaki.

La 6-an de aŭgusto 1945 je 8:15 matene, la usona bombaviadilo Enola Gay faligis la usonan nuklean bombon Little Boy sur la metropolon. Pro tiu unua uzo de nuklea armilo en milito, ĉirkaŭ 80 % de la ĝis tiam tute neruinigita urbo estis detruitaj kaj inter 90.000 kaj 200.000 homoj tuj mortigitaj.

Rekonstruado

Skema bildo de la loko kaj alto de la eksplodo

Simpla tabulo indikas nuntempe la lokon de la nulopunkto de la eksplodo.

Post la rekonstruado, ekde 1949 Hiroŝimo evoluis al unu el la plej gravaj industriaj lokoj kaj estas nuntempe pro pli ol 1,1 milionoj da loĝantoj la dekunua plej granda urbo de Japanujo.

Nuntempe la radiado ne plu superas la kutiman kosman fonan radiadon (natura radioaktiveco) kaj do ne estas pli alta ol en aliaj regionoj de la tero.^[1]

Politiko kaj administracio

La urbestro de Hiroŝimo, Tadatoshi Akiba, estis elektita jam trifoje, lastan fojon en 2007. La 55 anoj de la urba konsilio (Hiroshima-shigikai) estis elektitaj samtempe kun la urbestro en 2007. La plej grande reprezentita partio estas la Liberala Demokrata Partio.^[2]

En Hiroŝimo troviĝas eksteraj ejoj de la ministerioj de la centra registaro, kiu rilatas al la regiono Ĉugoku.

Kvartaloj

Hiroŝimo havas 8 kvartalojn, kiuj nomiĝas Aki, Asakita, Asaminami, Higaŝi, Minami, Naka, Niŝi kaj Saeki. La lasta modifo de kvartaloj okazis en 2005, kiam la komunumo Juki estis aligita al la kvartalo Saeki.

Najbaraj urboj kaj komunumoj

Trafiko

Ekde 1976 Hiroŝimo estas stacio de la linio Ŝinkansen-Sanyo.

La nova flughaveno de Hiroŝimo situas ĉirkaŭ 50 km oriente de la urbo, la malnova, konata kiel Hiroshima-Nishi daŭre utilas por regionaj flugoj.

La aŭtoŝoseoj Ĉugoku kaj Sanyo estas ligitaj al Hiroŝimo, kiel ankaŭ la nacia vojo 2, kiu trairas la urbon de oriento al okcidento.

De la haveno de Hiroŝimo ekzistas multaj pramligoj al la insuloj de la Seto-maro kaj al Ŝikoku.

Linio Astram estas la kromnomo de metroo de Hiroŝimo.

Ekonomio

En Hiroŝimo troviĝas interalie la ĉefsidejo de la firmao Mazda. Troviĝas en la urbo krom la administracio kaj evoluado ankaŭ unu el la du japanaj fabrikoj. Tial la urbo iĝis centro de la aŭtoindustrio.

Hiroŝimo havas havenon por fiŝkaptado kaj eksportado, krome flughavenon.

Pluraj entreprenoj konstruas ŝipojn.

Turismo

La urbo estis preskaŭ komplete detruita de la atombombo faligita la 6-an de aŭgusto 1945. En la urbo troviĝas ĉirkaŭ 200 monumentoj por atombombitoj. Multspecaj cenotafoj, kiel ŝtonaj monumentoj, statuoj, turoj donas Hiroŝimo aspekton de urbo de cenotafoj. Tiuj ĉi monumentoj estis konstruitaj de diversaj organizoj kaj personoj memore al iliaj intimaj atombombitoj post la milito.

La plej vizitataj lokoj estas tiuj proksime de la nulopunkto:

Hiroŝima paca parko
- Atombombita kupoldomo (Monda Kulturheredaĵo de UNESKO)
- Ground zero (nulo-punkto)
- Pacmuzeo Hiroŝimo
- Infanara pacmonumento

Hiroŝima-jo, la kastelo de la karpo estis rekonstruita en 1958.

En la golfo de Hiroŝimo, situas la insulo Mijaĵima kun la Itsukushima-Sanktejo kaj la enakva torijo, kiu estas unu el la plej fotitaj lokoj en Japanujo.

Ekzistas rete esperantlingva Gvidlibro.

La kupoldomo en la pacparko
Hiroŝimo post la bombatako
La kastelo de Hiroŝimo

Kulturo kaj sporto

Mia amata Hiroŝimo (france Hiroshima mon amour, IFA: iʁoʃima mɔ̃n‿amuʁ; japane 二十四時間の情事, Nijūyojikan no jōji, signifante Dudek kvar-hora amrilato) estas romantika drama filmo de 1959 reĝisorita de Alain Resnais kaj scenarita de Marguerite Duras. La filmo prezentas la rilaton inter franca aktorino kaj japana ulo kiuj renkontiĝas iun vesperon en loka trinkejo. Ŝi estas en Hiroŝimo por ludi en filmo sed okazaĵoj ŝajne disvolviĝas hazarde laŭ la manieroj de la koro kaj pasioj.

Kuirarto

Okonomiyaki estas speco de krespo, sur kiu oni kuiras maldikajn striojn de brasiko kaj viando aŭ marfruktoj.

Sporto

Hiroshima Toyo Carp (広島東洋カープ), basbala teamo
Sanfrecce Hiroshima (サンフレッチェ広島),　futbala teamo

Naskiĝintoj en Hiroŝimo kaj ties verkoj

La hiroŝimodevena lernejanino Sasaki Sadako (1943-1955) batalis ĝis sia morto per la faldado de origamio-gruoj kontraŭ leŭkemio pro kiu ŝi suferis pro la liberigita radiado post la faligo de la atombombo. Pro la tutmonda disvastigo de ŝiaj malsano kaj faldado papergruoj iĝis simbolo de internacia pacmovado kaj rezisto kontraŭ nuklea milito.

Hara Tamiki naskiĝis en Hiroŝimo la 15-an de novembro 1905. Post studado de la angla en Tokio li laboris kiel instruisto de la angla, sed verkis ankaŭ beletron. La ĉefa temo de lia verko estis jam tiam la morto, sed ankoraŭ prezentita kiel "bela morto". En 1944 mortis lia edzino kaj sekve li reiris al sia hejmurbo Hiroŝimo. Li tie spertis la faligon de la atombombo la 6-an de aŭgusto 1945. Ekde tiam lia verko staris sub la frapfrazo "Ne vivu pro vi mem! Vivu por priplendi la mortintojn!". Li famiĝis ĉefe pro sia rakonto Natsu no hana (1949; esperante: sunfloroj, en Ekde tiu tago, eldonita de Ito Narihiko en 1984). Ĝi estis unu el la plej bonaj verkoj de la japana militliteraturo kaj grave influis la japanan pacmovadon. Pro malespero pri la komenco de la korea milito li ĵetis sin mem la 13-an de marto 1951 en Musashino antaŭ trajnon.

Kun la Kadavro de l' Edzino, subtitolita travivaĵoj en Hiroŝima, estas 54-paĝa broŝuro, japanlingve verkita de Ogura Tojofumi.

Ankaŭ la grava japana komponisto Toshio Hosokawa naskiĝis la 23-an de oktobro 1955 en Hiroŝimo. Li verkis la simfonion "Memory of the Sea" (memoro de la maro) pri la memsaniĝfortoj de sia naskiĝurbo.
Arawa Kimura, futbalisto
Issey Miyake, dezajnisto
Hiromi Akiyama, artisto
Yūzan Fujita, politikisto
Mana, muzikisto

Esperanto en Hiroŝimo

La loka Esperanto-asocio Hirosima Esperanto-Societo^[3] estas tre agema kaj ofte ĉiĉeronas esperantistojn tra la pacparko kaj la urbo.

Ĉiujare la plenuma komitato por Internacia Virina Tago petas subtenleterojn el la tuta mondo por prepari ekspozicion en la urbodomo de Hiroŝimo. Temo de la ĉijara (2010) alvoko estas: nuligi nuklearmilojn sur la tero ĝis 2020.

Esperanto Ŝinonome Ĵuku estas kursejo kun du ĉambroj kaj salono, ĝi entenas entute 50 seĝojn. Ĝi situas en Hiroŝima-shi, kvartalo Minami-ku, Ŝinonome 3 - 7 - 12, ĉambro 205. Ĝi funkcias ekde januaro 2012.

Fama aktivistino en Hiroŝimo estas OSIOKA Taeko, emerita instruistino, esperantistino kaj ĉiĉeronino en la pacoparko. Ĝis 2021 ŝi kolektis 110 000 subskribojn por abolo de nukleaj armiloj.