Fosfora triklorido

Plata kemia strukturo de la Fosfora triklorido

Tridimensia kemia strukturo de la Fosfora triklorido

Alternativa(j) nomo(j)

Triklorido de fosforo
Trikloro fosfano

PCl₃

Merck Index

15,7470

Fizikaj proprecoj

Aspekto

senkolora aŭ flaveca fumeganta likvaĵo kun akra irita odoro je klorida acido^[1]

137,324 g·mol^-1

1,574g cm⁻³

−112 °C

76 °C

n_{761}^{20}

1,5122

Solvebleco

Akvo:reakcias

Mortiga dozo (LD50)

18 mg/kg (buŝe)^[2]

Sekurecaj Indikoj

Riskoj

R14 R26/28 R35 R48/20

Sekureco

S7/8 S26 S36/37/39 S45

Pridanĝeraj indikoj

Danĝero

T+
Venena

Xn
Noca por la sano

GHS Damaĝo Piktogramo

^[3]

GHS Signalvorto

Damaĝa substanco

GHS Deklaroj pri damaĝoj

H300+330, H300, H312, H314, H330, H373

GHS Deklaroj pri antaŭgardoj

P260, P264, P270, P271, P280, P284, P301+310, P301+330+331, P302+352, P303+361+353, P304+340, P305+351+338, P310, P312, P314, P320, P321, P330, P363, P403+233, P405, P501

Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo
(25 °C kaj 100 kPa)

Fosfora triklorido aŭ PCl₃ estas kemia komponaĵo de fosforo kaj kloro, senkolora aŭ flaveca fumeganta likvaĵo kun akra irita odoro je klorida acido kun trigona piramida formato. Ĝi estas la plej grava el la tri fosforaj kloridoj, ĉar ĝi estas krudmaterialo por produktado de aliaj organikaj kloridoj.

Triklorido de fosforo estas grava industria kemiaĵo ĉar ĝi uzatas en la produktado de sennombraj organofosforaj kombinaĵoj uzataj en vasta gamo da aplikadoj. La kloratomo en ĝia molekulo prezentas oksidonombron -1, kiu estas la plej oksidiga per tiu strukturo. Ĝiaj derivaĵoj estas uzataj kiel herbicidoj, insekticidoj, plastigantoj, oleo-aldonaĵoj kaj flamo-malakcelaĵoj.

Historio

La malkovro de fosforo ĝenerale estas atribuita al la alkemiisto Hennig Brand (1630-1710), kiu en 1669 produktis ĝin per urino-distilado. Arabaj alkemiistoj eble malkovris ĝin tre antaŭe, tamen la vorto fosforo estis often atribuita al pluraj lumigaj materialoj kiuj estis elementosenaj. Kelkaj ekzemploj estas la Bolonja fosforo (iu lumkrea baria sulfido) kaj la fosforo de Baldwin, iu lumiga kalcia nitrato.

Multaj modernaj fosforeskaj materialoj ne enhavas la elementon. La malkovro de la elementa fosforo estis tuj sekvata per karakterizado de ĝia brulderivaĵo, la fosfora kvinoksido, kaj en 1694 Robert Boyle (1627-1691) preparis fosfatan acidon per distilado de la elemento kun akvo. En 1688 fosforo estis malkovrita en plantoj de la itala kemiisto B. Albino kaj la elemento estis detektita, en 1719, en homocerbaj histoj far Johann Theodor Hensing (1683-1726).

Ĉirkaŭ 1770, fosforo estis agnoskita kiel esenca ingredienco en bestaj ostoj kaj dentoj far Carl Wilhelm Scheele (1742-1786), kiam li preparis la elementon ekde ostaj cindroj, karbono kaj sablo. En 1779, la unua fosforo-enhava mineralo (konata kiel piromorfito) estis identigita de Johan Gottlieb Gahn (1745-1818).

Fosfora triklorido estis unue preparata en 1808 far la francaj kemiistoj Joseph Louis Gay-Lussac (1778-1850) kaj Louis Jacques Thénard (1777-1857) per varmigo de kalomelo (Hg₂Cl₂) kun fosforo. Pli malfrue, en tiu sama jaro, Humphry Davy (1778-1829) produktis trikloridon de fosforo per brulado de fosforo kun klorgaso.

Sintezoj

Sintezo 1

Laŭ kelkaj literaturaĵoj, la sintezo de la fosfora triklorido donas eksperimentajn malfacilecojn. Aparte, en multaj fontoj por preparado de PCl₃ flava fosforo estas uzata. La jena sintezo, bazita sur la verko "Inorganic Syntheses (Volumo II, paĝo 145, 1946)" okazas glate, kaj donas bonan rendimenton kun ruĝa fosforo kaj kloro:^[4]

4 +6 ${\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}$ 4