Lisbono

	Lisbono
	portugale Lisboa
	Ĉefurbo
	Fotomontaĵo
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Concelho de Lisboa
	Deveno de nomo: Lisboa, portugale derivita de la fenicia Allis Ubbo por savu havenon, latine Ulyssippo antaŭ Ulysses kaj/aŭ Romana Olissipona, por la nomo de rivero Taĵo
Lando	Portugalio
Duoninsulo	Iberio
Regiono	Regiono Lisbono
Subregiono	Granda Lisbono
Distrikto	Distrikto Lisbono
Municipo	Lisbono
Civilaj paroĥoj	25
Rivero	Taĵo
Situo	Lisbono
- alteco	2 m s. m.
- koordinatoj	38° 42′ 25″ N 9° 8′ 8″ U / 38.70694 °N, 9.13556 °U (mapo)
Plej malalta punkto	Marsurfaco
- situo	Atlantiko
- alteco	0 m s. m.
Areo	84,8 km² (8 480 ha)
- de aglomeraĵo	84,8 km² (8 480 ha)
- de metropolo	2 957,4 km² (295 740 ha)
Loĝantaro	564,657 (2004)
- de aglomeraĵo	2 385 000–2 435 837
- de metropolo	2 830 867
Denseco	5 659 loĝ./km²
Setlejo	fl.719
- Urbo	ĉ.1256
LAU	Concelho/Câmara Municipal
- situo	Praça do Município, Lisbono
- leviĝo	33 m
- koordinatoj	38° 42′ 29″ N 9° 8′ 18″ U / 38.70806 °N, 9.13833 °U (mapo)
Urbestro	Carlos Moedas
Horzono	OET (UTC0)
- somera tempo	OEST (UTC+1)
Poŝtkodo	1149-014 Lisboa
Area kodo & Prefikso	(+351) 21 XXX-XXXX
ISO 3166-2 kodo	PT
Laŭloka nomo	Lisboeta
Patrona sanktulo	Santo António
Municipa adreso	Praça do Município, 1º; 1149-014 Lisboa
	Situo enkadre de Eŭropo Situo enkadre de Eŭropo
	Situo de Lisbono enkadre de Portugalio Situo de Lisbono enkadre de Portugalio
	Urba mapo Urba mapo
	Vikimedia Komunejo: Lisbon
	Retpaĝo: www.cm-lisboa.pt

Koordinatoj: 38° 42′ 25″ N 9° 8′ 8″ U / 38.70694 °N, 9.13556 °U (mapo)

Lisbono (portugale Lisboa) estas la ĉefurbo de Portugalio. Ĝi situas en okcidenta Portugalio ĉe la enfluejo de rivero Taĵo en la Atlantikon.

En Lisbono loĝas 564.657 personoj (censo de 2001). Inter plej konataj kvartaloj estas Alfama, Baixa (Malaltaĵo), Bairro Alto (Alta Kvartalo) kaj Belemo.

Historio

La urbo estis fondita de fenicoj aŭ helenoj. La nomo devenas de greka Olissipo, el Uliso. Tiu nomo poste ŝanĝiĝis al "Lissapona" kaj fine al la moderna Lisboa.

Ĝi estis romia kolonio de la regiono Lusitania. Post diversaj konkeroj, de 1260 ĝi estas la ĉefurbo de Portugalio.

Lisbono fariĝis tre prospera dum la Portugala Imperio, kiam ĝi estis la ĉefa haveno kien alvenis la riĉaĵoj el Brazilo kaj la afrikaj kaj aziaj kolonioj.

Kelkiam estis en Lisbono grandaj tertremoj, la plej granda kaj fama je la 1-a de novembro 1755, kiu mortigis ĉirkaŭ centmil personojn. Vidu Lisbona tertremo en 1755.

Lisbono estis la centro de la respublika revolucio de la 4-a kaj 5-a de oktobro de 1910 kiu forigis reĝon Manuel la 2-a kaj de la Revolucio de la Diantoj (25-a de aprilo de 1974), kiu faligis la diktaturon de Marcello Caetano, la sekvanto de Salazaro.

EXPO'98, Monda Ekspozicio de 1998, aŭ, oficiale, Exposição Internacional de Lisboa de 1998, kies moto estis "Os oceanos: um património para o futuro" (La oceanoj: heredo por la estonteco), okazis en Lisbono de 22a de Majo ĝis 30a de Septembro 1998. Ĝi celis la datrevenon de 500 jaroj de la Portugalaj malkovroj.

Vidindaĵoj

Kulturo

La Universitato de Lisbono (portugale Universidade de Lisboa) estas publika esplora universitato en Lisbono, kaj la plej granda universitato en Portugalio. Ĝi estis fondita en 2013 per la fuzio de du antaŭaj publikaj universitatoj en Lisbono, la eksa Universitato de Lisbono (en tiu formo fondita en 1911) kaj la eksa Teknikologia Universitato de Lisbono (en tiu formo fondita en 1930).
La Nova Universitato de Lisbono (portugale Universidade Nova de Lisboa estas la plej nova el la publikaj altlernejoj, kio estas eksplicite emfazita per la nomo.
La Akademio de Sciencoj de Lisbono (portugale Academia das Ciências de Lisboa, akronime ACL) estas portugala scienca institucio de publika utileco, la plej alta scienca institucio en Portugalio, kies ĉefa celo estas antaŭenigi sciencan esploradon kaj disvastigi la portugalan kulturon. Ĝi ludis unikan rolon en la scienca kaj teknologia evoluo de Portugalio.
Rock in Rio estas rokmuzika festivalo, kiu ĝis nun okazis kvar fojojn en Rio-de-Ĵanejro, kvin fojojn en Lisbono kaj du fojojn en Arganda del Rey proksime de Madrido.

Lisbono kaj Esperanto

En la kvina kanto de la verko de Abel Montagut nome Poemo de Utnoa okazas asembleo de la Gobanoj (eksterteranoj). Tie oni akceptas, ke oni plikuraĝigu la malfortigitan Utnoan (nome la ĉefrolulo Noa) pere de la drogo anoŭdo. Inna malsupreniras kaj liveras ĝin al Noa. Je ties efiko aperas antaŭ li la poeto Valmikio kiu montras al li la enormajn atingojn de la estonta homaro, se li sukcesas savi ĝin, nome, en Azio, el Ĉina Murego al insulo Srilanko. Poste aperas la japana pentristo Hokusajo kiu siavice montras aliajn mirindaĵon el Azio. Kaj poste venas la vico de Fidiaso, kiu montras mirindaĵojn el Eŭropo. Jen kiel oni prezentas Lisbonon: