کانتونی هنگ کنگی

کانتونی هنگ کنگی
香港粵語; 港式廣東話; 香港話
زبان بومی در	هنگ کنگ، ماکائو و برخی از جوامع دور از وطن
منطقه	دلتای رود مروارید
قومیت	مزدم هنگ کنگی مردم ماکائویی
شمار گویشوران	(بدون برآورد دسترسی)
تبار	چینی-تبتی چینی یوئی یوئهای کانتونی کانتونی هنگ کنگی
سامانه نوشتاری	کانتونی نوشتاری بریل کانتونی
وضعیت رسمی
زبان رسمی در	هنگ کنگ ماکائو
تنظیم‌شده توسط	بخش زبان رسمی دفتر خدمات کشور دولت هنگ کنگ
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹	–
ایزو ۶–۶۳۹	xgng
فهرست لینگوییست	yue-yue
	yue-can
گلاتولوگ	هیچ کدام
زبان‌شناسی	79-AAA-mac

کانتونی هنگ کنگی (چینی سنتی: 香港粵語، چینی ساده‌شده: 香港粤语، ییل: Hēung góng yuht yúh) گویشی از زبان کانتونی از خانواده زبان‌های چینی-تبتی است. این گویش، زبان رسمی و بومی هنگ کنگ است. گویشی مشابه این گویش در ماکائو نیز رایج است.

گرچه خود مردم هنگ کنگی به این زبان «کانتونی» (廣東話) می‌گویند، نشریات در سرزمین اصلی چین عنوان «گفتار هنگ کنگی» (香港話) را به دلیل تفاوت‌های تلفظی بین این گویش و گویش رایج در گوانگ‌دونگ (به ویژه گویش معیار گوانگ‌ژو) برای نامیدن آن به کار می‌برند.

واج‌شناسی

آغاز و پایان

کانتونی هنگ کنگی دارای تفاوت‌های جزئی با کانتونی معیار گوانگ‌ژو در واج‌شناسی است، اما تا حد زیادی با آن یکسان است. در این گویش، جفت‌های واجی مشخصی با یکدیگر ادغام شده‌اند. این موارد به عنوان «صدای تنبل» (懶 音) شناخته می‌شوند و جزء تلفظ‌های ویژهٔ گوانگ‌ژو هستند، اما تا اوایل قرن بیستم در این سرزمین‌ها نیز رواج داشته‌اند. قابل توجه‌ترین تفاوت بین تلفظ هنگ کنگ و گوانگ‌ژو تعویض تلفظ بینی (/L/) با بینی (/n/) در بسیاری از کلمات است. برای نمونه، واژهٔ تو (你) در گوانگ‌ژو نِیه (néih) و در هنگ کنگ لِیه (léih) تلفظ می‌شود.

یکی دیگر از ویژگی‌های کلیدی کانتونی هنگ کنگ، ادغام دو هجای بینی /ŋ̩/ و /m̩/ است. در گوانگ‌ژو این دو هجا مجزا هستند اما در هنگ کنگ اولی در دومی ادغام می‌شود و به شکل آن تلفظ می‌شود. همچنین اگر در پی /kʷ/ و /kʷʰ/ در آغاز کلمات /ɔ:/ بیاید، این دو به /k/ و /kʰ/ ادغام می‌شوند. این ویژگی برخلاف دو مورد پیشین در هر دو گویش گوانگ‌ژو و هنگ کنگ وجود دارد. مثلاً واژه کشور (國) به جای گوُک (gwok)، با ادغام به صورت «گُک» (gok) تلفظ می‌شود.

نواخت‌ها

کانتونی دارای ۶ نواخت به شرح زیر است:

نوع هجا
نام نواخت	dark flat (陰平)	dark rising (陰上)	dark departing (陰去)	light flat (陽平)	light rising (陽上)	light departing (陽去)
توصیف	سطح بالا، افت بالا	خیز بالا	سطح میانه	افت پایین، سطح خیلی پایین	خیز پاین	سطح پایین
شماره نواخت در ییل و جیوت‌پینگ	۱	۲	۳	۴	۵	۶
نمونه	詩	史	試	時	市	是
نماد نواخت	si:˥، si:˥˧	si:˧˥	si:˧	si:˨˩، si:˩	si:˩˧	si:˨
تفکیک‌کننده در آی‌پی‌ای	sí:، sî:	sǐ:	sī:	si̖:، sı̏:	si̗:	sì:
تفکیک‌کننده در ییل	sī, sì	sí	si	sìh	síh	sih

وام‌واژه‌ها

آمیخته بودن فرهنگ هنگ کنگ با سایر فرهنگ‌های آسیایی و غربی و همچنین موقعیت این شهر به عنوان یک مرکز تجاری بزرگ بین‌المللی، باعث شده تعداد زیادی وام‌واژه وارد گویش هنگ کنگی شود. واژه‌هایی نیز از گویش هنگ کنگی به دیگر زبان‌ها صادر شده‌اند.

وام‌واژه‌های وارداتی

چند وام‌واژه وارداتی به شرح زیرند:

از انگلیسی

نویسهٔ چینی	جیوت‌پینگ	انگلیسی	ماندارین چین	ماندارین تایوان
	aa3 kaan1	account	户口	戶口
拗撬	aau3 giu6	argue arguments (fights)	吵架	吵架
百家樂	baak3 gaa1 ngok6	Baccarat (card game)	百家乐	百家樂
波	bo1	ball	球	球
(跳)芭蕾(舞)	baa1 leoi4	ballet	(跳)芭蕾(舞)	(跳)芭蕾(舞)
繃帶	bang1 daai2	bandage	绷带	繃帶
(酒)吧	baa1	bar barrister	(酒)吧 大律师	(酒)吧 大律師
啤酒	be1 zau2	beer	啤酒	啤酒
比堅尼	bei2 gin1 nei4	bikini	比基尼	比基尼
煲呔	bou1 taai1	bow tie	领结	領結
保齡球	bou2 ling4	bowling	保龄球	保齡球
杯葛	bui1 got3	boycott	抵制	抵制
百家利	baak3 gaa1 lei6	broccoli	西兰花	西蘭花
巴打	baa1 daa2	brother	兄弟	兄弟
蒲飛	pou6 fei1	buffet	布斐	布斐
笨豬跳	ban6 zyu1 tiu3	bungee jumping	蹦极跳	蹦極跳
巴士	baa1 si2	bus	公交/公交车	公車/公共汽車
拜拜	baai1 baai3	bye	再见	再見
卡路里	kaa1 lou6 lei5	calorie	卡路里	卡路里
咖啡因	gaa3 fe1 jan1	caffeine	咖啡因	咖啡因
咭	kaat1	card	卡	卡
卡通	kaa1 tung1	cartoon	卡通	卡通
哥士的(梳打)	go1 si2 dik1	caustic soda	氢氧化钠	氫氧化鈉
芝士	zi1 si2	cheese	起司	起司
車厘子	ce1 lei4 zi2	cherry	樱桃	櫻桃
朱古力	zyu1 gu1 lik1	chocolate	巧克力	巧克力
西打酒	sai1 daa2	cider	果酒	果酒
雪茄	syut3 gaa1	cigar	雪茄	雪茄
打咭	daa2 kat1	clock in	打卡	打卡
俱樂部	keoi1 lok6 bou6	club	俱乐部	俱樂部
甘屎(架)/屎皮/論盡	gam1 si4	clumsy	笨拙/笨手笨脚	笨拙/笨手笨腳
可可	ho2 ho2	cocoa	可可	可可
可卡	ho2 kaa1	coca	古柯	古柯
可卡因	ho2 kaa1 jan1	cocaine	可卡因	可卡因
咖啡	gaa3 fe1	coffee	咖啡	咖啡
曲奇	kuk1 kei4	cookie	曲奇	曲奇
咕喱	gu1 lei1	coolie	苦力	苦力
酷哥	huk6 go1	cougar	酷哥/美洲狮	酷哥/美洲獅
忌廉	gei6 lim4	cream	克林姆	克林姆
曲(既)	kuk1	crooked (bent) bend your knees winding road ahead zig-zag	弯曲	彎曲
咖喱	gaa3 lei1	curry	咖喱	咖喱
山埃	saan1 aai1	cyanide	山埃	山埃
打令	daa2 ling6	darling	打令	打令
(一)碟(餸)	dip6	dish	一道菜	一道菜
都甩(冬甩)	dou1 lat1	doughnut	甜甜圈	甜甜圈
Dump(垃圾)	dam2	dump (garbage) (In the dump/dumpster) database dump pile dump dumped by boy-/girl-friend	倒掉(垃圾)	倒掉(垃圾)
肥佬	fei4 lou2	fail (failure)	失败	失敗
菲林	fei1 lam2	film	㬵卷	膠卷
揮/爭取	fai1	fight fight for	打架/争取	打架/爭取
Fan士	fen1 si2	fan (fanatic) fan (machine)	粉丝	粉絲
爹地/花打	de1 di4	daddy (father)	爹地	爹地
發騰	faat3 tang4	frightened	(被)吓到	(被)嚇到
高爾夫球	gou1 ji5 fu1	golf	高尔夫球	高爾夫球
結他	git3 taa1	guitar	吉他	吉他
吉士	gat1 si2	guts (courage) encourage felt like someone just punched you in the gut	胆子/勇气 鼓励	膽子/勇氣 鼓勵
哈佬(哈囉)	haa1 lou3	Hello Halloween	哈啰	哈囉
漢堡包	hon3 bou2 baau1	hamburger)	汉堡包	漢堡包
阿頭 (calque)	aa3 tau2	the head of heading to (somewhere)	领导	領導
亨里	hang1 lei5	honey	亨里	亨里
熱狗 (calque)	jit6 gau2	hotdog	热狗	熱狗
呼啦圈	fu1 laa1 hyun1	hula hoop	呼啦圈	呼啦圈
雪糕	syut3 go1	ice-cream	冰淇淋	冰淇淋
燕梳	jin1 so1	insure (insurance)	保险	保險
奇異果	kei4 ji6 gwo2	kiwifruit	奇异果	奇異果
𨋢	lip1	lift (elevator)	升降机	升降機
檸檬	ning4 mung1	lemon	柠檬	檸檬
吉利	gat1 lei6	lucky (you) good luck	吉利/好运	吉利/好運
芒果	mong1 gwo2	mango	芒果	芒果
咪	mai1	microphone	麦克风	麥克風
模特兒	mou4 dak6 yi4	model	模特	模特
摩登	mo1 dang1	modern	摩登	摩登
摩打	mo1 daa2	motor	摩打	摩打
慕絲	mou1 si2	mousse	慕丝	慕絲
媽咪/媽打	maa1 mi4	mummy (mother)	妈咪	媽咪
尼龍	nei4 lung4	nylon	尼龙	尼龍
鴉片	aa1 pin3	opium	鸦片	鴉片
班戟	baan1 gik1	pancake	饼子	餅子
泊車	paak3 ce1	parking a vehicle	泊车	泊車
啤梨	be1 lei2	pear	梨子	梨子
批	pai1	pie	馅饼	餡餅
乒乓波	bing1 bam1	ping-pong	乒乓球	乒乓球
布冧	bou3 lam1	plum	李子	李子
爆谷	baau3 guk1	popcorn	爆米花	爆米花
布甸	bou3 din1	pudding	布丁	布丁
泵	bam1	pump	泵	泵
沙律	saa1 leot2	salad	沙拉	沙拉
三文魚	saam1 man4 jyu2	salmon	鲑鱼	鮭魚
沙林	saa3 lam1	salute	敬礼	敬禮
三文治	saam1 man4 zi6	sandwich	三文治	三文治
沙甸魚	saa1 din1 jyu2	sardine	沙丁鱼	沙丁魚
沙士	saa1 si2	Sarsaparilla (soft drink) SARS	root beer: 根啤酒 SARS: 萨斯	root beer: 沙士 SARS: (非典型肺炎)沙士
桑拿	song1 naa4	sauna	桑拿	桑拿
私家褲	si6 gaa1 fu4	scarf	颈巾	頸巾
薯乜	syu4 mat1	schmuck	笨蛋	笨蛋
雪利酒	syut3 lei6	sherry	雪利酒	雪利酒
(表演)騷	sou1	show (performance)	(表演)秀	(表演)秀
絲打	si1 daa2	sister	姐妹	姐妹
梳打水	so1 daa2	soda	苏打水	蘇打水
梳化	sou1 faa4	sofa	沙发	沙發
(幾)梳乎	so1 fu4	relaxing (chilling) ("soft", antonym of "firm")	舒适	舒適
士巴拿	si6 baa1 naa4	spanner (wrench)	扳手	扳手
士啤	si6 be1	spare	备用	備用
士的	si2 dik1	stick	拐杖	拐杖
士多(店鋪)	si6 do1	store	店铺	店鋪
士多啤梨	si6 do1 be1 lei2	strawberry	草莓	草莓
新地	san1 dei6	sundae	圣代	聖代
十卜	sap6buk1	Support	支持
T-恤	T- seot1	T-shirt	T-恤	T-恤
塔羅牌	taap3 lo4	tarot	塔罗牌	塔羅牌
的士	dik1 si2	taxi	出租车 ("租车" = rental car)	計程車
呔	taai1	tie	领带	領帶
(車)軚	taai1	tire (tyre)	轮胎	輪胎
多士	do1 si2	toast	吐司	吐司
拖肥糖	to1 fei2 tong2	toffee	太妃糖	太妃糖
吞拿魚	tan1 naa4 jyu2	tuna	金枪鱼	金槍魚
維他命	wai4 taa1 ming6	vitamin	维他命	維他命
威化(餅)	wai1 faa4	wafer biscuit wafer (electronics)	wafer biscuit: 感化饼干 wafer (electronics): 晶圆	wafer biscuit: 感化餅乾 wafer (electronics): 晶圓
威士忌	wai1 si2 gei6	whisky	威士忌	威士忌
會(eg 佢會知)	wui5	would (e.g. He would know)	会	會
遊艇	jau4 teng5	yachting (yacht)	游艇	遊艇
瑜伽	jyu4 gaa1	yoga	瑜迦	瑜迦
乳酪	jyu5 lok6	yogurt	酸奶	優格

از فرانسوی

نویسهٔ چینی	جیوت‌پینگ	فرانسوی	ماندارین چین	ماندارین تایوان
梳乎厘	so1 fu4 lei4	soufflé	梳芙厘	舒芙蕾
古龍水	gu2 lung4	cologne	香水	香水
冷(衫)	laang1	laine	纱线	紗線

از ژاپنی

نویسهٔ چینی	جیوت‌پینگ	ژاپنی	روماجی ژاپنی	ماندارین چین	ماندارین تایوان
卡拉OK	kaa1 laa1 ou1 kei1	カラオケ	karaoke	卡拉OK	卡拉OK
老世	lou5 sai3	世帯主	setainushi	老板	老闆
奸爸爹	gaan1 baa1 de1	頑張って	ganbatte	加油	加油
放題	fong3 tai4	食べ放題	tabe hōdai	布斐	布斐
浪漫	long6 maan6	浪漫/ ロマンチック	rōman	浪漫	浪漫

وام‌واژه‌های صادراتی

چند وام‌واژه صادراتی به شرح زیرند:

به انگلیسی

انگلیسی	نویسهٔ چینی	جیوت‌پینگ
add oil	加油	gaa1 yau2
chop chop	速速	chuk1 chuk1
kowtow	叩頭	kau3 tau4
typhoon	颱風	toi4 fung1
ketchup	茄汁	ke4 zap1

به ماندارین سرزمین اصلی چین

ماندارین	کانتونی	جیوت‌پینگ	برابر ماندارین
买单	埋單	maai4 daan1	结账
搭档	拍檔	paak3 dong3	伙伴 (in ownership and business) 舞伴 (in dancing)
打的	搭的士	daap3 dik1 si2	乘出租车
无厘头	無釐頭، corruption of 無來頭	mou4 lei4 tau4	莫名其妙
亮仔/靓仔	靚仔	leng3 zai2	帅哥儿 俊男 哥们 (in China only)
拍拖	拍拖	paak3 to1	追求 求爱
很正	好正	hou2 zeng3	很棒
搞掂/搞定	搞掂	gaau2 dim6	办妥 做完 做好 弄完

به ماندارین تایوانی

ماندارین تایوانی	پین‌یین	کانتونی	جیوت‌پینگ
(猴)塞雷	(hóu) sāiléi	(好)犀利	hou2 sai1 lei6
Hold住	hòu zhù	Hold住	hou1 jyu6

به ژاپنی

کانای ژاپنی (کانجی)	روماجی ژاپنی	نویسهٔ چینی	جیوت‌پینگ
ヤムチャ (飲茶)	yamucha	飲茶	jam2 caa4
チャーシュー (叉焼)	chāshū	叉燒	caa1 siu1
チャーハン (炒飯)	chāhan	炒飯	caau2 faan6

جستارهای وابسته

• گونه‌های چینی

پیوند به بیرون

• Learn Cantonese (with Cantonese-English / English-Cantonese Dictionary)
• Learn Chinese with Chinese Lyrics Now with Pinyin and sound files
• Jyutping romanisation of Cantonese reading of Chinese characters using in Hong Kong