Jump to content

Romania

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Nagsasabtan: 46°N 25°E / 46°N 25°E / 46; 25

Romania
România  (Rumano)
Wagayway ti Romania
Wagayway
Eskudo ti Romania
Eskudo
Nailian a kanta: "Deșteaptă-te, române!"
(Ilokano: "Agriingnka, Rumano!")
Lokasion ti  Romania  (nangisit a berde)

– idiay Europa  (berde ken nangisit a maris-dapo)
– idiay Kappon ti Europa  (berde)  —  [Leyenda]

Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Bucharest
44°25′N 26°06′E / 44.417°N 26.100°E / 44.417; 26.100
Opisial a sasaoRumano[1]
Mabigbig a menoridad
a sasao[2]
Kitaen ditoy
Grupgrupo ti etniko
(2011[3])
Nagan dagiti umiliRumano
GobiernoUnitario a semi-presidensial
a republika
Klaus Iohannis
Nicolae Ciucă
LehislaturaParlamento
• Akinngato a kamara
Senado
• Akinbaba a kamara
Kamara dagiti Deputado
Pakasaritaan ti pannakapundar
• Umuna a gobierno ti Rumano
Maika-10 a siglo – 1330
1330
1346
1570
• Umuna akappon babaen ni Miguel ti Natured
1600
24 Enero 1859
• Wayawaya manipud
iti Imperio nga Otomano
9 Mayo 1877 / 1878b
14 Marso 1881
1 Disiembre 1918d
Kalawa
• Dagup
238,397 km2 (92,046 sq mi) (Maika-81)
• Danum (%)
3
Populasion
• Karkulo idi 2017
19,638,000 decrease[4] (Maika-59)
• Senso idi 2011
20,121,641[3] (Maika-58)
• Densidad
84.4/km2 (218.6/sq mi) (Maika-117)
GDP (PPP)Karkulo idi 2018
• Dagup
$517.505-bilion[5] (Maika-42)
• Tunggal maysa a tao
$26,499[6] (Maika-61)
GDP (nominal)Karkulo idi 2018
• Dagup
$245.590-bilion[5] (Maika-49)
• Tunggal maysa a tao
$12,575[6] (Maika-67)
Gini (2013)steady 34[7]
kalalainganna
HDI (2017)increase 0.811[8]
nangato unay · Maika-52
KuartaLeu ti Romania (RON)
Sona ti orasUTC+2 (EET)
• Kalgaw (DST)
UTC+3 (EEST)
Pormat ti petsaaa.bb.tttt (AD)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+40
Kodigo ti ISO 3166RO
TLD ti internet.roe
  1. Ti namindua pannakabutos ni Alexandru Ioan Cuza iti Moldavia ken Wallachia (respektibo idi 5 ken 24 Enero 1859).
  2. Nairangarang ti wayawaya idi 9 Mayo 1877, sangalubongan a nabigbigan idi 1878.
  3. Ti kappon ti Romania iti Bessarabia, Bukovina ken Transylvania idi 1918.
  4. Nawaswas ti monarkia idi 30 Disiembre 1947 kalpasan ti pannakairangarang ti Republika ti Tattao ken nagbalin idi babaen ti baro a batay-linteg iti pannakaampon idi 21 Agosto1965 a kas ti Sosialista a Republika. Ti turay ti Komunista ket natnag idi 22 Disiembre 1989, ti baro a demokratiko a gobierno ket naikabil idi 20 Mayo 1990 ken ti baro a batay-linteg kalpasan ti komunista key naampon idi 21 Nobiembre 1991. Timmipon ti Romania iti Kappon ti Europa idi 1 Enero 2007.
  5. Ti pay .eu, pagbibingayan dagiti sabali a kameng nga estado ti Kappon ti Europa.

Ti Romania (Rumano: România) ket ti pagilian a mabirukan iti pagtutompongan ti Tengnga, Akindaya, ken Akin-abagatan a daya nga Europa. Daytoy ket beddenganna ti Baybay Nangisit iti abagatan a daya, ti Bulgaria iti abagatan, ti Ukrania iti amianan, ti Hungaria iti laud, ti Serbia iti abagatan a laud, ken ti Moldova iti daya. Daytoy ket kaaduan a temperado-kontinental a klima. Iti dagup a kalawa iti 238,397 kuadrado kilometro (92,046 sq mi), ti Romania ket ti maika-12 a kadakkelan a pagilian ken ti pay maika-7 a kaaduan iti populasion nga estado a kameng ti Kappon ti Europa nga addaan kadagiti gangani a 20 a riwriw nga agtataeng. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudadna ket ti Bucharest ken dagiti sabali pay a nangruna nga urbano alugar ket mairaman ti Iași, Timișoara, Cluj-Napoca, ken Constanța.

Ti Karayan Danubio, ti maikadua a kaatidogan a karayan iti Europa, ket rummuar iti Nangisit a Bakir ti Alemania ken agayus iti sapasap a turong iti abagatan a daya iti 2,857 km (1,775 mi), ken agayus kadagiti sangapulo a pagilian sabay nga agatian iti Delta ti Danubio iti Romania. Ti Banbantay Karpatos, a bumallasiw iti Romania manipud iti amianan aginggana iti abagatan a laud, ket mairaman ti Pantok Moldoveanu , iti maysa nga altitud iti 2,544 m (8,346 ft).[9]

Nabukel ti moderno a Romania idi 1859 babaen ti maysa a personal a kappon dagiti Prinsipalidad ti Danubio iti Moldavia ken Wallachia. Ti baro nga estado, opisial a nanaganan iti Romania manipud idi 1866, ket nakagun-od iti wayawaya manipud iti Imperio nga Otomano idi 1877. Iti patingga ti Sangalubongan a Gubat I, nagkaykaysa ti Transylvania, Banat, Bukovina, ken Bessarabia iti naturay a Pagarian ti Romania. Idi las-ud ti Sangalubongan a Gubat II, ti Romania ket maysa idi a bileg ti Aksis ken, iti nagbanagan, maysa kadua ti Nazi nga Alemania a simmuppiat iti Kappon ti Sobiet, ken kimmuyog a nakilablaban iti Wehrmacht aginggana idi 1944, idi timmipon kadagiti Aliado ken nakasango iti panagsakop babaen dagiti puersa ti Nalabbasit a Buyot. Iti amin a paset iti gubat, ti Romania ket nakapukaw kadagiti nadumaduma a teritorio, a ti laeng Akin-amianan a Transylvania ti naalana manen kalpasan iti gubat. Kalpasan iti gubat, ti Romania ket nagbalin a sosialista a republika ken kameng ti Warsaw Pact. Kalpasan ti Rebolusion idi 1989, nangrugrugi iti transision ti Romania iti demokrasia ken maysa a kapitalista iti ekonomia iti panagtagilako.

Ti naturay nga estado ti Romania ket maysa nga agrangrang-ay a pagilian[10][11] ken mairanggo akas maika-52 iti Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan.[12] Daytoy ket addaan iti maika-47 a kadakkelan nga ekonomia babaen ti nominal a GDP ken ti maysa a tinawen a gatad ti panagrang-ay iti ekonomia iti 7% (2017), ti kangatuan iti Kappon ti Europa iti dayta a panawen.[13] Kalpasan ti napardas nga irarang-ay iti ekonomia kadagiti nasapa a tawen ti 2000, ti Romania ket addaan iti maysa nga ekonomia a kaaduan a naibatay kadagiti serbisio, ken maysa nga agpatpataud ket eksporter kadagiti makina ken enerhia iti elektrisidad, a mangilanga kadagiti kompania kas ti Automobile Dacia ken OMV Petrom. Daytoy ket kamengen ti Nagkaykaysa a Pagpagilian manipud idi 1955, parte ti NATO manipud idi 2004, ken parte ti Kappon ti Europa manipud idi 2007. Kaaduan kadagiti populasion ket Kristiano ti Akindaya nga Ortodokso ken patnengda nga agsasao iti Rumano, ti maysa a pagsasao a Romanse.

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "Constitution of Romania". Cdep.ro. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 7 Septiembre 2017. Naala idi 2 Oktubre 2013.
  2. ^ "Reservations and Declarations for Treaty No.148 – European Charter for Regional or Minority Languages". Council of Europe. Council of Europe. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 8 Disiembre 2015. Naala idi 3 Disiembre 2015.
  3. ^ a b "Romanian 2011 census (final results)" (PDF) (iti Rumano). INSSE. Naiyarkibo (PDF) manipud iti kasisigud idi 17 Hulio 2013. Naala idi 28 Agosto 2012.
  4. ^ "Annual official estimate" Naiyarkibo 2017-08-30 iti Wayback Machine (PDF) Rebision idi 2017
  5. ^ a b "Romania". International Monetary Fund. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 3 Enero 2018. Naala idi 30 Hulio 2018.
  6. ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org.
  7. ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)". Eurostat Data Explorer. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 4 Marso 2016. Naala idi 8 Pebrero 2015.
  8. ^ "2016 Human Development Report". United Nations Development Programme. 2018. Naiyarkibo (PDF) manipud iti kasisigud idi 22 Marso 2017. Naala idi 20 Septiembre 2018.
  9. ^ "Romania Geography". aboutromania.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 28 Marso 2015. Naala idi 4 Abril 2015.
  10. ^ "Developing Countries". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 25 Abril 2017. Naala idi 24 Abril 2017.
  11. ^ "One of the poorest countries in the EU could be its next tech-startup hub". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 10 Oktubre 2017. Naala idi 24 Septiembre 2017.
  12. ^ "- Human Development Reports". hdr.undp.org.
  13. ^ ""Country Comparison : GDP – Real Growth Rate", CIA World Factbook, naala idi 26 Hulio 2017". Cia.gov. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 1 Hulio 2017. Naala idi 26 Hulio 2017.
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Romania&oldid=389908"