Kosovo
| Kosovo | ||
| Republika e Kosovës Република Косово | ||
|
| |
| Standardo di Kosovo | Blazono di Kosovo | |
| Nacionala himno: | ||
| 'Evropa' | ||
| ||
Urbi:
| ||
| Chefurbo: | Prishtinë | |
| · Habitanti: | 204 725 (2015) | |
| Precipua urbo: | Prishtinë | |
Lingui:
| ||
| Oficala lingui: | Albaniana | |
| Tipo: | Republiko | |
| · Prezidanto: | Vjosa Osmani | |
| · Chefministro: | Albin Kurti | |
| · Totala: | 10 908 km² | |
| · Totala: | 1 920 079 (2017) | |
| · Denseso di habitantaro: | 159 hab./km² | |
Plusa informi:
| ||
| Valuto: | Euro | |
| Veho-latero: | dextre | |
| ISO: | XK, sen valoro
| |
sen valoro
| ||
sen valoro
| ||
| Reto-domeno: | sen valoro | |
Kosovo esas ex-provinco Serbia kun nedependo partale agnoskata, jacanta an la sudo di Europa. Lua vicina landi esas Norda Macedonia sude, Albania weste, e Serbia norde ed este.
La nomo Kosovo originis de la Serba vorto kos, quo signifikas merlo.
Bazala fakti pri Kosovo.
Historio
redaktarRomana imperio konquestis la regiono di nuna Kosovo dum la yari 160ma aK. La regiono divenis parto de la provinco Ilyricum (Iliria) en 59 aK, e pose de Moezia en 87. La regiono divenis parto del Unesma Bulgara imperio dum la yari 850a. Bizancana imperio riokupis la regiono en 1018.
En la batalio di Kosovo en 1389 Otomani vinkis Serbi, Albani e Bosni e komencis okupar la regiono. En 1455 la regiono divenis komplete okupita dal Otomani.
Kosovo divenis parto di Otoman imperio til 1912. Ta yaro, eventis l'unesma Balkana milito, e kom rezulto Albania divenis nedependanta e Serbia okupis la regiono di Kosovo.
En la komunista Yugoslavia Kosovo esis autonoma provinco di Serbia e havis granda autonomio. Dum la yaro 1989 Serbia nihileskis ica autonomio. To plufortigis l'idei en Kosovo pri divenar nedependanta stato.
Pos militarala konflikto inter la serba armeo ed albana rebeli di la libera trupo UÇK la NATO intervenis en ica konflikto en la yaro 1999. Pos ica milito la Unionita Nacioni administris Kosovo.
Ye la 17ma di februaro 2008 Kosovo deklaris sua nedependo de Serbia, qua ne agnoskis ol. Rusia anke ne agnoskis la Kosovana nedependo. Til agosto 2010 ja 69 stati - 22 de la 27 membri dil Europana Uniono - agnoskis Kosovo kom nedependanta stato.
Depos junio 2009 Kosovo esas membro en la Internaciona Monetala Fonduro e la Mondala Banko grupo.
Politiko
redaktarSegun la konstituco adoptita en 2008 Kosovo esas parlamentala republiko. La prezidanto esas la chefo di stato di la lando, ed elektesas da la parlamento. La chefo di guvernerio esas la chefministro, qua anke elektesas da la parlamento.
La parlamento havas 120 membri, qui elektesas dal populo por 4-yara periodo.
Geografio
redaktar
Kosovo esas lando senlitora. Lua tota surfaco esas simila olta di Libano. Ol jacas an la centro di Balkani, e havas variata peizaji, segun la klimato, geologio e hidrologio. Ol havas nula litoro, ma lua riveri fluas vers Adriatiko, Egea maro e Nigra maro. La monto-grupi Prokletije e Šar (Albaniane: Malet e Sharrit) havas la maxim granda biodiverseso di la lando. La maxim alta monto di la lando esas Velika Rudoka (Albaniane: Rudoka e Madhe), jacanta proxim la frontiero kun Norda Macedonia.
Kosovo jacas inter Mediteraneo e la monti de sudal Europa, che Balkani. Pro lua reliefo, lua klimato di Kosovo esas variema. Dum la somero, la temperaturi povas atingar 30°C, kontre ke dum la vintri la temperatura povas falar til -10°C e nivar. Segun klimatala mapo da Arthur Strahler, la klimato di Kosovo povas klasifikesar kom humida kontinentala. La klimato di la regiono Metohija, kovranta 3891 km², o 35% de Kosovo, influesas da varma e humida aerala masi qui trairas Adriatiko, havas fertila suli e recevas plusa pluvi kam la regioni este de Prokletije.
Cirkume 50,7% de Kosovana teritorio apartenas a la baseno di Nigra maro, 43,5% apartenas a la baseno di Adriatiko, e la cetera apartenas a la baseno di Egea maro. La precipua riveri dil Adriatika baseno esas Blanka Drin, Erenik, e Lumëbardhi i Decanit. La riveri Ibar (272 km) e Sitnica (90 km) esas la precipua riveri de la baseno di Nigra maro. La rivero Lepenac esas la maxim importanta de la baseno di Egea maro.
Ekonomio
redaktar| Precipua artiklo: Ekonomio di Kosovo |
Sporto
redaktarYe la yaro 2014 Kosovo divenis membre en la Internaciona Olimpiala Komitato. Ye la yaro 2016 la lando partoprenis por la unesma foyo en Olimpiala Ludi en Rio de Janeiro. Ye la yaro 2016 Kosovo admisesis a la europana futbalo-organizuro UEFA e la mondala futbalo-organizuro FIFA.
Referi
redaktar
| Nuna stati qui olim formacis anciena Yugoslavia | .svg){kind=small}
|
|---|---|
| Bosnia e Herzegovina | Kosovo | Kroatia | Norda Makedonia | Montenegro | (Serbia e Montenegro) | Serbia | Slovenia | |
|
| |
| Membrostati: | Austria – Belgia – Bulgaria – Chekia – Chipro – Dania – Estonia – Finlando – Francia – Germania – Grekia – Hispania – Hungaria – Irlando – Italia – Kroatia - Latvia – Lituania – Luxemburgia – Malta – Nederlando – Polonia – Portugal – Rumania – Slovakia – Slovenia – Suedia | |
| Negocianta stati: | Islando - Montenegro – Norda Makedonia – Serbia – Turkia | |
| Peticionanta stati: | Albania | |
| Potenciala kandidati: | Bosnia e Herzegovina - Kosovo | |